وزارت خارجه در گزارش ۳ ماهه درباره روند اجراي برجام اعلام كرد
آخرين گشايش‌ها و چالش‌ها در مسير توافق هسته‌اي
گروه ديپلماسي| وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران روز گذشته پنجمين گزارش سه‌ماهه خود درباره روند اجراي برجام را تقديم كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس كرد. به گزارش فارس، مهم‌ترين نكات اين گزارش به شرح زير است.
شروع گازدهي به سانتريفيوژ IR-8
شروع گازدهي به سانتريفيوژ راهبردي IR-8 در بهمن ماه 1395 بود. اين ماشين پيشرفته و قدرتمند با تواني حداقل بيست برابر سانتريفيوژهاي موجود IR-1، نقطه عطفي در تحقيق و توسعه غني‌سازي در ايران است. دو ماشينIR-6 و IR-8 كه اكنون هر دو تحت آزمايش با گاز اورانيوم (UF6) قرار دارند، آينده صنعت غني‌سازي در ايران را رقم خواهند زد و طبق برنامه طراحي شده توسط سازمان انرژي اتمي كشورمان، پس از اتمام مراحل پيچيده تحقيق و توسعه، به مرحله توليد صنعتي خواهند رسيد.
امضاي قرارداد مشاوره بازطراحي
رآكتور اراك با چين
پروژه مدرن‌سازي رآكتور آب سنگين اراك طبق برنامه ادامه دارد. بازطراحي مفهومي رآكتور توسط متخصصان كشورمان به پايان رسيده و همزمان قرارداد مشاوره بازطراحي با چين مذاكره و در روز 24 فروردين 1396 با ملحوظ شدن كليه ملاحظات سازمان انرژي اتمي ايران نهايي و در پكن امضا شد.
مذاكره با چين درباره تعيين نوع سوخت
رآكتور اراك
مذاكره بر سر تعيين نوع سوخت رآكتور مذكور با طرف چيني در حال انجام است و در اسفند 1395 متخصصان دو كشور به صورت متقابل از مراكز سوخت يكديگر بازديد كردند. طراحي مراحل بعدي پروژه توسط متخصصان داخلي بر اساس جدول زمان‌بندي و پيش‌بيني شده در حال انجام است.
شناسايي مشتري آب سنگين
كارخانه توليد آب سنگين همچنان به فعاليت خود با ظرفيت كامل ادامه مي‌دهد. به منظور ايفاي تعهد جمهوري اسلامي ايران مبني بر عرضه محصول مازاد بر 130 تن در بازارهاي بين‌المللي و فروش محصول توليدي، شناسايي مشتري‌هاي بالقوه اروپايي و آسيايي و مذاكره با خريداران، در حال انجام است.
فردو
در فردو ضمن حفظ كليه زير ساخت‌ها، تجهيزات و تاسيسات و سانتريفيوژهاي موجود در يك بال سايت كه به معني حفظ ظرفيت راهبردي فردو است، پروژه جداسازي ايزوتوپ‌هاي پايدار به روش سانتريفيوژ (طبق بند 1/46 برجام) پس از انجام مذاكرات فني و تخصصي با دولت روسيه مورد تفاهم واقع شده است. قرارداد فاز مطالعاتي (تحقيق و توسعه) اين پروژه در تاريخ 30 دي 1395 امضا شد و در حال حاضر در دست اجرا است.
ادامه تعامل با آژانس
تعامل با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با هدف راستي‌آزمايي انجام تعهدات از سوي جمهوري اسلامي ايران در چارچوب توافقنامه و پروتكل الحاقي (كه به صورت داوطلبانه اجرا مي‌شود) طبق برنامه از پيش تعيين شده و بدون هيچ مشكل خاصي ادامه دارد.
ذخاير كيك زرد
در خصوص ذخاير كيك زرد، عمليات اكتشاف، استخراج و فرآوري كيك زرد از كليه منابع داخلي، بدون هيچگونه محدوديتي و با قوت ادامه دارد. اين عمليات با تجهيزات جديدي كه بخشي از آن در 20 فروردين 1396 توسط رياست‌جمهوري به بهره‌برداري رسيد، با سرعت مضاعفي در جريان است. از ديگر تحولات مهم طي سه ماهه گذشته، خريد حدود 137 تن كيك زرد از روسيه است. بخشي از اورانيوم غني‌شده 20 درصدي كه در روسيه به امانت گذاشته شده بود با اعلام نياز از سوي سازمان انرژي اتمي به منظور توليد صفحات سوخت براي رآكتور تحقيقاتي تهران براساس مفاد برجام به كشور بازگردانده شد.
