مديرعامل سازمان آب و برق خوزستان در سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي گفت:
ضرورت مديريت دو ميليارد متر مكعب زهاب در دشت‌هاي خوزستان
در دشت‌هاي خوزستان بيش از دو ميليارد متر مكعب زهاب وجود دارد و اين يكي از بزرگ‌ترين مشكلات خوزستان است
خوزستان با برخورداري از پنج تالاب ملي و بين‌المللي، استاني گرم و خشك است. ميزان تبخير آن پنج برابر بارش‌هاي سالانه است
سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي در سالن همايش‌هاي بين‌المللي گيت بوستان سازمان آب و برق خوزستان با حضور مهماناني از ۲۱ كشور دنيا برگزار شد. به گزارش خوزنيوز؛ در سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي، استاندار خوزستان، معاون وزير نيرو و رييس شوراي عالي كميته ملي آبياري و زهكشي، معاون وزير جهاد كشاورزي، رييس كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي و تني چند از مسوولان استاني از جمله مهمانان ويژه اين همايش بودند. مديرعامل سازمان آب و برق خوزستان در آغاز اين همايش ضمن خوشامدگويي به ميهمانان گفت: خوزستان داراي پنج حوزه آبريز است و سازمان آب و برق خوزستان در پنجاه سال گذشته 4/2 ميليون هكتار از اراضي خوزستان را مورد مطالعه قرار داده است.
محمدرضا شمسايي افزود: در استان خوزستان سه زير حوزه و 55 دشت وجود دارد و اين استان 60 درصد دشت‌هاي آبرفتي و 40درصد خشك را به خود اختصاص داده است. وي بيان كرد: خوزستان با برخورداري از پنج تالاب ملي و بين‌المللي، استاني گرم و خشك است. ميزان تبخير آن پنج برابر بارش‌هاي سالانه است. دماي متوسط سالانه 24 درجه سانتيگراد است و در شانزده سال گذشته تا به اكنون با خشكسالي مواجه بوده است.
مديرعامل سازمان آب و برق خوزستان با اشاره به اينكه ما در حوضه‌هاي آبريز بيشتر از سازمان هواشناسي ايستگاه هواشناسي داريم، اظهار داشت: سازمان آب و برق خوزستان، تعداد ۲۲۷ ايستگاه سنجش هواشناسي و هيدرومتري دارد كه ۶۰درصد اين پايگاه‌ها تاكنون فعال شده است. وي با اشاره به 420 هزار هكتار از اراضي شبكه آبياري اجرا شده گفت: در حال حاضر 20 شبكه آبياري و زهكشي در دست بهره‌برداري است. همچنين 50 ايستگاه پمپاژ بسيار بزرگ داريم كه شامل 247 دستگاه است. طول كانال‌هاي زهكشي ۲۹۰۰ كيلومتر است. همچنين سيزده سد تنظيمي و انحرافي در دست بهره‌برداري است و خوزستان ديگر به ساخت سد تنظيمي نياز ندارد. همچنين 96 درصد ايستگاه‌هاي پمپاژ و آبگير را ساختيم.
شمسايي گفت: در خوزستان 9 سد با 9 نيروگاه ساخته شده است كه حجم آب در مخزن اين سدها بالغ بر ۲۳ ميليارد متر مكعب و ظرفيت نيروگاهي آنها حدود 9800 مگاوات است.
مديرعامل سازمان آب و برق خوزستان با اشاره به طرح‌هاي بزرگ آبرساني در خوزستان به طرح غدير اشاره كرد و افزود: در طرح غدير ۲۴ متر مكعب آب در ثانيه تصفيه و منتقل مي‌شود. طول خطوطي كه آب را در طرح غدير در سطح خوزستان منتقل مي‌كند 900 كيلومتر است.
وي سپس به گستردگي سازه‌هاي آبي تاريخي خوزستان پرداخت و بيان كرد: به يقين در هيچ كجاي كشور سازه‌هاي آبي در كشور به اندازه خوزستان وجود ندارد. بيش از سيصد اثر سازه‌هاي آبي تاريخي با گستره سه هزار ساله تا چندصد ساله در خوزستان شناسايي شده است. در اين ميان سازه‌هاي آبي تاريخي شوشتر با قدمت هخامنشي و ساساني در فهرست ميراث جهاني ثبت شده است. اثر ديگري كه در خوزستان از يك تصفيه خانه كهن برخوردار است چغازنبيل نام دارد كه مجموعه چغازنبيل هم در ميراث جهاني ثبت شده است.
