گروه احزاب
بسياري از فعالان و نيروهاي دو جناح سياسي كشور بر لزوم همكاري نخبگان در حل مشكلات كشور تاكيد دارند. چه اينكه برخي چهره‌هاي اصولگرا و اصلاح‌طلب در روزهاي اخير نيز بر اين مساله تاكيد كرده‌اند. با اين حال شايد يكي از مهم‌ترين سوالات اين باشد كه چگونه و با چه روشي مي‌توان آشتي ملي را محقق كرد؟ اگرچه در انتخابات 92 و 94 اصلاح‌طلبان چند گام به رقباي سياسي خود نزديك شدند و تلاش كردند كه از بستر ائتلاف انتخاباتي راه را براي همكاري در جهت حل مشكلات كشور باز كنند اما هنوز شايد تخريب‌ها و توهين‌ها در فضاي سياسي كشور نشان دهد كه تا تحقق اين مهم فاصله داريم. محمدجواد حق‌شناس، عضو شوراي مركزي حزب اعتماد ملي در گفت‌وگو با «اعتماد» بيان مي‌كند كه از دستاوردهاي آشتي ملي مي‌توان در مناسبات خارجي بهره برد. او اشاره مي‌كند كه شرايط منطقه و بين‌الملل امروز به گونه‌اي است كه جز با همكاري بين نيروهاي سياسي دو جناح نمي‌توان به حل مشكلات و معضلات پرداخت. اين فعال سياسي اصلاح‌طلب همچنين به نقش محوري رهبري انقلاب در تحقق وحدت آشتي ملي اشاره مي‌كند.
ضرورت‌ها و الزامات آشتي ملي در فضاي كنوني منطقه‌اي و بين‌المللي و همچنين فضاي سياسي و اقتصادي چيست؟
سخناني كه رييس دولت اصلاحات در مورد آشتي ملي بيان كرد تاكيد مجددي بود بر آنچه آشنايان به فضاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي جامعه و همينطور فضاي منطقه احساس كرده بودند. مدت‌هاست كه صاحب نظران به اين مساله تاكيد مي‌كنند كه آشتي و وحدت ملي نياز امروز كشور است و زيست با امنيت در عرصه بين‌الملل و فضاي بحراني منطقه جز با وحدت ملي ممكن نيست. نوع اتفاقاتي كه در سال‌هاي 84 تا 92 در كشور افتاد عملا فضا را به سمت دوپاره شدن و ايجاد برخي شكاف‌ها پيش برد. اين نكته را نمي‌توان ناديده گرفت و دور از چشم تيزبين ناظران جامعه‌شناس قرار نمي‌گيرد. در سال 88 شرايط ناگواري رخ داد. اگر بخواهيم آسيب‌شناسانه به مسائل كشور بنگريم متوجه مي‌شويم كه در برخي ادوار انتخاباتي شكاف‌هايي به جامعه تزريق شده است و امروز براي برون‌رفت از آن شرايط هر چه بيشتر بايد تلاش كرد. مسوولان، نخبگان و روانشناسان اجتماعي به اين مساله بايد توجه جدي كنند. شكافي كه بين حاكميت و مردم و شكافي نيز در جامعه ايجاد شد. همچنين در بين نخبگان سياسي و اجتماعي شكافي ايجاد شد. شخصيت‌هايي چون رييس دولت اصلاحات و آقاي هاشمي مورد حمله برخي تندروها قرار گرفتند. به هر حال شرايط ناميموني را در عرصه سياست‌ورزي شاهد هستيم كه بازگشت به نقطه پيش از اين بحران‌ها زمانبر است. همچنين ميان نخبگان و مديريت كلان جامعه شكاف ايجاد شد. همچنين سياست‌هاي نادرست اقتصادي دولت پيشين سبب شد تا قشر ضعيف جامعه با مشكلات بيشتري مواجه شوند. رفتارها و سخنان پوپوليستي رييس دولت‌هاي نهم و دهم شكاف اجتماعي را در پي داشت كه شايد تا به امروز هنوز برخي از اين مشكلات باقي مانده است. در چنين فضايي است كه بايد براي بازگشت كشور به شرايط پيشين وحدت و آشتي ملي را جدي گرفت. اگر چه تندروها همچنان مي‌كوشند كه كشور در گذشته بماند. با اين حال در سال 92 و حضور يكپارچه مردم آرام‌آرام فضا رو به بهبود رفت. پيامي كه رييس دولت اصلاحات داد، سخن دلسوزان جامعه است و آيت‌الله هاشمي نيز بر آن تاكيد داشت. اكثر مراجع و چهره‌هاي سر شناس كشور در دو طرف ماجرا به ضرورت وحدت و آشتي ملي تاكيد دارند. اگر اين پيام به خوبي دريافت شود مي‌توان فضاي جامعه را هر چه بيشتر براي توسعه و پيشرفت آماده كرد.
