تخيلاتي كه به واقعيت پيوست
روزنامه اعتماد
شوراي نويسندگان
حدود 150 سال پيش نويسنده‌اي فرانسوي به نام ژول‌ورن شروع كرد به نوشتن داستان‌هايي تخيلي. داستان‌هايي كه براي خوانندگان آن زمان نشاني از واقعيت نداشت، بلكه سراسر تخيل و وهم بود. تخيلي كه انسان دوست داشت به واقعيت هم بپيوندد ولي آن را ممكن نمي‌دانست. از جمله سفر به ماه، يا به اعماق زمين و زير دريا و... ولي جالب اين بود كه اين تخيلات به اختراعات و بخش مهمي از آنچه در خيال ژول‌ورن بود كمك كرد تا به واقعيت تبديل شوند.
اين گذشت تا اينكه صد سال پس از او نويسنده ديگري در انگلستان داستاني تخيلي را به نام 1984 نوشت. اين داستان در سال 1948 يعني اندكي پس از جنگ جهاني دوم نوشته شد. جرج اورول چند سال پيش از آن قلعه حيوانات را نوشته بود كه نقدي جدي بر نظام‌هاي فراگير كمونيستي محسوب مي‌شد. نويسنده چند سال بعد خواست كه برحسب تخيل خود آينده چنين نظام‌هايي را در پرتو توسعه فناوري و قدرت كنترل فرد يا ذهن آنان به رشته تحرير در آورد. او كتاب 1984 را نوشت تا نشان دهد در 40 سال بعد جهان كمونيسم و حكومت‌هاي يكه‌سالار، چگونه بر مردم خود حكمراني مي‌كنند. فرق تخيل اورول با ژول‌ورن در اين بود كه خواننده از خواندن تخيلات ژول‌ورن لذت مي‌برد و دوست مي‌داشت كه چنين تخيلاتي را در واقعيت تجربه كند. ولي خواننده تخيلات اورول دچار ترس و نگراني و حتي نااميدي مي‌شد و از اينكه در چنين حكومتي و جامعه‌اي زندگي كند، مي‌ترسيد و دوست داشت كه اين تخيلات رنگ واقعيت نبيند. چرا كه انسان را از مهم‌ترين وجه انساني او تهي مي‌كند.
متاسفانه بايد گفت كه تخيلات اورول با فاصله زماني كمتري از تخيلات ژول‌ورن محقق شد، البته با يك تفاوت مهم. اگر چه اورول كتاب 1984 را براي توصيف حكمراني و كنترل فرد و ذهن او در حكومت‌هاي آينده توتاليتر و كمونيستي نوشت، ولي در واقعيت امر اين حكومت‌هاي ليبرال هستند كه در حال عينيت بخشيدن به آن خيالات هستند.
اخيرا سازمان ويكي‌ليكس هزاران برگ از اسنادي را منتشر كرده كه طي آن نشان مي‌دهد سازمان سيا، جاسوسي بسيار گسترده‌اي را از مردم جهان در دستور كار خود قرار داده يا به اجرا درآورده است. براساس اين گزارش؛ «سيا با هك كردن وسايلي از قبيل گوشي تلفن و تلويزيون و حتي خودرو از آنها براي ضبط صدا و تصويربرداري مخفيانه و مشاهده پيام‌هاي خصوصي افراد استفاده مي‌كند و حتي مي‌تواند به درون برنامه‌هاي گپ داراي رمزگذاري هم نفوذ كند و مكالمات افراد را استراق سمع كند. يكي از ابزارهاي هكري سيا موسوم به «فرشته گريان» براي حمله به تلويزيون‌هاي هوشمند يك شركت معروف طراحي شده كه آنها را در وضعيت خاموشي قلابي قرار مي‌دهد و كاربر تصور مي‌كند تلويزيون خاموش است. اما در اين حالت تمام مكالمات افراد در اتاق ضبط شده و از طريق اينترنت براي سرورهاي سيا ارسال مي‌شود. سيا همچنين در تلاش براي آلوده كردن سيستم‌هاي كنترل خودروها و كاميون‌هاست و در اسناد ويكي ليكس ادعا شده كه اين آلودگي‌ها تقريبا غيرقابل شناسايي و غيرقابل كشف هستند. سازمان جاسوسي سيا داراي واحدي موسوم به وسايل سيار است. وظيفه اين واحد طراحي بدافزار براي كنترل و سرقت اطلاعات از مدل‌هاي مختلف گوشي آيفون است. علت تمركز بر آيفون محبوبيت اين گوشي در ميان نخبگان تجاري، ديپلمات‌ها و افراد مشهور است. البته سيا از گوشي‌هاي اندرويدي هم غافل نيست و از آنها هم جاسوسي مي‌كند.»
با خواندن اين اسناد حيرت و ترس خواننده بيش از ترس ناشي از خواندن كتاب 1984 مي‌شود. وقتي كه فكر كني در هر لحظه و هر جايي تحت كنترل هستي و كار چنداني هم براي جلوگيري از اين كنترل و جاسوسي نمي‌تواني انجام دهي، نه تنها خواهيم ترسيد، بلكه دچار انفعال و نااميدي نيز مي‌شويم. مساله اين است كه با پيشرفت تكنولوژي، قدرتِ ويرانگريِ بشر نيز رو به افزايش نهاد. ولي به موازات آن قدرت بازدارندگي بشر نيز شكل گرفت و اجازه نداد كه اين قدرت ويرانگري، جهان را نابود كند. يك علت آن ملموس بودن تبعات منفي ويرانگري بود. ولي قدرت ناشي از تحولات موجود در زمينه ديجيتال و اينترنت، چنان سريع است كه به صورت تصاعدي در حال افزايش است.