همه در كنار برجام
در برابر ترامپ
گروه ديپلماسي| برنامه جامع اقدام مشترك وارد سومين سال خود شد. توافقي كه از جولاي 2015 تا جولاي 2017، فراز و فرودهاي بسياري را هم در داخل ايران و هم در سطح بين‌المللي به خود ديده و دوام آورده است. دومين سالروز حصول توافق هسته‌اي بهانه‌اي شد تا مقام‌هاي درگير در اين پرونده بار ديگر بر ماهيت چندجانبه بودن آن تاكيد كنند و از همه طرفين يك مطالبه واحد داشته باشند: به برجام پايبند بمانيد. فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با صدور بيانيه‌اي گفت كه برجام يك دستاورد تاريخي براي امنيت منطقه و كل جهان بود. موگريني با موفق خواندن ديپلماسي چندجانبه در به دست آوردن اين توافق، نوشت: 18 ماه پس از اجرايي شدن، توافق با موفقيت توسط همه طرف‌ها از جمله ايران اجرا شد، همان‌گونه كه 6 گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نشان داد. وي با تاكيد بر نظارت نزديك كميسيون مشترك اجراي برجام افزود: جلسات منظم اين كميسيون – كه بعدي آن در 21 جولاي برگزار مي‌شود – براي اطمينان حاصل كردن از شفافيت، گفت‌وگوي فوري و اجراي آن از طرف همه ضروري است. مسوول سياست خارجي اروپا با بيان اينكه براي اجراي كامل و موثر برجام تلاش مي‌كند، تاكيد كرد: در زماني كه جهان با تهديد توانايي‌هاي هسته‌اي بازرسي نشده روبه‌رو است، برجام به عنوان يك كمك مهم در اقدامات جهاني عدم اشاعه قرار دارد. اين توافق متعلق به جامعه جهاني است و توسط شوراي امنيت سازمان ملل تاييد شده است. موگريني ضمن خواستار شدن پايبندي تمام طرفين به تعهدات‌شان كه 2 سال قبل دادند، گفت: اتحاديه اروپا به حفظ و اجراي آن متعهد است و تلاش مي‌كند باقيمانده محل تنش‌هاي حل نشده و درگيري‌هايي كه هنوز در منطقه است را حل كند.
رسيدن به توافق با ايران آسان نبود
جان كري، وزير خارجه سابق امريكا به مناسبت دومين سالگرد حصول توافق هسته‌اي ميان ايران و گروه 1+5 يادداشتي منتشر كرد. در اين يادداشت آمده است: دو سال بعد از برجام، شواهدي - و نه صرفا وعده‌هايي- وجود دارند مبني بر اينكه ديپلماسي، كارگر است. من از بابت دستاوردهاي زيادي كه در دوران چهار ساله‌ام در كسوت وزير خارجه رييس‌جمهور اوباما با همديگر به آن دست پيدا كرديم، مفتخرم - از توافق جوي پاريس گرفته تا يافتن راه‌هايي براي تشكيل دولت متحد در افغانستان، تا برافراشتن پرچم امريكا بر فراز پرچم كشورمان در هاوانا براي نخستين‌بار در شش دهه گذشته- اما فكر نمي‌كنم چيزي با اهميت‌تر از رسيدن به توافقي تاريخي باشد كه از دستيابي ايران به سلاح هسته‌اي جلوگيري كرده است. (ادعاي طرف امريكايي در مورد ماهيت برنامه هسته‌اي ايران كه تهران همواره آن را رد كرده است) وزير خارجه سابق امريكا با بيان اينكه رسيدن به توافق هسته‌اي با ايران آسان نبوده است، مي‌نويسد: اين اقدام نيازمند ايمان راسخ به قدرت ديپلماسي قاطع بود، در زماني كه عده زيادي آن را نمي‌پذيرفتند يا رد مي‌كردند يا آماده رها كردنش بودند. ما مجبور بوديم از بي‌اعتمادي آغاز كنيم؛ از سفري در سال 2011 كه رييس‌جمهور اوباما من را كه رييس كميته روابط خارجي سنا بودم به مسقط فرستاد تا نخستين ديدار رو در روي بين يك وزير خارجه امريكا و يك وزير خارجه ايران از زمان قبل از انقلاب سال 1979 (ايران). هنگامي كه توافق هسته‌اي حاصل شد، ايران ذخاير كافي براي ساخت چندين سلاح هسته‌اي در اختيار داشت. برنامه تسليحات هسته‌اي آنها براي بيش از يك دهه، رو به جلو حركت كرده بود. با اين توافق آنها را متقاعد كرديم كه همه با همه، اين مسير را تغيير دهيم. ما خواستيم كه ايران با تعهداتي سخت‌گيرانه و قابل راستي‌آزمايي روبه‌رو شود چنانكه حتي دولت جديد امريكا و همچنين آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اذعان مي‌كنند، به اين پايبند بوده‌اند. وزير خارجه سابق امريكا در پايان اين يادداشت ابراز اميدواري كرده است كه همه به اين توافق افتخار كنند و براي حفظ آن تلاش كنند.
