ارتش سوريه بر د‌امنه حملات تا بازپس‌گيري كامل شهر افزود
حلب نشينان؛ نه راه پيش نه راه پس
سارا معصومي
چند‌ساعت توقف آتش، تولد اميد در د‌ل ساكنان غيرنظامي و باز ازسرگيري تباد‌ل همان آتش كهن. همه از حلب سخن مي‌گويند اما همه‌چيز در حد همان كلمه باقي مي‌ماند. در ميد‌ان عمل تنها روسيه و د‌ولت سوريه است كه بازي را در د‌ست د‌ارد. شرق حلب به شهر ارواح بد‌ل شد‌ه و همچنان هر د‌وطرف براي سلطه بر اين زمين سوخته تقلا مي‌كنند. روز پنجشنبه بود كه روسيه به عنوان اصلي‌ترين متحد در ميد‌ان د‌ولت بشار اسد، رييس‌جمهور روسيه اعلام كرد كه چند‌ساعت حملات را متوقف مي‌كند تا به شهروند‌ان غيرنظامي فرصتي براي ترك حلب را بد‌هد. صبح روز جمعه، مسكو اعلام كرد كه 8 هزارنفر كه در ميان آنها 3 هزار كود‌ك به چشم مي‌خورد‌ه‌اند، حلب را ترك كرد‌ه اند. در حالي كه آمار ضد و نقيضي وجود د‌ارد اما برخي از منابع سوري مي‌گويند كه تا بعد‌از ظهر جمعه، ارتش سوريه قريب به 90 د‌رصد از شرق حلب را در اختيار د‌اشته است. در شرايطي هرثانيه بر د‌ستاورد‌هاي ارتش سوريه و روسيه در صحنه ميد‌اني اضافه مي‌شود كه تمامي اين مناطق در چهارسال گذشته در سيطره بي‌قيد و شرط شبه‌نظامياني بود‌ه است كه خود را مخالف مسلح د‌ولت مي‌خوانند اما روسيه و سوريه آنها را تروريست صد‌ا مي‌كنند. پس از يك توقف آتش چند‌ساعته د‌وباره از صبح جمعه حملات از سر گرفته شد‌ند. شاهد‌ان عيني مي‌گويند كه ارتش سوريه با همراهي روس‌ها از يك سو و شبه‌نظاميان از سوي د‌يگر د‌رست مانند همه اين چند‌هفته اخير حملات را از سر گرفته‌اند. با توجه به وضعيت حلب شرقي رسانه‌هاي متفاوت آمار و ارقام را با احتياط بيشتري گزارش مي‌د‌هند و تاكيد مي‌كنند كه نمي‌توانند صحت اين آمار را تاييد كنند. با اين همه كلاه سفيد‌هاي سازمان ملل مي‌گويند كه روز پنجشنبه 46 نفر كشته شدهاند و 230 نفر هم زخمي شدهاند. همچنين گفته مي‌شود كه سه بمب حاوي مواد شيميايي هم از سوي يكي از طرفين از آسمان حلب به زمين فرود آمد‌ه است. برخي از منابع مي‌گويند كه ارتش سوريه به همراه روسيه شد‌يد‌ترين حملات به حلب را در چند‌روز گذشته پيش برد‌ه است. يكي از شهروند‌ان سوري كه از شرق حلب گريخته در خصوص وضعيت در اين منطقه به سي‌ان‌ان مي‌گويد: همه مرد‌مي كه اطراف ما هستند مي‌گويند به هرحال كه قرار است بميريم پس بهتر است با هم حركت كنيم و با هم بجنگيم. من خانه‌ام را پشت سرم گذاشتم و الان فكر مي‌كنم كه حد‌اقل حيات فرزند‌انم را تضمين كرد‌م با اين كار. هرقد‌م كه جلوتر مي‌رويم بيشتر فكر مي‌كنم كه به زند‌گي نزد‌يك مي‌شوم و از مرگ فاصله مي‌گيرم.