اختصاص پنج ميليون يورو از سوي اتحاديه اروپا براي تقويت ايمني هسته‌اي
اختصاص مبلغي در حدود پنج ميليون يورو از جانب اتحاديه اروپا به امر تقويت ايمني هسته‌اي در كشورمان كه اخيرا كار برگزاري مناقصه بين شركت‌هاي اروپايي و تعيين شركت مجري و مشاور با هماهنگي و حضور نمايندگان مركز نظام ايمني كشورمان در بروكسل به پايان رسيد.
سيستم بانكي كشور هم‌اكنون با مانع تحريمي مرتبط با موضوع هسته‌اي و برجام مواجه نيست
در بخش ديگري از اين گزارش آمده است: پس از اجراي برجام، تحولات و گشايش‌هاي وسيع و قابل توجهي در حوزه مالي و بانكي رخ داده است كه موجب خروج قطعي نظام بانكي و مالي از مرحله بحراني و بن‌بست دوران تحريم شده است. همان‌گونه كه در گزارش‌هاي پيشين مورد اشاره قرار گرفت، با وجود تداوم برخي مشكلات و محدوديت‌ها در اين حوزه (كه عمدتا مرتبط با برجام نبوده و به عوامل ديگري مانند تحريم‌هاي اوليه و غيرهسته‌اي امريكا، قوانين انضباطي مرتبط با پولشويي، مشكلات زيرساختاري در نظام بانكي كشور و... مربوط مي‌شود) سيستم بانكي كشور هم‌اكنون با مانع تحريمي مرتبط با موضوع هسته‌اي و برجام مواجه نيست.
ايجاد 704 رابطه كارگزاري با 249 بانك دنيا
از تاريخ اجراي برجام تا پايان سال 1395، شبكه بانكي كشور 704 رابطه كارگزاري با 249 بانك دنيا ايجاد كرده است. طي اين مدت 99936 فقره گشايش اعتبارات اسنادي و ارايه خدمات تجاري در قالب 17861 فقره گشايش اعتبار اسنادي، 1866 فقره ثبت سفارش برات اسنادي و 80209 فقره حواله ارزي صادر شده است كه ارزش دلاري خدمات تجاري مذكور بيش از 38 ميليارد دلار بوده و شامل 74/17 ميليارد دلار گشايش اعتبار اسنادي، 96/3 ميليارد دلار برات اسنادي و 62/16 ميليارد دلار حواله ارزي است. در چارچوب آزادسازي دارايي‌هاي كشور، علاوه بر آزادسازي 12 ميليارد دلار از وجوه مسدود شده كشورمان در فاصله زماني برنامه اقدام مشترك (توافق موقت ژنو) تا انعقاد برجام، از تاريخ اجرايي شدن برجام تا پايان سال 1395، بالغ بر 7/25 ميليارد دلار از منابع ارزي كشور آزاد شده است كه آزادسازي 3/9 ميليارد دلار از اين مبلغ مربوط به سه‌ماهه اخير است.
تحريم‌هاي نفت، گاز و پتروشيمي
تحريم‌هاي مربوطه در حوزه نفت، گاز و پتروشيمي كاملا رفع شده است. بر اساس آخرين آمار دريافت شده از وزارت نفت، ميانگين توليد نفت خام و ميعانات گازي كشور در سال 1395، به بيش از 4 ميليون و 337 هزار بشكه در روز رسيده است كه 31 درصد نسبت به قبل از برجام رشد نشان مي‌دهد. ميانگين توليد گاز طبيعي نيز با 23 درصد افزايش نسبت به قبل از برجام بيش از 781 ميليون متر مكعب در روز است.