شمسايي گفت: سياست‌گذاري مناسب درحوزه فني آب، اصلاح روش خاص مديريت آبياري، توسعه روش آبياري نوين و تجهيز مزارع به دستگاه سنجش آب، توسعه استفاده از نرم‌افزارهايو مدل‌هاي پيش‌بيني در آبياري و كنترل مصرف، توسعه شبكه‌هاي پايش هواشناسي و هيدرومتري و مطالعه و اجراي پايلوت در زمينه واگذاري بهره‌برداري به تشكل‌هاي آبران و مشتركين از جمله اقدامات و سياست‌هاي كلان سازمان آب و برق است.
وي افزود: خوزستان داراي سطح آبي بالا و شوري زياد است و مجبور هستيم در همه اراضي زهكشي كنيم. مديريت زهاب و حفاظت از محيط زيست از جمله اولويت‌هاي ما است. در گذشته در زمينه طراحي و اجراي شبكه‌هاي مدرن آبياري و زهكشي دستگاه منطقه‌اي و كلان وجود نداشته است و بخش اعظم اين زهاب‌ها وارد رودخانه‌ها شده و موجب شور شدن رودخانه‌ها شده و باعث پايين آمدن كيفيت آب شده است.
مديرعامل سازمان آب خوزستان اظهار داشت: در دشت‌هاي خوزستان بيش از دو ميليارد متر مكعب زهاب وجود دارد و اين يكي از بزرگ‌ترين مشكلات خوزستان است. اقدامات مشتركي از طرف سازمان آب و برق خوزستان و جهاد كشاورزي در زمينه مديريت كمي و كيفي زهاب‌ها انجام شده است كه از جمله اينها مي‌توان به مطالعه علاج بخشي براي زهاب‌هاي زهكش‌هاي اصلي و انتقال آن، اصلاح روش‌هاي آبياري براي افزايش راندمان و كاهش حجم زهاب، اصلاح روش‌هاي زهشكي براي بهبود زهاب‌ها، مطالعه براي استفاده مجدد زهاب‌ها و مطالعه واجراي پايلوت در زمينه اجراي روش‌هاي نوين آبزي‌پروري اشاره كرد.
چاره‌اي جز زهكشي زيرزميني و اصلاح خاك نداريم
استاندار خوزستان از ديگر مهمانان دعوت شده به سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي با اشاره به پتانسيل خوزستان گفت: خوشحال هستم كه شما مهمانان عزيز را در استان خوزستان ملاقات مي‌كنم. استاني كه در زمينه‌هاي مختلف همچون انرژي، نفت، گاز، پتروشيمي، ميراث‌فرهنگي، برخورداري از گستره آبي يك استان اثر گذار و قلب تپنده اقتصادي ايران است.
غلامرضا شريعتي افزود: زمين‌هاي حاصلخيز و آب‌هاي روان اهميت زهكشي را دو چندان مي‌كند. وجود سازه‌هاي آبي متعدد با قدمت چند هزار ساله نشانه برخورداري گذشتگان براي مديريت و مهندسي آب است.
وي بيان كرد: با بالا رفتن جمعيت و همچنين تكنولوژي امكان استفاده بهتر و بهينه‌تر از منابع آبي خوزستان و زمين‌هاي خوزستان بيشتر شده است.
استاندار خوزستان تاكيد كرد: با توجه به بالا بودن آب‌هاي سطح العرضي و بافت سنگين و نفوذ‌ناپذير خاك، هيچ راهي براي انجام عمليات زهكشي زير زميني و اصلاح خاك نداريم. وي گفت: خوشبختانه در دولت تدبير و اميد به امر زهكشي توجه ويژه‌اي شده است و به دستور ايشان طرح ۵۵۰ هزار هكتاري مقام معظم رهبري عمليات اجرايي آن آغاز شده است. توانستيم در برخي اراضي احيا شده از طرح 550 هزار هكتاري كه در هكتار 700 كيلوگرم گندم برداشت مي‌شد به رقم 4 تن در هر هكتار برسيم.
شريعتي ابراز اميدواري كرد: اميدواريم اين سمينار به توان علمي استان بيفزايد و از توان علمي دانشمندان كشورهاي مختلف براي بهبود وضع موجود استفاده كنيم. امنيت غذايي ايران در گرو توليدات كشاورزي خوزستان است و ما اميدواريم با برگزاري اين همايش اقدامات مناسبي در اين حوزه داشته باشيم.