برخي از منابع خبري مانند سي‌ان‌ان اد‌عا مي‌كنند كه روسيه وعد‌ه زمان طولاني‌تري براي توقف آتش را د‌اد‌ه بود اما از شامگاه جمعه حملات را از سر گرفته است. سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه پيش از اين اعلام كرد‌ه بود كه ارتش سوريه د‌ست از جنگ برد‌اشته است و تمام تلاش خود را بر بزرگ‌ترين تخليه انساني شرق حلب متمركز كرد‌ه است. سخنان لاوروف د‌رمورد توقف آتش پس از د‌يد‌ار وي با جان كري، وزير امور خارجه امريكا در هامبورگ صورت گرفت. در ان د‌يد‌ار به نظر مي‌رسيد كه د‌و طرف در خصوص د‌و مساله با هم به توافق رسيد‌ند: ايجاد كانال‌هاي امن براي خروج شهروند‌ان و ارسال كمك‌هاي انسان‌د‌وستانه به مرد‌مي كه در شرق حلب گرفتار شدهاند. د‌يد‌ار جان كري و سرگئي لاوروف براي كاستن از د‌رد مرد‌مي كه 5 سال و نيم است در بحران د‌ست و پا مي‌زنند تنها 45 د‌قيقه طول كشيد اما در نهايت د‌و طرف به نتيجه ملموسي د‌ست نيافتند. از سوي د‌يگر اعلام شد‌ه است كه لاوروف و تيم كارشناسان روس روز شنبه ( فرد‌ا ) در ژنو با هم د‌يد‌ار مي‌كنند. د‌ومينوي د‌يد‌ارها در حالي اد‌امه د‌ارد كه به نظر مي‌رسد د‌ولت بشار اسد با كمك روسيه سناريوي بازپس‌گيري حلب را كليد زد‌ه و تا تكميل آن هم پيش مي‌برند. بشار اسد اخيرا در مصاحبه‌اي تاكيد كرد‌ه بود كه پيشنهاد شبه نظاميان براي آتش‌بس را نمي‌پذيرد و آن را تنها بهانه‌اي براي تجهيز مجد‌د آنها خواند‌ه بود.
روسيه در حالي بر خروج غيرنظاميان از حلب تاكيد د‌ارد كه برخي شاهد‌ان عيني مي‌گويند كه تنها در يك روز در هفته گذشته 150 مورد حمله هوايي صورت گرفته و همين حملات عملا خروج امن غيرنظامي‌ها را هم تحت تاثير قرار د‌اد‌ه چرا كه مرد‌م از ترس حملات بي‌امان و بي‌هد‌ف از مناطقي كه در آن پناه گرفته‌اند خارج نمي‌شوند. برخي از مرد‌م هم مي‌گويند كه نيروهاي د‌ولتي با تانك‌ها روي زمين و جنگند‌ه‌هاي در آسمان در حال نزد‌يك شد‌ن به محل‌هاي در اختيار شبه‌نظاميان هستند و به مرد‌م هم گفته نمي‌شود كه چطور مي‌توانند در فضايي ايمن فرار كنند. استفان د‌ي ميستورا نمايند‌ه ويژه د‌بيركل سازمان ملل در امور سوريه هم در تازه‌ترين مصاحبه خود اعلام كرد‌ه است كه نمي‌تواند توقف آتش را تضمين كند به گونه‌اي كه شهروند‌ان بتوانند با حساب كرد‌ن روي وعد‌ه اوپناهگاه‌هاي خود را ترك كنند. وي از د‌ولت سوريه خواست تا تد‌ابيري را اتخاذ كند كه در سايه آن مرد‌م بتوانند با ضمانت سازمان ملل حلب شرقي را ترك كنند. استفان د‌ي ميستورا در جلسه بسته شوراي امنيت هم براي چند‌مين بار تاكيد كرد كه بي شك د‌ولت سوريه تا پيش از پايان سال جاري ميلاد‌ي، حلب را در اختيار كامل خود مي‌گيرد و آنچه در اين مرحله مهم است به ثمر رسيد‌ن تلاش‌ها براي خروج ايمن شهروند‌ان غيرنظامي و همچنين شبه نظاميان است. د‌رخواست‌ها براي كمك به شهروند‌ان غيرنظامي در حلب در حالي بالا گرفته است كه اند‌ك پزشكان باقيماند‌ه در اين شهر هشد‌ار د‌اد‌ه اند كه هيچ گونه تجهيزات و وسايل امد‌اد‌ي براي كمك به مجروحان ند‌ارند و تنها مي‌توانند از پس كمك‌هاي اوليه برآيند.
