واكنش‌ها به خطر تخريب ويلاي نمازي
خبر خروج ويلاي نمازي از فهرست آثار ملي هفته گذشته در صدر اخبار ميراث فرهنگي قرار گرفت. خبري كه واكنش بسياري از مسوولان و كارشناسان معماري و ميراث فرهنگي داخلي و خارجي را به همراه داشت. محمد حسن طالبيان كه همزمان با انتشار خبر خروج اين بنا از ثبت ملي، روز گذشته در نامه‌اي به شكل رسمي از شهردار تهران درخواست كرد: «در اسرع وقت نسبت به جلوگيري از تخريب بناي تاريخي «ويلاي نمازي» و احيانا خريد ملك، اوامر موكد صادر و اقدام عاجل انجام شود.» اما از سويي معاون شهرسازي شهرداري تهران ضمن اعلام اينكه مجوز صادر شده در كميسيون ماده 5 در سال 91 با ابلاغ طرح تفصيلي جديد از نظر قانوني ديگر ملاك عمل نيست و مالك فعلا پروانه فعالي براي تخريب و نوسازي در اين زمين ندارد، گفت: «موضوع ساخت هتل در اين زمين هم با پيگيري همين نهاد (سازمان ميراث فرهنگي) در كميسيون ماده پنج طرح و به آن نتيجه رسيده است. سوابق موافقت‌هاي اين نهاد با خروج از ثبت و ساخت هتل روي اين زمين در رسانه‌ها منتشر شده است. سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري در آن بازه زماني با تمركز بر همين وجه گردشگري خود تمايل جدي به ساخت اين هتل داشته است و حتي دوستاني كه در آن دوره مسووليت داشته‌اند نقل مي‌كنند، پيگيري اين نهاد براي دريافت اين مجوز در كميسيون ماده پنج بسيار جدي و تاثيرگذار بوده است.» اشاره پژمان پشمچي‌زاده به تب هتل‌سازي است كه در دوره مديريت مسعود سلطاني فر به‌شدت افزايش پيدا كرد. به نظر مي‌رسد بايد در انتظار تبعات ناشي از اعداد و ارقام هتل‌هاي چهار و پنج ستاره‌اي باشيم كه به گفته سلطاني فر قرار است تا پايان دولت يازدهم احداث و مورد بهره‌برداري قرار گيرند. هتل‌هايي كه بهاي ساخته شدن‌شان تخريب بناهايي ارزشمند همچون ويلاي نمازي و خانه رهنما است. هتل‌هايي كه به بهانه رونق بخش گردشگري ساخته مي‌شوند، اما‌اي كاش بهاي ساختن‌شان تخريب آثار فرهنگي و تاريخي نباشد. خطر تخريب ويلاي نمازي كه اثر معمار شهير ايتاليايي «جوپونتي» است، باعث شد تا فعالان ميراث فرهنگي و معماران كمپيني براي حفاظت از اين بنا تشكيل دهند و در نامه‌اي از يونسكو درخواست كنند تا به موضوع ويلاي نمازي ورود كند، واكنش‌ها به اين كمپين ميان جامعه معماران بسيار گسترده بود. در يكي از سايت‌هايي كه نامه درخواست ايرانيان از يونسكو را براي حفاظت از ويلاي نمازي منتشر كرده بود، كامنت‌هايي درج شده كه كاملا گوياي اين است كه هنوز هم ديگران ارزش ميراث تاريخي و فرهنگي ما را بيش از ما مي‌دانند و به اهميت آن واقفند. به طور مثال استيو پرينس از هاليوود به مسوولان يادآوري كرده است: اين خانه يكي از 3 اثر مهم جو پونتي است لطفا مراقب اين گنج در برابر ساخت و ساز باشيد. و اهميت اين اثر از زبان ميشل كورنكي از لهستان: اين شاهكار معمار بزرگ ايتاليايي بايد براي نسل‌هاي آينده حفظ شود تا از آن بياموزند. اين بنا نمونه عالي معماري مدرن است. شايد آنها كه مجوز ساخت هتل به جاي بنايي ارزشمند را صادر كرده‌اند اطلاعات ليندا فيپس از اوكلند را نداشتند: پونتي تصوير كلي مدرنيسم ايتاليايي است و نتيجه كار بي‌همتاي او در ايران حتي ارزش بيشتري دارد. لطفا اين ساختمان را كه به عنوان نشانه يكي از آيتم‌هاي مهم در تاريخ معماري ايران و تعامل آن با غرب در دوره پس از جنگ جهاني است تخريب نكنيد. و نكته‌اي كه خوزه لوييس چاكن از ونزوئلا به آن اشاره كرده است: ويلاي نمازي ميراث معماري ايران و جهان است كه با هنر ايتاليايي پونتي تركيب شده است. چند روز پيش نيز نشريه گاردين به موضوع تخريب ويلاي نمازي پرداخت و در گزارشي كه با اين موضوع منتشر كرده، در خصوص اهميت اين بنا به نكاتي اشاره كرده است: «نشيد نبيان، فارغ‌التحصيل دانشگاه هاروارد و محقق ايراني معتقد است حساسيت كافي ميان ايراني‌ها براي نجات ميراث كشور وجود ندارد. ما براي فراتر رفتن از بحران هويت خود همواره به تاريخ كهن بازمي‌گرديم، اما تاريخ معاصرمان نيز به همان اندازه اهميت دارد.»