همايش بين‌المللي آبياري و زهكشي براي خوزستان فرصت است
دبير اجرايي سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي در آيين افتتاح اين همايش گفت: 160 چكيده مقاله به دبيرخانه همايش رسيده كه از اين ميان 63 مقاله پذيرفته شده است. نرگس ظهرابي با بيان اينكه از 63 مقاله دريافتي، 36 مقاله از شركت‌كنندگان خارجي و 27 مقاله از محققان داخلي است، افزود: از اين تعداد 36 مقاله به صورت شفاهي (٢٢مقاله خارجي و ١٤ مقاله داخلي) و 27 مقاله به صورت پوستر ارايه خواهند شد.
وي اظهار كرد: محققاني از21 كشور جهان شامل ازبكستان، آفريقاي جنوبي، آلمان، امريكا، اندونزي، اوكراين، بنگلادش، پاكستان، تايلند، تركيه، چين، روسيه، زيمبابوه، سودان، فنلاند، كره جنوبي، كنيا، ليتواني، مصر، نروژ و هند در اين همايش شركت مي‌كنند.
به گفته وي، حضور 50 نفر مهمان خارجي را در اين همايش شاهد هستيم كه 22 نفر از آنها در اين همايش مقاله ارايه مي‌دهند، همچنين 14 نفر از ارايه‌كنندگان مقاله ايراني هستند. دبير كميته منطقه‌اي آبياري و زهكشي اين همايش را شامل 6 محور اصلي دانست و گفت: اقدامات لازم براي كاهش حجم زهكشي زهاب‌ها، اقدام براي بهبود كيفيت زهاب‌ها، معيارهاي طراحي دوستدار محيط زيست و به‌كارگيري روش‌هاي جايگزين زهكشي در ابتدا به عنوان محورهاي اصلي معرفي شده بودند كه در گام‌هاي بعدي بر اساس مقاله‌هاي دريافتي 2 محور شامل مديريت آبياري و زهكشي و موضوعات خاص در زهكشي نيز به محورها اضافه شد. ظهرابي برگزاري سيزدهمين همايش بين‌المللي آبياري و زهكشي در اهواز را يك فرصت براي خوزستان دانست و افزود: مجوز برگزاري اين همايش بعد از 40 سال از آغاز كار به ايران داده شده كه وزارت نيرو مسووليت برگزاري را به سازمان آب و برق خوزستان سپرده است. وي اضافه كرد: در حاشيه اين همايش 2 ميزگرد با عناوين روش‌هاي جايگزين زهشكي و استفاده مجدد از پساب نيز برگزار مي‌شود كه اميدواريم مورد استفاده كارشناسان و مسوولان قرار گيرد.
تامين مواد غذايي يك چالش جهاني است
همچنين رييس كميسيون بين‌المللي آبياري و زهكشي گفت: مهم‌ترين چالش پيش روي جهان، به ويژه در كشورهاي در حال توسعه، چگونگي تامين مواد غذايي جمعيت به سرعت در حال رشدي است كه در سال 2050 از مرز 9 ميليارد نفر خواهد گذشت. در حالي كه با محدوديت موجود در اراضي، منابع خاك و منابع آبي كه ارتباط غيرقطعي با تنوع و تغييرات اقليمي دارند مواجه است.
سعيد ني‌ريزي افزود: بازده بيشتر از طريق آبياري زمين‌هاي كشاورزي، به پشتوانه تكنولوژي‌هاي نوآورانه، تنها گزينه بالقوه در راستاي حل اين چالش به نظر مي‌رسد. اين امر بيانگر گسترش آبياري زمين‌هاي قابل كشت در موقعيت‌هاي ممكن، مدرنيزه كردن سيستم‌هاي آبياري موجود، مديريت عرضه و تقاضا با در نظر گرفتن شيوه‌هاي سازگار با محيط زيست است.
وي اظهار داشت: بدين‌ترتيب، كاهش اثرات مخرب زيست محيطي همچون ماندابي شدن و شوري خاك و نيز حفظ و بهبودي حاصلخيزي اراضي و خاك، زهكشي اراضي (خاك) به ويژه در مناطق مرطوب و همچنين زمين‌هاي تحت آبياري سراسر جهان از اهميت بسزايي برخوردار است. ني‌ريزي بيان كرد: در سايه موضوع اصلي «زهكشي و پايداري زيست محيطي» مباحثي با تمركز بر سرفصل‌هاي اقدامات لازم براي كاهش حجم زهاب‌ها، اقدامات لازم براي بهبود كيفيت زهاب‌ها، معيارهاي طراحي دوستدار محيط زيست و به‌كارگيري روش‌هاي جايگزين زهكشي انجام خواهد شد.
