اعتمادآنلاين| محمدجواد ظريف، وزير خارجه كشورمان كه به منظور شركت در مجمع عاليرتبه سياسي سازمان ملل در نيويورك به سر مي‌برد، زنجيره‌اي از گفت‌وگوها با رسانه‌هاي امريكايي را در چند روز گذشته پيش برده است. شب گذشته گفت‌وگوي وي با فريد زكريا، مجري و تحليلگر مسائل سياست خارجي شبكه سي‌ان‌ان پخش شد. در اين گفت‌وگو وزير امور خارجه ايران به پرسش‌هاي بسياري در مورد برجام، اجراي آن توسط امريكا، نگاه ايران به مسائل منطقه‌اي و رويكرد خاورميانه‌اي ترامپ پاسخ داد.
آژانس تنها مرجع براي تاييد يا تكذيب پايبندي
ايران به برجام است
در ابتداي اين گفت‌وگو، فريد زكريا به نامه‌اي از سوي چهار سناتور امريكايي اشاره كرد كه در آن ايران به عدم پايبندبودن به تعهدات خود در برجام متهم شده بود. وي از محمدجواد ظريف درباره محتواي ادعاهاي مطرح شده سوال كرد كه وزيرخارجه ايران در پاسخ گفت: زماني كه مذاكرات هسته‌اي را به نتيجه رسانديم تصميم گرفتيم كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تنها مرجع قابل قبول براي نظارت بر اجراي ابعاد فني برنامه جامع اقدام مشترك باشد. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از زمان اجراي برجام تاكنون 7 بار تاكيد كرده است كه ايران كاملا به تعهدات خود در برجام پايبند بوده است.
سياست ضدايراني ترامپ در هامبورگ نقض
متن برجام است
ظريف در ادامه پاسخ به اين سوال افزود: متاسفانه ما نمي‌توانيم ادعاي مشابهي در مورد وفاي به عهد امريكايي‌ها به برجام داشته باشيم. امريكا نتوانسته است به تعهدات خود در برجام عمل كند. به عنوان مثال زماني كه كاخ سفيد در بيانيه‌اي هفته گذشته اعلام مي‌كند كه رييس‌جمهور ترامپ از فرصت حضور در هامبورگ در حاشيه نشست گروه 20 براي متقاعد كردن ساير كشورها از عدم تجارت با ايران استفاده كرده است، اين نقض نه روح كه متن برجام است. اين امريكا است كه بايد در مسير اجراي برجام قرار بگيرد. ايران به تعهدات خود در برجام عمل مي‌كند و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم بر اين مساله صحه گذاشته است.
براساس برجام، ايران حق فعاليت‌هاي صلح آميز هسته‌اي را دارد
در ادامه فريد زكريا از محمد جواد ظريف در مورد گزارش سرويس‌هاي اطلاعاتي آلمان سوال كرد كه در آن ادعا شده بود ايران به دنبال گسترش دادن برنامه هسته‌اي خود در ابعاد نظامي است. وزير خارجه ايران در پاسخ گفت: باز هم مي‌گويم كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، مرجع مسوول براي چك كردن و نظارت بر اجراي برجام از سوي ايران است. بهتر است اينجا اين نكته را يادآوري كنم كه اين توافق از ايران نمي‌خواهد كه از حق مسلم خود براي ادامه فعاليت‌هاي صلح آميز هسته‌اي اجتناب كند. توافق هسته‌اي در اين خصوص كاملا شفاف و مشخص است و حق ايران براي فعاليت‌هاي صلح آميز هسته‌اي مانند غني‌سازي اورانيوم را به رسميت شناخته است. فكر مي‌كنم اين مساله در توافق هسته‌اي به اين معنا است كه كسي نمي‌تواند دانش هسته‌اي و حق فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي را از ايران بگيرد لذا بهترين روش براي جامعه جهاني اين است كه بر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران نظارت داشته باشد.
