يونسكو، قشم را دوباره جهاني كرد

شوراي اجرايي يونسكو پيرو تصويب شوراي عالي ژئوپارك‌هاي جهاني يونسكو در نيمه ارديبهشت سال جاري، بالاخره جواب تلاش‌هاي كارشناسان ايراني در چهار سال اخير را پاسخ داد و ژئوپارك قشم كه در سال‌هاي گذشته با دريافت كارت قرمز از ليست جهاني حذف شده بود را به اين ليست اضافه كرد. ژئوپارك قشم با تلاش‌هاي شبانه‌روزي جامعه محلي و كارشناسان و مديران، در پايان دولت يازدهم دوباره به اين عنوان مهم دست يافت و اجازه پيدا كرد تا در يك دوره چهارساله زيرنظر يونسكو فعاليت كند.  حضور قشم در شبكه‌هاي جهاني ژئوپارك‌ها، از سال 1385به لطف حضور كارشناسان ايراني در يونسكو، با فاصله اندكي از كشورهاي اروپايي و با سرعت قابل قبولي انجام شد؛ اما در ميانه‌هاي راه سال 1391 بود كه ناظران شبكه جهاني ژئوپارك، نارضايتي خود را از فعاليت‌هاي اين ژئوپارك به‌دليل رعايت نكردن استانداردهاي اين كميته در طول سال‌هاي 85 تا 91، با نشان دادن كارت قرمز و خارج كردن اين ژئوپارك از فهرست يونسكو نشان دادند.  اتفاق ناگواري كه به‌دليل سوءمديريت و توجه كافي نداشتن به بحث گردشگري در بعد جهاني، باعث شد كه قشم از گردونه ‌جهاني‌ ‌بيرون رود. به‌هرحال چرخ ناكامي‌هاي جزيره گشت و گشت تا با پايان يافتن دولت دهم، اين معضل همچنان بدون راه‌حل بماند. با روي كار آمدن دولت حسن روحاني، مديران مربوطه قول دادند كه با كمك كارشناسان و جامعه محلي، نواقص را برطرف كرده و تمامي تلاش خود را به‌كار گيرند تا دوباره قشم را جهاني كنند.  اين سخنان در ابتداي دولت و از سوي مديران منطقه آزاد عنوان شد. آنها عنوان كردند كه تصميم اين سازمان در دولت تدبير و‌ اميد مبني بر درخواست بررسي مجدد پرونده، توسط يونسكو بوده و با فعاليت‌هاي شبانه‌روزي تمامي تلاش خود را خواهند كرد تا اعتبارات عمراني فراواني كه بايد در رابطه با اين موضوع تخصيص داده شود تامين كنند. اين سخنان از سوي مخالفان، شعاري خوانده شد زيرا آنها معتقد بودند كه پرونده قشم بسيار پيچيده‌تر از اين سخنان است. دو مشكل اصلي برسرراه قشم حضور داشت؛ مشكل اول اعتباراتي بود كه بايد براي زيرساخت‌ها از جمله توسعه جاده‌هاي دسترسي در غرب جزيره قشم مانند جاده مواصلاتي غار نمكدان در نظر گرفته مي‌شد و موضوع دوم چشم‌پوشي از درآمدهاي دولت در عين سرمايه‌گذاري چند ميليارد توماني، براي ايجاد درآمد و اشتغال پايدار در جامعه محلي و بومي قشم بود. حدود چهارسال گذشت و اكنون بسياري از اين مشكلات مرتفع شده است، چيزي كه مسوولان ذي‌نفع آن را محقق شدن وعده‌ها مي‌نامند. آنها معتقدند ژئوپارك جهاني قشم به اين درجه رسيده كه بتواند درآمد پايدار براي جامعه محلي داشته باشد و دولت نيز فضايي را ايجاد و سرمايه‌گذاري كرده است تا بوميان منطقه خودشان بتوانند از اين راه كسب درآمد كنند؛ راهي كه بسياري، به آينده آن خوش‌بين هستند.
فقط در صورت تداوم مسير، قشم جهاني باقي خواهد ماند!