60درصد زمين‌هاي زهكشي ايران در خوزستان قرار دارد
معاون آب و خاك وزارت جهاد كشاورزي در سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي گفت: منابع آب همچنان به‌طور فزاينده تحت فشار هستند. حدود هشتاد درصد منابع آب در دسترس در بخش كشاورزي مصرف مي‌شوند. در حالي كه تنها ۴۵ درصد آب بطور موثر مورد مصرف گياه است. لذا مديريت مصرف آب امري گريزناپذير است و به نظر مي‌رسد. علميراد اكبري افزود: با توجه به افزايش جمعيت بايد توليدات نيز افزايش يابد و بي‌ترديد نقش مديريت مصرف آب بسيار زياد است. در ايران اكثر زمين‌ها در حال شور شدن هستند. وي يادآور شد: بيش از 60 درصد زمين‌هاي زهكشي ايران در خوزستان قرار دارد. بيشترين زهكشي در اراضي نيشكر خوزستان انجام مي‌شود و در حال حاضربزرگ‌ترين طرح زهكشي در قالب طرح ۵۵۰ هزار هكتاري در حال انجام است. در آينده نزديك 350 هزار هكتار از اراضي زهكشي به 400 هزار هكتار قبلي افزوده مي‌شود.
اكبري تاكيد كرد: زهكشي موجب تخريب محيط زيست است. تبعات اجتماعي فراواني را به دنبال دارد. چون شوري خاك يكي از بيشترين مشكلات در ايران است. هزينه‌هاي اقتصادي فراواني را به جامعه متحمل مي‌كند.
بايد راندمان كشت بالا برود
معاون وزير نيرو و رييس كميته ملي آبياري و زهكشي با اشاره به نياز انسان به كمك همنوع خود گفت: بايد كره زمين را به گونه‌اي مديريت كرد كه نسل‌هاي بعدي زندگي همراه با آسايش و بدون دغدغه را پشت سر بگذارند. توسعه پايدار هم همين ديدگاه را القا مي‌كند.
رحيم ميداني افزود: نسل امروز بايد بدون آسيب به محيط زيست آن را براي آيندگان حفظ كند. اما كارنامه بشر خلاف اين اصول را نشان مي‌دهد. امروز نزديك به 2700 ميليارد مكعب آب در كشاورزي مصرف مي‌شود و نيمي از اين آب به طبيعت برمي‌گردد كه يكي از عوامل آسيب‌زا همين زهاب همراه با كود و سم است. افزايش زهاب‌ها و غلظت بالاي زهاب‌ها موجب ايجاد خطر براي موجودات زنده هستند. وي اظهار داشت: نكته مهم اينكه با بهبود بهره‌وري در اراضي موجود مي‌توان سه چهارم تقاضا براي غذا تا سال 2050 را از اراضي موجود تامين كرد. در غير اين صورت بايد به فكر افزايش 40درصدي استيصال آب بود و به فكر تبعات آن هم باشيم.
معاون وزير نيرو تاكيد كرد: مقوله زهكشي را بايد جدي دانست. با اين حال نبايد به دنبال افزايش سطح زير كشت باشيم بلكه بايد راندمان كشت را بالا ببريم. سياست ما در ايران نيز بر همين مبنا است. ما بايد از فناوري‌هاي نوين بهره بگيريم و به بازيافت زهاب‌ها و تصفيه اتخاذ و استفاده مجدد در كشاورزي و صنعت بينديشيم.
گفتني است سيزدهمين همايش از 14 تا 17 اسفند ماه 1395 (4 تا 7 مارس 2017) در ايران و در شهر اهواز برگزار شد.