سندي براي اثبات ادعاها درباره ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران پيدا نشد
سوال بعدي فريد زكريا به ادعاها در خصوص آينده برنامه هسته‌اي ايران پس از عمر 10 تا 15 ساله برخي تعهدات ايران در قالب برجام اختصاص داشت. وي از وزير خارجه ايران سوال كرد كه پاسخ شما به كساني كه مي‌گويند اين 10 سال تنها يك دوره تعليق موقت در ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران است، چيست؟ رييس دستگاه ديپلماسي ايران در پاسخ گفت: ايران قبل از توافق و در جريان مذاكرات و در توافق تاكيد كرده است كه برنامه هسته‌اي ما هيچگاه ابعاد نظامي نداشته است. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نيز در گزارش‌هاي خود تاكيد كرده است كه براي اثبات ادعاها درباره ابعاد احتمالا نظامي برنامه هسته‌اي ايران (پي‌ام‌دي) سندي پيدا نكرده است لذا آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تصميم گرفت كه اين پرونده (پي‌ام‌دي) را ببندد. من فكر مي‌كنم كه عده‌اي عمدا به دنبال هراس‌افكني هستند. ايران تاريخ كاملا روشن و مشخصي دارد. ايران قرباني تسليحات شيميايي بود، اما هرگز از تسليحات شيميايي استفاده نكرد. ايران توانش را داشت، اما تصميم گرفت كه هرگز به سمت ساخت تسليحات كشتار جمعي نرود، چراكه ما معتقديم كه اين تسليحات نه فقط مخالف ايدئولوژي ما هستند، بلكه امنيت ما را هم تقويت نمي‌كنند. معتقديم كه تسليحات هسته‌اي، تهديدي براي امنيت ما خواهد بود و نه سرمايه‌اي (كمكي) براي امنيت ما.
تسليح تروريست‌ها با متحدان ايالات متحده
در منطقه است
سوال بعدي فريد زكريا از محمد جواد ظريف به سفر رييس‌جمهور امريكا به منطقه اختصاص داشت. وي در اين باره گفت: ترامپ با رهبران كشورهاي حاشيه خليج (فارس) ديدار كرد و تم اصلي اين سفر هم مقابله با ايران بود. در مورد سياست‌هاي عربستان سعودي در يمن و همچنين تنش با قطر كه به نظر مي‌رسد رابطه دوستانه‌اي با ايران هم دارد، نظر شما چيست؟ ظريف در پاسخ گفت: چيزي كه مي‌توانم بگويم اين است كه سياستي نادرست و كاملا نابجا است. همه ما مي‌دانيم كه تروريست‌ها از كجا مي‌آيند. مي‌دانيم كساني كه به برج‌هاي تجارت جهاني (حادثه 11 سپتامبر) حمله كردند، اتباع كدام كشورها بودند. مي‌توانم به شما بگويم كه هيچ‌يك از آنها ايراني نبودند. از سال ۲۰۰۱ هيچ‌يك از كساني كه اقدامات تروريستي انجام داده‌اند، از ايران نبوده‌اند. اكثريت اين تروريست‌ها اهل كشورهايي بودند كه به نوعي متحد ايالات متحده حساب مي‌شوند. من اعتقاد دارم كه متاسفانه ايدئولوژي‌اي كه توسط همسايه ما، عربستان سعودي ترويج مي‌شود عامل نفرت‌پراكني، افراط‌گرايي و تعصب كوري است كه چنين صفحه تاريكي را توسط افرادي كه هيچ ارتباطي به اسلام ندارند، به منطقه ما و حتي فراتر از آن آورده است. به النصره، داعش، القاعده و ساير گروه‌هاي تروريستي نگاه كنيد. هيچ كدام آنها ارتباطي با ايران ندارند. نه‌تنها ايدئولوژي آنها بلكه پشتيباني مالي و تسليحاتي اين گروه‌ها، از سوي كساني تامين مي‌شود كه خود را متحدان ايالات متحده مي‌دانند.