عليرضا امري كاظمي كه در جريان كامل پرونده قشم در اين سال‌ها قرار داشته، به عنوان مشاور اصلي ژئوپارك و مسوول تدوين پرونده ثبت جهاني، پس از خروج ژئوپارك از شبكه جهاني، مذاكرات خود را با شبكه جهاني آغاز كرد. امري كاظمي كه از سال گذشته نيز به‌عنوان يكي از دوازده عضو اصلي شوراي جهاني ژئوپارك‌هاي يونسكو انتخاب شده است، تداوم اين مسير را از مهم‌ترين اهدافي مي‌داند كه بايد مدنظر مسوولان قرار گيرد. او با صراحت مي‌گويد كه اين عضويت همانند ديگر ژئوپارك‌هاي جهان موقتي است و يونسكو چهار سال ديگر ژئوپارك قشم را مورد ارزيابي قرار خواهد داد و در صورتي رأي به ماندن آن در فهرست جهاني خواهد داد كه اين ژئوپارك در راه تحقق اهداف و برنامه‌هاي خود موفق عمل كرده باشد.  وي معتقد است كه قشم نبايد به تجربيات گذشته خود بازگردد و عقب‌گرد داشته باشد، به‌طوري‌كه چهارسال ديگر باز هم دغدغه خط خوردن از ليست را داشته باشد. او مي‌گويد در چهارسال پيش‌رو بايد به‌نوعي ژئوپارك را مديريت كنيم كه نه تنها مشكلي در باقي ماندن در ليست نداشته باشيم، بلكه به اهداف و چشم‌اندازهاي بالاتر چشم بدوزيم.  از مهم‌ترين اهدافي كه مي‌توان براي اين ژئوپارك بين‌المللي متصور شد اين است كه زمينه توسعه اقتصادي و اشتغال بخش عظيمي از بوميان جزيره در كنار مراقبت صحيح از ميراث ماندگار زمين‌شناختي، طبيعي و فرهنگي بر اساس استانداردهاي بين‌المللي يونسكو را فراهم كند و در نهايت به عنوان مركز منطقه‌اي توسعه ژئوپارك‌هاي منطقه شناخته شود تا فعاليت‌هاي مربوط در خاورميانه و جنوب آسيا، از طريق جزيره قشم پيگيري شود.  به گفته اين عضو شوراي جهاني ژئوپارك‌هاي يونسكو، چند منطقه ديگر از ايران، متقاضي معرفي ژئوپارك‌هاي ملي و جهاني هستند كه در حال پيگيري وضعيت آنها و برنامه‌ريزي براي تشكيل پرونده هستيم. منطقه ارس بهترين پتانسيل موجود براي ثبت دومين ژئوپارك جهاني ايران است كه البته موفقيت آن بستگي به همت و حمايت مسوولان منطقه و نيز سياست‌هاي كلي كشور در امور گردشگري دارد. وي از تمامي دست‌اندركاران اين حوزه خواست تا عزم خود را براي پيوستن تعداد بيشتري از ژئوپارك‌هاي كشور به شبكه جهاني به كار گيرند.
آينده‌اي كه مي‌تواند روشن باشد
به هرحال ژئوپارك جهاني قشم با وسعت 2 هزار كيلومتر مربع (سراسر جزيره قشم و جزيره هنگام) ويتريني تمام‌عيار از پديده‌هاي زمين‌شناسي‎است كه مي‌تواند چشم هر بيننده را مسحور زيبايي‌هاي خود كند. بسياري از پديده‌هاي زمين‌شناسي اين شهر، نادر و بي‌مانند هستند كه هريك به تنهايي جذابيت و زيبايي خاصي دارند. جامعه محلي قشم نيز، پتانسيل زيادي براي ايجاد اشتغال در زمينه گردشگري دارد. به نظر مي‌رسد اكنون با وجود كارشناساني كه راه به يونسكو پيدا كرده‌ و جوامع علمي جهان روي آنها حساب ويژه‌اي باز كرده است موقعيتي ممتاز در دسترس كشور است كه به بهترين روش ممكن از آن استفاده كند و اين راه جز با عقلانيت و تداوم مسيري كه در چندسال اخير طي شده است امكان‌پذير نخواهد بود.