سيزدهمين كارگاه بين‌المللي زهكشي در اهواز
به كار خود پايان داد
مراسم اختتامیه سیزدهمین همایش بین‌المللی زهکشی صبح امروز در سالن همایش‌های بین‌المللی گیت بوستان سازمان آب و برق خوزستان با حضور مهمانانی از ۲۱ کشور دنیا برگزارشد.«محمد حاج رسوليها»، مشاور وزير نيرو و قائم مقام كميته ملي آبياري و زهكشي ايران در آيين اختتاميه اين همايش بين‌المللي، پياده‌سازي مديريت به هم پيوسته منابع آب در سطح حوضه‌هاي آبريز را يكي از برنامه‌هاي ضروري در دست اجرا براي بهبود وضعيت فعلي منابع آب كشور برشمرد و افزود: در اين خصوص ضرورت حاكميت موثر بر مديريت منابع آب، يكپارچه نگري به كل حوضه آبريز در ايجاد تعادل بين منابع و مصارف آب، توزيع و مصرف آب و نظارت بر توزيع عادلانه آب بين ذينفعان حوضه آبريز از بالا تا پايين دست حوضه اجتناب ناپذير است. وي اضافه كرد: حمــايت حداكثري ذينفعــان و دست‌اندركاران در فرآيندهاي تصميم‌گيري، برنامه‌ريزي، بهره‌برداري و حفاظت از منابع آب مشترك در سطح حوضه‌هاي آبريز داخلي در موفقيــت اين رويكــرد، تاثير بسزايي دارد. مديرعامل شركت مديريت منابع آب ايران، حفاظت و احياي اكوسيستم‌هاي آبي شامل تالاب‌ها، رودخانه‌ها، درياچه‌ها و سفره‌هاي آب زيرزميني را يكي ديگر از طرح‌هاي بسيار مهم در عرصه صنعت آب كشور دانست و اظهار داشت: در اين خصوص طرح احيا و تعادل بخشي منابع آب‌هاي زيرزميني و كاهش مصرف از اين منبع به ويژه در بخش كشاورزي با هدف جلوگيري از برداشت بي‌رويه آب‌هاي زيرزميني، ارتقاي بهره وري، صرفه جويي و استفاده بهينه از منابع آب كشاورزي در حال انجام است.
وي، تعديل مجوزهاي برداشت از سفره‌هاي آب زيرزميني، كنترل و آزادسازي بستر و حريم رودخانه‌ها، كنترل كيفيت آب و ايجاد جريان پايدار و احياي رودخانه‌ها و درياچه‌ها را از جمله اقدامات در دست انجام شركت مديريت منابع آب ايران عنوان كرد.
حاج رسوليها خاطرنشان كرد: اين كار در دستور كار شركت مديريت منابع آب ايران قرار دارد و نيرو و بودجه قابل توجهي به اين امر اختصاص داده شده است.
مديرعامل شركت مديريت منابع آب ايران با اشاره به اينكه شعار روز جهاني آب در سال 2017 به «پساب‌ها» اختصاص داده شده است، بر تلاش براي بهبود كيفيت آب تا سال 2030 به صورت جهاني تاكيد كرد و افزود: در حال حاضر در جهان بيش از 80 درصد پساب‌هاي توليدي بدون تصفيه و استفاده مجدد به اكوسيستم رها مي‌شود.
وي با بيان اينكه فرصت‌هاي بهره‌برداري از پساب‌ها به عنوان يك منبع، بسيار زياد است، ادامه داد: انتظار مي‌رود تا سال 2030 تقاضاي جهاني براي آب تا 50 درصد رشد داشته باشد كه اكثر آن هم در شهرها خواهد بود. بنابراين به رويكردهاي جديد جمع‌آوري پساب، تصفيه ايمن و مديريت آنها نياز مبرم خواهيم داشت.
قائم‌مقام كميته ملي آبياري و زهكشي ايران تصريح كرد: اگر از پساب‌هاي تصفيه شده استفاده شود، منبع ارزشمندي از نظر آب و مواد مغذي در دسترس خواهد بود كه به امنيت غذايي و آبي و بهبود معيشت مردم كمك مي‌كند و در غير اين صورت امراض مختلف را شايع خواهد كرد. مشاور وزير نيرو از تلاش‌هاي صورت گرفته در سازمان آب و برق خوزستان به ويژه محمدرضا شمسايي مديرعامل اين سازمان و همكاران وي و همكاري استاندار و مقامات سياسي خوزستان در برگزاري سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي در اهواز قدرداني كرد.
در پايان، از چهره‌هاي برتر حاضر در اين همايش با اعطاي لوح تقدير، قدرداني شد.
سيزدهمين همايش بين‌المللي زهكشي از چهاردهم تا شانزدهم اسفند ماه به ميزباني سازمان آب و برق خوزستان در اهواز برگزار شد. بعد از ظهر شانزدهم و هفدهم اسفند ماه به بازديدهاي فني و فرهنگي از سطح استان خوزستان اختصاص داده شده است.