حمل و نقل
در ماه‌هاي اسفند 1395 و فروردين 1396 دومين و سومين فروند از هواپيماهاي ايرباس كه از نوع پيشرفته A-330 هستند تحويل شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران (هما) شده و عملياتي شدند. پيش‌بيني مي‌شود تا پايان سال 1396، حداقل 4 فروند ديگر از هواپيماهاي ايرباس و حداقل يك فروند هواپيماي بويينگ تحويل هما شود. همچنين قرارداد نهايي خريد 20 فروند هواپيماي ATR72-600 بين هما و شركت سازنده امضا شد و قرار است 4 فروند از اين هواپيماها طي يك ماه آينده و تعدادي ديگر تا پايان سال 2017 تحويل شود. طي يك ماه اخير مذاكرات شركت هواپيمايي آسمان با شركت بويينگ به تفاهم نهايي منتهي شد كه بر اساس آن قرار است تعداد 30 فروند هواپيماي بويينگ 737 مكس اس (قابل افزايش تا 60 فروند) كه از جديدترين و مدرن‌ترين توليدات شركت بويينگ است به تدريج و از سال 2019 به هواپيمايي آسمان تحويل شود.
خارج شدن نام سه شركت ايراني از فهرست تحريم‌هاي اتحاديه اروپا
متعاقب مذاكرات و پيگيري‌هاي مستمر حقوقي و سياسي «شركت سرمايه‌گذاري صندوق بازنشستگي صنعت نفت»، «شركت نكانوين» و «شركت تجاري وست‌سان» به موجب فرآيند مرور اداري، از فهرست تحريم‌هاي اتحاديه اروپا خارج شدند.
حذف نام اشخاص حقوقي ايراني از فهرست اشخاص تحت كنترل و مراقبت سازمان كنترل صادرات بريتانيا
اصلاح مقررات مربوط به صادرات تجهيزات پزشكي و اقلام كشاورزي به ايران از سوي امريكا
تحولات كانال خريد برجام:
روند فعاليت كانال خريد برجام به شكلي مستمر ادامه داشته است و طي چند ماه گذشته تعداد 6 درخواست براي صدور اقلام مورد نياز صنايع كشور به تصويب رسيده است. اين درخواست‌ها علاوه بر كيك زرد كه پيش از اين ذكر شد، مربوط به اقلام و كالاهايي با فناوري پيشرفته مورد نياز در صنايع معدني، داروسازي، فولاد و خودروسازي بوده است. طي اين مدت تعداد ديگري از درخواست‌هاي واصله از شركت‌هاي ايراني در كارگروه كانال خريد برجام به ثبت رسيده و در دست بررسي است.
خريد 950 تن كيك زرد از قزاقستان در مرحله رايزني
سازمان انرژي اتمي كشورمان به منظور آينده‌نگري در تامين مواد اوليه به دنبال خريد حدود 950 تن كيك زرد از قزاقستان طي دوره‌اي سه‌ساله است كه هنوز موافقت كليه كشورهاي طرف كانال خريد در خصوص آن اخذ نشده است. اين موضوع همچنان در مرحله رايزني و مذاكره است و در نشست آتي كميسيون مشترك برجام نيز مطرح و پيگيري خواهد شد.
آخرين وضعيت فهرست‌هاي تحريمي هسته‌اي:
در چارچوب لغو تحريم‌هاي مرتبط هسته‌اي وفق برجام، مجموعا تعداد 611 (با لحاظ كردن سه شركتي كه طي سه ماه اخير از فهرست تحريمي اتحاديه اروپا خارج شدند) شخص و نهاد ايراني به همراه 303 فروند هواپيما، نفتكش و كشتي ثبت شده در ايران (مجموعا 914 مورد) همزمان با اجرايي شدن برجام و طي يك سال اخير از فهرست سه‌گانه تحريم‌هاي هسته‌اي شوراي امنيت، امريكا و اتحاديه اروپا خارج شده‌اند.
سرعت تحقق گشايش‌هاي ناشي از برجام با وضعيت مطلوب فاصله دارد
كوتاهي‌ها و بدعهدي‌ها از سوي امريكا و برخي طرف‌هاي مقابل در برجام، تحريم‌هاي باقي مانده غيرهسته‌اي، به همراه دسته‌اي از موانع و مشكلات فني در حوزه مراودات مالي و بانكي، موجب شده است تا سرعت تحقق گشايش‌هاي ناشي از برجام با وضعيت مطلوب فاصله داشته باشد.
چالش‌هايي كه طي سه ماهه اخير روند اجراي برجام را متاثر كرده
افزودن تعدادي از اشخاص ايراني به فهرست تحريم‌هاي امريكا به بهانه آزمايش موشكي ايران
شروع به كار هيات حاكمه جديد امريكا
مشكلات و موانع غيربرجامي