در شرايط امروز بين‌الملل و منطقه تحقق آشتي ملي چقدر اهميت پيدا مي‌كند؟
آثار مثبت آشتي ملي فقط در حوزه سياست داخلي نيست بلكه در فضاي منطقه و بين‌الملل بسيار موثر است. رويكرد‌هايي كه امروز در بين قدرت‌هاي منطقه‌اي مثل مثلث اسراييل، تركيه و عربستان شاهد هستيم، اهميت اين امر را نشان مي‌دهد. اين كشورها به دنبال ضربه زدن به منافع ايران در منطقه هستند. نبايد اجازه داده شود كه اين روند و دوگانگي در كشور موجبات سوءاستفاده آنها را فراهم كند.
آشتي ملي و تعامل بين دو جناح سياسي چقدر مي‌تواند در راستاي نهادينه‌سازي دموكراسي در كشور موثر باشد؟
آشتي ملي در صورتي ممكن مي‌شود كه گفت‌وگو بين جريان‌هاي سياسي شكل گيرد و دو طرف بتوانند سخنان مخالف خود را تحمل كرده و بشنوند. در جاهايي كه اختلاف نظرها باقي است، چيزي كه مي‌تواند اختلاف‌نظرها را رفع كند، قانون است. اين مساله با شاخص‌هاي دموكراسي نيز هماهنگي دارد.
مطابق تجربيات گذشته اصلاح‌طلبان چقدر ضرورت دارد كه جريان اصلاحات براي اين امر پيشقدم شوند؟
جريان اصلاحات تمام تلاش خود را به كار بسته و سخن رييس دولت حرف اكثريت قريب به اتفاق فعالان سياسي اصلاح‌طلب است. آقاي هاشمي نيز در زمان حيات بر اين امر تاكيد داشت. حتي محصوران نيز امروز كاملا با اين ايده موافقت دارند. جرياني كه تلاش مي‌كند با راديكاليزم فضاي امنيتي را در كشور مستولي كند، بايد بداند كه با تنگ كردن فضا و منافع ملي عملا برخورد مي‌كند و منافع مردم و كشور را ناديده مي‌گيرد.
ايده شما براي تحقق آشتي ملي بر اساس شرايط كنوني كشور چيست؟
رفع محدوديت‌هاي جريان اصلاحات و رييس دولت اصلاحات و رفع حصر و ايجاد فضاي گفت‌وگو براي طرفين و برخورد با جريان فاسدي كه تلاش كرده كشور را با فساد خود به قهقرا ببرد، از جمله مسائلي است كه مي‌تواند در جهت كمك به تحقق آشتي ملي قرار گيرد. البته اصلاح‌طلبان نيز بايد در اين راستا اقداماتي را انجام دهند. اصلاح‌طلبان بايد از تندروي دوري كنند و نگذارند كه فضاي اجتماعي تند شود و همچنين تلاش كنند تا به‌طور تدريجي روند اصلاح در كشور را سامان دهند.
برخي تشييع جنازه آيت‌الله هاشمي را به عنوان نمونه، بستر مساعد براي تحقق آشتي ملي در جامعه مي‌دانند، نظر شما چيست؟
حضور مردم در تشييع آيت‌الله هاشمي يكي از نشانه‌هايي بود از اينكه اگر مطالبات مردم به طور آشتي‌جويانه مطرح شود نه تنها آسيب‌زا نيست، بلكه واقعيت‌هاي اجتماعي را نشان مي‌دهد. خوب است كه ديدگاه‌هاي مختلف در كشور اجازه بروز و ظهور داشته باشند و در عين حال پيام‌هاي روشني را به مسوولان جامعه برسانند.
نقش و محوريت رهبري را در تحقق آشتي ملي تا چه اندازه مهم مي‌دانيد؟
در نظام جمهوري اسلامي جايگاه رهبري به‌شدت معتبر، والا و مستحكم است. اين استحكام با حمايت و پشتوانه عموم جامعه و نخبگان پايدار است. بايد مراقب باشيم كه جايگاه رهبري تنها به يك جريان خاص تعلق ندارد و مربوط به كل جامعه است و همه جامعه و نخبگان به يك ميزان از ديدگاه‌هاي رهبري بايد منتفع شوند. در اين حوزه همه احزاب بايد به اين نكته توجه داشته باشند. نقش ايشان در تحقق آشتي ملي به‌شدت مي‌تواند كارگشا باشد.
چه چهره‌ها و شخصيت‌هايي در دو جناح سياسي هستند كه مي‌توانند در اين راه پيشقدم شوند؟
فعالان و بزرگان هر دو جناح سياسي امروز به اين رسيده‌اند كه جز با آشتي و وحدت ملي نمي‌توان مشكلات كشور را حل كرد. البته جريان تندرو با اين امر مخالف است و از همه امكاناتش براي تحقق نيافتن آن استفاده مي‌كنند. بزرگان سياسي مي‌توانند نقش مهمي در اين راستا ايفا كنند.