ديپلماسي منطقه‌اي – برجامي ظريف در داووس
با عقب‌نشيني ترامپ از توافق هسته‌اي جهان به پايان نمي‌رسد / لزوم همكاري عربستان با ايران بر سر سوريه
گروه ديپلماسي| نخستين سفر فرامرزي در سال 2017 ميلادي، محمدجواد ظريف وزير امور خارجه كشورمان روز چهارشنبه خود را در سوييس گذراند. شركت در چهل و هفتمين نشست مجمع جهاني اقتصاد و سخنراني در آن بهانه‌اي شد تا محمد جواد ظريف در حاشيه اين اجلاس ديدارهاي دوجانبه‌اي انجام دهد و همچنين آخرين مواضع ايران در مسائل منطقه‌اي، چند و چون اجراي توافق هسته‌اي و نگاه به رياست‌جمهوري دونالد ترامپ را مطرح كند. در حالي كه سوژه چهل و هفتمين نشست مجمع جهاني اقتصاد «رهبري پاسخگو و مسووليت‌پذير» در جهان امروز است، يكي از برنامه‌هاي ظريف در داووس شركت در ميزگردي درباره آينده سوريه است. داووس همواره بهانه‌اي براي تازه كردن ديدارها و رايزني‌هاي سياسي بوده است و اين‌بار نيز همزماني اين نشست با مراسم تحليف و جابه‌جايي قدرت در امريكا بر حساسيت اين رايزني‌هاي دو و چندجانبه افزوده است. اين دور از سفرهاي خارجي ظريف تنها به داووس ختم نخواهد شد و وي پس از حضور در اين نشست راهي كوالالامپور، پايتخت مالزي خواهد شد تا در نشست فوق‌العاده وزراي خارجه سازمان همكاري اسلامي درباره مسلمانان ميانمار شركت كند. محمد جواد ظريف پس از ورود به داووس زنجيره‌اي از ديدارهاي دوجانبه را آغاز كرد كه نخستين آنها رايزني با وزير امور خارجه فنلاند بود. روابط دوجانبه، مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي در زمره بحث‌هاي دو وزير بود. پس از اين ديدار نيز، رييس دستگاه ديپلماسي كشورمان با همتاي خود از كشور ميزبان گفت‌وگوي كوتاهي داشت. مهم‌ترين رايزني روز گذشته اما ديدار با فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا بود. اين ديدار در بازه زماني صورت گرفت كه جهان خود را براي رياست‌جمهوري ترامپ آماده مي‌كند و توافق هسته‌اي ايران با 1+5 يكي از اصلي‌ترين دغدغه‌هاي مشترك ميان تهران و اروپا در روزهاي رياست‌جمهوري ترامپ خواهد بود. علاوه بر اين بحران سوريه نيز روز دوشنبه هفته آتي در آستانه، پايتخت قزاقستان مورد بحث و بررسي‌هاي سوري – سوري قرار خواهد گرفت و همين مساله به سوژه‌اي براي تبادل نظرهاي ايران و اروپا بدل شد.
موافق حضور امريكا در آستانه نيستيم
«ما همواره گفته‌ايم موافق حضور امريكا نيستيم و همين طور گفتيم ما دعوت‌كننده براي اجلاس هم نيستيم؛ لذا ما نيستيم كه از كشورهاي مختلف براي حضور دعوت مي‌كنيم.» اين سخنان را وزير امور خارجه ايران در حاشيه نشست اقتصادي داووس و در گفت‌وگو با صدا و سيما مطرح كرد. ظريف در ادامه افزود: در حال حاضر اين همكاري سه جانبه بين ايران، روسيه و تركيه وجود داشته و در دو سه ماه گذشته توانسته نتايج ملموسي را ايجاد كند كه يكي از آنها موفقيت در آتش بس است و انشاءالله موفقيت در گفت‌وگوهاي بين دولت سوريه و معارضان مسلح هم حاصل خواهد شد. ظريف در مدت زمان حضور خود در داووس در دو برنامه كوتاه حاشيه‌اي شركت كرد. وي درباره اين جلسات گفت: يكي جلسه مشورتي بين وزراي خارجه است كه در مورد وضعيت سوريه جلسه‌اي غيررسمي به حساب مي‌آيد. فدريكا موگريني و استفان دي‌ميستورا، نماينده ويژه دبيركل در امور سوريه و وزراي خارجه برخي كشورهاي منطقه و برخي از كشورهاي اروپايي در آن حضور داشتند.