تاكيد بر اجراي كامل و بي‌قيد و شرط توافق وين
وزارت خارجه آلمان نيز با توجه به گذشت دو سال از حصول برجام اعلام كرد كه توافق هسته‌اي ايران و 1+5 موسوم به برجام بايد به صورت كامل اجرا شود تا به منافع دولت آلمان و شركاي اين كشور پاسخگو باشد. وزارت خارجه آلمان در بيانيه خود اعلام كرد: دولت فدرال آلمان و همچنين شركاي اين كشور به اجراي كامل و بي‌قيد و شرط توافق وين علاقه‌مند است. وزارت خارجه آلمان تصريح كرد كه توافق هسته‌اي ايران و 1+5 در صورت تحقق كامل در رشد اعتماد دوجانبه تاثير دارد.
تندروها به جاي تيلرسون
همزمان با تاكيد جامعه جهاني براجرايي شدن برجام، روزنامه امريكايي واشنگتن پست در گزارشي ادعا كرده است كه رييس‌جمهور امريكا نقش دستگاه ديپلماسي اين كشور در نظارت بر اجراي توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 را كاهش داده است. در اين گزارش با اشاره به اينكه افرادي از كاخ سفيد در حال ايفاي نقشي پررنگ‌تر در تعيين سياست دولت ترامپ در قبال ايران هستند، آمده است: دولت، مكانيسم‌هاي داخلي وزارت خارجه امريكا براي نظارت بر پايبندي ايران را تضعيف كرده است. ترامپ اداره‌اي در دستگاه وزارت خارجه به نام اداره اجراي توافق هسته‌اي ايران كه در دولت قبلي براي نظارت بر اجراي برجام تشكيل شده بود را در اداره بزرگ‌تري ادغام كرده كه وظيفه تعيين سياست‌هاي كلي‌تر امريكا در خاورميانه را به عهده دارد. سمت‌هاي «استفان مول»، هماهنگ‌كننده اجراي برجام و «اشتورات جونز»، رييس موقت دفتر خاورميانه وزارت خارجه، در حال تغيير است. در ادامه اين گزارش آمده است گروهي از مقام‌هاي كاخ سفيد كه برخي از آنها در شوراي امنيت ملي امريكا عهده‌دار تنظيم سياست‌ها در قبال ايران هستند بر اين باورند كه در اجراي برجام، بهانه‌هاي هسته‌اي تنها مواردي نيستند كه به دليل آنها بايد ايران را تنبيه كرد. تيلرسون و جيمز متيس، وزراي امور خارجه و دفاع امريكا با اين دسته مخالفند و استدلال كرده‌اند كه توافق هسته‌اي را نبايد به بهانه‌هاي ديگري مانند «حمايت از تروريسم» يا مسائل حقوق بشر گره زد. برخي ديگر سياستمداران از خارج دولت امريكا نيز از جمله عوامل اثرگذار بر فرآيند بررسي‌ها در خصوص ايران و برجام هستند كه از آن جمله مي‌توان چهار نماينده تندرو كنگره امريكا يعني «تام كاتن»، «تد كروز»، «ديويد پرود» و «ماركو روبيو» را نام برد.