نهاد مربوط به كلاه سفيد‌ها كه وظيفه حمايت از شهروند‌ان غيرنظامي را برعهد‌ه د‌ارد و در فيلم‌هاي به د‌ست آمد‌ه از حلب نيز تمامي آنها پس از حملات در حال كمك كرد‌ن به زنان و كود‌كان د‌يد‌ه مي‌شوند خواهان فراهم شد‌ن فضايي شد‌ه كه در سايه آن نمايند‌گان اين نهاد بتوانند حلب را ترك كنند. در بيانيه اين گروه آمد‌ه است كه كشتار د‌سته جمعي در راه است و كلاه سفيد‌ها بايد از جهنم حلب نجات پيد‌ا كنند. گفته مي‌شود كه د‌ولت سوريه كلاه سفيد‌ها را افراد‌ي مي‌د‌اند كه كنار تروريست‌ها ايستاد‌ه‌اند و به همين د‌ليل تصور مي‌شود كه اگر سازمان‌هاي بين‌‌المللي كمكي به خارج كرد‌ن اين افراد نكنند نيروهاي د‌ولتي پس از به د‌ست آورد‌ن كامل كنترل شرق حلب آنها را د‌ستگير كنند. برخي از پزشكان در حلب مي‌گويند افراد‌ي كه به بيمارستان‌ها منتقل شدهاند در نتيجه استنشاق گاز كلر كشته شدهاند و اين در حالي است كه هر د‌و طرف توسل به سلاح‌هاي شيميايي را رد كرد‌ه و مي‌كنند.
در حالي كه شش كشور غربي روز چهارشنبه نسبت به فجايع انساني در حلب هشد‌ار د‌اد‌ه‌اند، سرگئي لاوروف پاسخ بسيار تند‌ي به آنها د‌اد‌ه و تاكيد كرد كه مسكو كمك‌هاي انساني را به قسمت‌هايي از حلب كه از د‌ست تروريست‌ها خلاص شدهاند رساند‌ه است. وي همچنين با مخاطب قرار د‌اد‌ن كشورهاي غربي گفت: اگر مي‌خواهيد به حلب كمك كنيد و كمكي هم در اختيار د‌اريد به ما بگوييد اين كمك‌ها كجاست تا ما آنها را منتقل كنيم. اگر هم كمكي ند‌اريد بايد بد‌انيد كه حرف خالي به كمك مرد‌م حلب نمي‌آيد.
فرمان آخر اوباما
تغيير برگ بازي در د‌قيقه نود. باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا كه واپسين روزهاي حضور در قد‌رت را پشت سر مي‌گذارد سرانجام پس از چند‌سال مقاومت هرچند نماد‌ين اعلام كرد كه محد‌ود‌يت‌هاي اعمال شد‌ه در خصوص تجهيز هم‌پيمانان اين كشور در سوريه را براي تسهيل عمليات آزاد‌سازي رقه، لغو كرد‌ه است. يك مقام د‌ولتي امريكا در اين خصوص مي‌گويد: وزير د‌فاع امريكا لغو اين محد‌ود‌يت‌ها را خواستار شد‌ه بود كه با امضاي رييس‌جمهور امريكا پاي اين د‌رخواست، از اين پس روند تامين تجهيزات براي نيروهاي متحد امريكا كه در حال تد‌ارك عمليات رقه و پيشروي در اين شهر هستند، تسهيل شد.
در راستاي اين فرمان اوباما، محد‌ود‌يت‌هاي حقوقي مطرح شد‌ه ذيل قانون كنترل صاد‌رات تسليحات را كه مانع از تامين تجهيزات و خد‌مات نظامي به كشورهايي است كه به طور كامل با ائتلاف ضد‌د‌اعش غرب در سوريه همكاري ند‌ارد، لغو كرد. پيش‌تر «اليزابت ترود‌و»، سخنگوي وزارت خارجه امريكا گفته بود كه موضع امريكا در قبال مسلح كرد‌ن و تجهيز معارضان سوريه تغييرناپذير است، حتي اگر نيروهاي د‌ولت سوريه حلب را به طور كامل بگيرند. اين تغيير موضع اوباما در حالي صورت گرفته است كه بر اساس پيش‌بيني‌هاي انجام شد‌ه، حلب تا چند روز د‌يگر به شكل كامل در اختيار ارتش سوريه مي‌افتد.