اميدواري به گسترش آتش‌بس
جلسه ديگري كه ظريف در آن شركت كرد نشستي بود در سالن اصلي اجلاس در خصوص نقش ايران در امنيت منطقه. بيان مخاطراتي كه افراطي‌گري و تروريسم براي منطقه به بار آورد و شرح ديدگاه‌هايي كه با بحران آفريني و حمايت از تروريسم مانع ثبات در منطقه مي‌شوند، سوژه‌هاي سخنراني ظريف در اين نشست بودند. وي در اين سخنراني گفت: آتش‌بس در سوريه بايد گسترش يابد و همچنين ايران و عربستان بايد حول بحران سوريه همكاري كنند. موفقيت را نمي‌توان با هزينه ديگران به دست آورد و در حالي كه ديگر كشورها ناامن هستند، نمي‌توان امنيت داشت. وي با اشاره به مذاكرات صلح سوريه در «آستانه» پايتخت قزاقستان تاكيد كرد: انتظارات از اين نشست بايد در سطح متعادل باشند اما اميدواريم كه حداقل بتوان آتش‌بس را در سوريه گسترش داد. ظريف در بخش‌هايي از سخنانش در اين نشست در پاسخ به سوالي درباره انتظارها از نشست آستانه گفت: ايران، روسيه و تركيه گام نخست را برداشته و توقف خصومت‌هايي را (در سوريه) ايجاد كردند كه بيش از يك ماه دوام داشته است؛ اين نيز بهترين سابقه (آتش‌بس سوريه) در طول پنج سال جنگ اسف‌بار سوريه است. اميدواريم كه در آستانه، بتوان اين را توسعه داد و آتش‌بس بتواند همه سوريه را در برگيرد. البته سازمان‌هاي تروريستي شناخته شده كه همان داعش و جبهه النصره هستند، جزو آتش‌بس نخواهند بود. اميدواريم كه همه طرف‌هايي كه توافق آتش بس را امضا مي‌كنند، يعني مخالفان مسلح فعال در داخل سوريه و همچنين دولت سوريه به اميد توقف خصومت‌ها براي مدتي طولاني‌تر و همچنين آغاز روند سياسي (براي صلح) به آستانه بيايند.
طرح احتمال همكاري عربستان و ايران
وزير خارجه ايران در بخشي از صحبت‌هايش با بيان اينكه دليلي براي خصومت ميان تهران و رياض نمي‌بيند، خواستار همكاري ميان ايران و عربستان براي حل سياسي بحران سوريه شد. ظريف تصريح كرد: سياست بين‌المللي ايران ادامه داشته و تهران خواستار ثبات و آرامش در منطقه است. ما مي‌توانيم براي پايان دادن به وضعيت اسف‌بار مردم سوريه، يمن و بحرين و هرجاي ديگري در منطقه همكاري كنيم... ايران و عربستان سعودي توانستند تعلل در روند انتخاب رييس‌جمهور لبنان را متوقف كنند.
ترامپ از برجام عقب‌نشيني كند، شگفت زده خواهد شد
محمد جواد ظريف با اشاره به دولت جديد امريكا به رياست‌جمهوري «دونالد ترامپ»، گفت: نزديك به 40 سال سياست‌هاي امريكا را زيرنظر داشته‌ام و معتقدم بهتر است از قضاوت زودهنگام پرهيز كنيم و صبر داشته باشيم. ظريف در واكنش به اظهارات ترامپ و برخي گزينه‌هاي پيشنهادي او جهت تصدي پست‌هاي مهم دولت جديد امريكا درباره برجام، تاكيد كرد: اگر او بخواهد توافق هسته‌اي را كه به سختي توسط دولت اوباما و ديگر قدرت‌هاي جهاني با ايران به دست آمد، بازنگري كند، شگفت‌زده خواهد شد. وي با درنظر گرفتن بدترين سناريوي ممكن درباره توافق هسته‌اي، تصريح كرد: اگر او (ترامپ) تلاش كند از توافق هسته‌اي عقب‌نشيني كند، جهان به پايان نمي‌رسد. او مي‌خواهد مردم را شگفت‌زده كند، پس از طرف ما شگفت‌زده خواهد شد. وزير خارجه ايران در اين نشست حاشيه‌اي از دولت اوباما نيز به خاطر عدم اجراي تمام تعهداتش انتقاد كرد.