سنگ بزرگ عربستان

عربستان سنگ بزرگی را برداشته است. خرید بیش از ٤٠٠ میلیارد دلار تسلیحات از امریکا در یک دوره 10 ساله و جمع کردن سران و مقامات بیش از 50 کشور اسلامی برای ائتلاف‌سازی علیه ایران سنگ بزرگی است که بیش از هر چیز نشانه نزدن است. وقتی کسی ادعا می‌کند که برای خراب کردن خانه همسایه می‌خواهد از بمبی استفاده کند که همه شهر را نابود می‌کند، معنای آن این است که یا دیوانه شده یا بلوف می‌زند. با این حجم از خریدها و تلاش‌ها نمی‌توان گفت که عربستان فقط به دنبال بازدارندگی است؛ عربستان تلاشی جدی برای تغییر موازنه قدرت در منطقه را آغاز کرده است، اما به چند دلیل این تلاش‌ها نتایج مورد نظر را برای این کشور به همراه نخواهد داشت.- اول اینکه عربستان دست به دامن کشورهایی شده است که همگی آنها خود یا با مشکلات اساسی مواجه هستند و یا اساسا در معادلات منطقه‌ای محلی از اعراب ندارند. جدای از امریکا و ترکیه که به آنها خواهیم پرداخت، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس که مهم‌ترین متحدین منطقه‌ای عربستان هستند، اولا الزاما همگی آنها با عربستان در تشدید تقابل با ایران همراه و هماهنگ نیستند و ثانیا بیش از هر کشور دیگری ممکن است از تشدید تنش میان ایران و عربستان آسیب‌پذیر باشند. ضمن اینکه برخی از این کشورها بیش از آن‌که بتوانند به عربستان کمکی بکنند، به لحاظ امنیتی نیازمند کمک عربستان هستند. - کشوری مانند مصر که در سطح ریاست جمهوری در این اجلاس شرکت کرد، علاوه بر آنکه بیشتر نگران مسائل داخلی خود است در یکی دو سال گذشته نشان داده که به هیچ وجه متحد خوبی برای عربستان در مدیریت مسائل منطقه‌ای نیست. - حضور رهبران افغانستان و پاکستان هم با توجه به مسائل داخلی آنها و نوع روابطی که با ایران دارند بیشتر از جهت پرستیژی برای عربستان کارکرد داشته و حضور پادشاه اردن و مقام‌های سایر کشورهای اسلامی از کشورهای آسیاي مرکزی گرفته تا مالزی و اندونزی و کشورهای آفریقایی نیز در این اجلاس قطعا چیزی به داشته‌های عربستان اضافه نکرده و نخواهد کرد. حتی می‌توان گفت که بسیاری از کشورها در یک رودربایستی سیاسی با عربستان مقام‌های خود را به این اجلاس اعزام کردند.- برخلاف سایر کشورها، حضور ترکیه و سطح حضور این کشور در این اجلاس می‌توانست گویای برخی مسائل باشد. در آغاز اعلام شد که اردوغان شخصا در این نشست شرکت می‌کند، اما در نهایت وزیر خارجه این کشور به ریاض رفت. حضور اردوغان در این نشست قطعا وزن و اعتبار بیشتری به آن می‌داد و به نوعی پذیرش رهبری عربستان در وزن‌کشی سیاسی در برابر ایران از سوی ترکیه تلقی می‌شد. با این حال، عدم حضور اردوغان در اجلاس ریاض نشان داد که معادلات منطقه‌ای پیچیده‌تر از آن است که حتی برجسته کردن غیرعادی تهدید ایران موجب کنار گذاشتن منافع شخصی کشورها بشود.- در مورد امریکا و میزان تعهد این کشور به اهدافی که عربستان از برگزاری این نمایش دنبال می‌کرد حرف و حدیث‌های زیادی گفته می‌شود. حتی بیش از دیگران تحلیلگران امریکایی بازی ترامپ در عربستان را تهوع‌آور و غیرقابل قبول توصیف کرده‌اند. بدون تردید کسی باور نمی‌کند که ترامپ آن‌گونه که در ریاض بر آن تاکید کرد به دنبال نبرد خیر و شر باشد. نهایتا این اقدام ترامپ به خوی کاسبکارانه او نسبت داده می‌شود. هر چند که ممکن است در ازای رشوه‌ چند صد میلیاردی که دریافت کرده است هراز گاهی ایران را تهدید کرده و یا ضرب‌‌شستی در سوریه از خود نشان دهد، اما این اقدامات باری از دوش عربستان بر نخواهد داشت.- از بدشانسی عربستان، اجلاس ریاض درست زمانی برگزار شد که در ایران جلوه کم‌نظیری از حضور و مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود به نمایش گذاشته شد. این موضوع که از چشم بسیاری از ناظران منصف بیرونی به دور نماند به طور همزمان دو تصویر را از خاورمیانه به رسانه‌های جهان منتقل کرد. یک تصویر که پادشاه عربستان را در حال انداختن گردنبند بر گردن ترامپ و خم شدن وی در برابر پادشاه را نشان می‌داد و تصویر دیگر که حکایت از حضور گسترده مردم ایران در پای صندوق‌های رای و کمپین‌های انتخاباتی داشت. احتمالا از مقایسه میان این دو تصویر بود که برای بسیاری از تحلیلگران بیرونی سخنان وزیر امور خارجه کشورمان در مورد اتکای به مردم برای حفظ امنیت به جای ائتلاف‌های ساختگی و هشدار به ترامپ در مورد ضرورت گفتگو با مقام‌های عربستان برای جلوگیری کردن از تکرار حادثه ١١ سپتامبر از سخنان تکراری رهبران امریکا و عربستان در مورد مقابله با تروریسم و معامله‌های میلیاردی تسلیحات جذابیت بیشتری پیدا کرد.