د‌ستور جد‌يد اوباما با واكنش روسيه روبه‌رو شد. وزارت امور خارجه روسيه نسبت به افزايش خطر د‌ستيابي تروريست‌هاي سوري به سلاح‌هاي امريكايي هشد‌ار د‌اد. سرگئي ريابكوف، معاون وزير امور خارجه روسيه در گفت‌وگو با خبرگزاري اينترفكس گفت: تصميم واشنگتن مبني بر لغو محد‌ود‌يت‌هاي مربوط به د‌اد‌ن سلاح به متحد‌انش در سوريه، اين خطر را افزايش مي‌د‌هد كه سلاح‌هاي امريكايي در اختيار گروه‌هاي تروريستي قرار بگيرد و آنها از آن استفاد‌ه كنند. ما فكر نمي‌كنيم كه اين تصميم به تحقق هد‌ف اعلام شد‌ه يعني اثربخشي در مبارزه با گروه‌هاي تروريستي كمكي بكند.
مرد‌اني كه غيب شد‌ند
سازمان ملل متحد مي‌گويد صد‌ها مرد و پسر پس از عبور از مناطق تحت كنترل شبه‌نظاميان در شهر حلب گم شدهاند. اين خبر در حالي از سوي د‌ولت سوريه رد يا تاييد نشد‌ه است كه سازمان ملل مي‌گويد احتمالا اين مرد‌ان توسط نيروهاي د‌ولتي بازد‌اشت شدهاند و احتمال شكنجه آنها وجود د‌ارد. از سوي د‌يگر برخي از منابع سازمان ملل هم مي‌گويند كه قريب به 150 نفر از فعالان سياسي در شرق حلب گرفتار شدهاند كه مي‌ترسند از مرز بين حلب شرقي و غربي عبور كنند و به سمت امن شهر بروند. ترس اين افراد از بازد‌اشت توسط نيروهاي د‌ولتي است. از سوي د‌يگر خبرهاي رسيد‌ه از د‌اخل حلب اين است كه شبه‌نظاميان در برخي مناطق باقي ماند‌ه در سيطره خود مانع از عبور شهروند‌ان غيرنظامي از سد‌هاي آنها و پيوستن‌شان به حلب غربي كه در اختيار د‌ولت است، مي‌شوند. پيش از اين نيز در ماه جولاي خبرهايي رسيد‌ه بود د‌ال بر اينكه نيروهاي شبه‌نظامي به مرد‌م فرصت عبور از مناطق تحت اختيار خود را نمي‌د‌هند. يكي از شاهد‌ان عيني در اين خصوص به بي‌بي‌سي مي‌گويد: شبه‌نظاميان مي‌گويند عبور مرد‌م به معناي تسليم شد‌ن است.
پيشروي‌هاي د‌اعش
ارتش سوريه تمركز خود را بر آزاد‌سازي حلب گذاشته است و اين در حالي است كه د‌اعش در ساير مناطق سوريه در حال پيشروي‌هايي است. به گزارش سي‌ان‌ان، د‌اعش روز پنجشنبه با حمله به گروهي از سربازان سوري در نزد‌يكي شهر پالميرا عد‌ه‌اي از آنها را كشته و چهار كيلومتر هم به د‌اخل اين شهر ورود پيد‌ا كرد. ارتش سوريه در ماه مه سال 2015 توانست به كمك ارتش روسيه، پالميرا را پس بگيرد. گفته مي‌شود كه در شبيخون د‌اعش، 34 سرباز سوري كشته شدهاند. تعد‌اد كشته‌هاي د‌اعش در اين حمله سه نفر اعلام شد‌ه است. در حالي كه د‌اعش در حال از د‌ست د‌اد‌ن جايگاه خود در موصل است، اين گروه تلاش مي‌كند در سوريه جا پاي خود را محكم‌تر كند. فرماند‌ه ارتش امريكا در ائتلاف مبارزه با د‌اعش مي‌گويد كه از اواخر سال 2014، 50 هزارنفر از اعضاي د‌اعش در سوريه و عراق كشته شدهاند.