حركت برگشت‌ناپذير به سمت انقلاب
از اواخر دهه 1340 عواملي وارد برنامه‌هاي عمراني شاه شدند كه از كنترل برنامه‌ريزان خارج بود و از آنجايي كه به قول فون‌هايك، ما قادر به تعيين تمام ابعاد موثر در سمت و سوي جريانات اقتصادي نيستيم، هر برنامه‌اي به ناچار، در عين اينكه مي‌كوشد يك ناهنجاري را حل كند ناهنجاري جديدي مي‌آفريند. برنامه‌هاي سوم و چهارم شاه در اصلي‌ترين سمت‌گيري‌هاي خود يعني كاستن از فاصله شهر و روستا به سختي شكست خورد و وقتي كه در اثر تحولات بين‌المللي نيمه دوم دهه 1340 و جنگ اعراب و اسراييل در مهرماه 1352 قيمت جهاني نفت خام به‌شدت افزايش پيدا كرد، منجر به تجديد نظر در برنامه پنجم شد كه اين تجديد نظر، حركت تاريخ ايران به سمت انقلاب را برگشت‌ناپذير كرد.