فصل دوم اعتدال
جواد دليري
سردبير
وقتي يكي از دوستانم پرسيد: پيش‌بيني مي‌كني چه كسي از صندوق راي بيرون بيايد؟ به شوخي و مزاح به او گفتم: حتما يك روحاني از صندوق بيرون مي‌آيد. ظاهرا اين مزاح، يك واقعيت و باطني هم دارد. چه آنكه امروز در نهايت نام يكي از دو نفر حسن روحاني يا ابراهيم رييسي كه هر دو چهره روحاني هستند به عنوان پيروز انتخابات از صندوق بيرون مي‌آيد و مشخص خواهد كرد كه راي‌دهندگان در رقابتِ «آرمان‌خواهى» و «عملگرايى»، جانب نامزد آرمان‌خواه را گرفته‌اند ياآنكه بازهم نام نامزد عملگرا را تكرار كرده‌اند.
امروز صندوق‌هاي راي به مثابه ماشين دموكراسي نشان خواهند داد كه نگاه «انقلابىِ ايدئولوژيك‌محور» طرفدار بيشتري در بين اكثريت توده‌هاي اجتماعي داشته يا نگرش «عملگراييِ اصلاحى و مدنى». صندوق‌ها امروز ميزبان دو نام، دو راه، دو برنامه و دو تجربه هستند. نام حسن روحاني كه درست يا غلط نماد عملگرايى و توسعه‌گرايي و اصلاح‌طلبي پنداشته مى‌شود به آسانى و به راحتى در كنار نام سيد ابراهيم رييسي كه به درستي يا نادرستي نماد ارزش‌گرايى و اصولگرايى دانسته مى‌شود، نشسته است. صندوق راي اينك با تحمل و مهربانى نام هر دو را در آغوش خود دارد. خوب يا بد. اكنون مجموعه انرژى سياسى كشور در قالب دو قطب عمده متراكم شده است. حسن روحاني كه روزگارى مرز برجسته‌اى با بسيارى از نيروهاى تحول‌خواه داشت...
اكنون تندترين منتقدان خود را در حلقه حاميان خود مى‌بيند. جمع كثيرى از روشنفكران، پاره‌هاى مهم و موثرى از رجال دينى و علماى دينى و حوزوى، بخش قابل توجهى از كانون‌هاى فعاليت دانشجويى و حجم كثيري از جوانان، زنان، اقليت‌ها، قوميت‌ها و... به اردوى او پيوسته‌اند. امروز صندوق‌هاي راي به همه ما خواهند گفت كه فرودستانِ اقتصادى و طبقه متوسط شهري خوش دارند بازتاب مطلوبات و مطالبات خود را در آيينه كدام يك از اين دو راه‌حل و راهبرد و راهكار ببينند. صندوق‌هاي راي ديروز مشخص كردند كه آيا حاميان سيل آرمان‌خواهى كه سوداى ترميم مشكلات معيشتي مردم را از رهگذر رويكردهاى انقلابى در سر دارند و از رسوخ انحراف در مديريت‌هاى كلان شكايت دارند و پرچم بازگشت به حال و هواى روزهاى آغاز انقلاب را درسر مى‌پرورانند، پيروز شده‌اند يا آن راهي كه انقلابي‌گري را به معناي احسن الحالِ ملت را در توسعه و پيشرفت كشور زير سايه حقوقِ منطبق بر قانون اساسي و روي ريل عقلانيت و مدنيت جست‌وجو و پافشاري مي‌كند. امروز صداي صندوق‌هاي راي، صداي بلند و رسايي خواهد بود. صدايي كه بي‌ترديد نه چهار سال آينده كه دهه‌هاي بعد ايران و ايراني را تحت‌الشعاع خود قرار خواهد داد. حسن روحاني و سيد ابراهيم رييسي هرچند نماد انتخاباتي دو نگرش و نگاه فوق بوده‌اند اما آنچه كه بيش از همه چشم‌نوازي مي‌كرد حس مسووليت و ادراك توده‌هاي اجتماعي براي انتخاب سرنوشت كشور بر اساس يكي از اين دو مدل بود. انتخابات بيست و نهم ارديبهشت جداي از آنكه صورت وضعيتي از وزن اجتماعي دو جهان‌بيني سياسي متفاوت در ايران را به نمايش خواهد گذاشت مويد اين مدعي است كه صندوق‌ها ديروز گفتند گفتمانِ اعتدال و انصاف، به حاشيه رانده نشده. چراكه حاشيه‌نشينى اين گفتمان، نه سودى به حال حاكميت دارد و نه بهره‌اى نصيب كسي مى‌كند مانند همان پيامي كه صندوق‌هاى راي دوم، خرداد ۷۶ هم اين‌طور گفتند. اما دوم خرداد دوم شايد نتيجه سياسي و كميتي چون دوم خرداد اول داشته باشد اما كيفيتي متفاوت دارد. چه آنكه فراز و فرودهاي بيست سال گذشته نه فقط سياستمداراني از جنس اصلاحات را، كه ضريب آگاهي و انتخاب توده‌هاي اجتماعي را بالاتر برده و به آنها آموخته كه در هر زميني چه بزرگ و چه كوچك بتوانند بازي خود را به درستي انجام دهند و اراده‌شان را تحميل كنند. دوم خرداد اول اگر با سيد اصلاحات زير بناي توسعه اصلاح‌طلبانه را زمين سياست و جامعه طراحي كرد، دوم خرداد دوم بوي اعتدال مي‌دهد. چه آنكه شيخ حسن روحاني كه پيش از اين كوشيده بود از طريق حضور در عرصه رقابت‌ها، گوهر اعتدال را به صحنه بازگرداند اينك دوباره راهي تازه را تداوم خواهد بخشيد و بر آن اصرار خواهد ورزيد كه هم باز كردن پرونده مطالبات ملي دوم خرداد اول است و هم سويه و رويه جديدي مدني-حقوقي خواهد داشت. راه اعتدال روحاني امروز چنان همه گير شده كه بسيارى از اهل سياست، معتقدند روحاني جديد پر قدرت‌تر، مصمم‌تر و متفاوت‌تر از قبل خواهد بود، چه امروز خندان انتخابات لقب بگيرد چه مغموم آن. نتيجه انتخابات هر چه باشد اعتدال، فصل دوم خود را آغاز كرده. هرچند ديگر زمان براي سخن گفتنى كه شايبه جانبدارى از يك نامزد را داشته باشد گذشته است. اكنون انبوه برگه‌هاى راي در چنگ مجريان و پيش چشم ناظران انتخابات است تا بخوانند و بشمارند و نام بختيار نامزد پيروز را تا ساعاتى ديگر بر سكه بخت ضرب كنند. به پايان بازى بزرگ سياسي ايران، چيزي باقى نمانده است. بازيگران، تدبير و ترفندهاى خود را به كار بسته و تماشاگران (مردم) راي خود را اينك به صندوق ريخته‌اند. داوران (مجريان و ناظران) اما هنوز كار را به پايان نبرده‌اند و ساعاتى پس از اين، ختم نهايى بازى با امضا و مهر آنان رقم خواهد خورد. به اين اعتبار حالا مى‌توان با خيالى آسوده‌تر و در فضايى فراخ‌تر نوشت بى‌آنكه انگ و اتهام جانبدارى موثر در ميان باشد. درباره انتخابات و آنچه در اين ايام گذشت بازهم خواهيم نوشت اما پس از اعلام نتايج.