سياست‌هاي منطقه‌اي ايران ثابت هستند
در ادامه اين گفت‌وگو، زكريا به مساله سوريه اشاره كرد و دولت سوريه را متحد منطقه‌اي ايران خواند. وي ادعا كرد كه ايران گروه‌هاي نظامي را براي حمايت از بشار اسد به سوريه فرستاده است و ادعا كرد كه خبرهاي رسيده حاكي از اين است كه بخش عظيمي از سوريه دولت بشار اسد را قبول ندارند و تاكيد كرد كه هنوز بخش‌هاي بسياري در سوريه هستند كه ارتش و دولت بر آنها تسلطي ندارد. وي در ادامه طرح سوال خود ادعا كرد كه مخالفان بشار با وجود اين وضعيتي كه دولت با آن روبه‌رو است توان ساقط كردن دولت مركزي را ندارند. سوال مشخص زكريا پس از اين مقدمه از ظريف اين بود كه: چه راهكاري براي حل اين تناقض در سوريه وجود دارد؟
محمد جواد ظريف در پاسخ گفت: در ابتدا بايد به اين نكته اشاره كنم كه سياست ما در پرونده‌هاي سوريه، افغانستان، عراق و ديگر نقاط منطقه، همواره ثابت است. ما هميشه مخالف تروريسم و افراطي‌گري بوده‌ايم و همواره به ياري دولت‌هايي رفتيم كه در حال مبارزه با افراط‌گرايي و تروريسم بوده‌اند. ما اين كار را در ابتداي قرن جاري در افغانستان انجام داديم. ما مخالف القاعده و طالبان در افغانستان بوديم. ما به كمك دولت عراق هم در اربيل و هم در بغداد شتافتيم تا از تسلط داعش بر اين مناطق جلوگيري كنيم. در سوريه نيز مشغول همين مساله هستيم.
به دليل پذيرش معارضه مشروع بود كه ايران طرح 4 ماده‌اي براي سوريه داد
فريد زكريا در ادامه از محمدجواد ظريف سوال كرد كه آيا شما هيچ كدام از كساني كه مقابل بشار اسد ايستاده‌اند را معارضه مشروع نمي‌دانيد؟ وزير امور خارجه كشورمان در پاسخ گفت: شايد نيروهاي اپوزيسيون مشروع وجود داشته باشند و به همين دليل بود كه در سال ۲۰۱۳، چند هفته بعد از آنكه من به عنوان وزير خارجه ايران منصوب شدم، طرحي چهار ماده‌اي را ارايه كردم. همين طرح بعدها مبناي قطعنامه ۲۲۵۴ شوراي امنيت سازمان ملل شد. اين چهار بند عبارت از اين بودند كه براي واقع‌بين بودن و حركت به سمت جلو در پرونده سوريه، خودداري از تطويل درگيري‌ها منجر به كشته شدن و آوارگي افراد بيشتري مي‌شود، بايد دليل اصلي و ريشه اوليه را بيابيم. نخستين بند برقراري آتش‌بس بود. ما همواره به برقراري آتش‌بس در سوريه نياز داشته‌ايم. عده‌اي براي آتش‌بس شرط و شروط مي‌گذارند. اما واضح است كه ما بايد براي رسيدن به آتش‌بسي جامع اما به استثناي گروه‌هايي كه از سوي شوراي امنيت سازمان ملل به عنوان گروه‌هاي تروريستي معرفي شده‌اند- داعش و النصره - تلاش كنيم. دركنار آتش‌بس، كمك‌هاي انسان‌دوستانه بسيار مهم است. وضعيت در سوريه مصيبت بار است. مردم در هر دو سوي اين ميدان (مخالفان دولت و طرفداران دولت) در حال رنج كشيدن هستند.
در اصلاح قانون اساسي، قدرت در دست
يك نهاد محدود نشود
وزيرخارجه كشورمان در ادامه پاسخ به اين سوال گفت: مساله بعد تشكيل دولت وحدت ملي است. دولتي كه شامل چهره‌هايي از دولت فعلي و چهره‌هايي از اپوزيسيون باشد كه نگران آينده سوريه هستند و مي‌خواهند كه در پروسه ساختن سوريه‌اي بهتر، شراكت داشته باشند. مساله سوم اصلاح قانون اساسي است به گونه‌اي كه قدرت در دولت تنها به يك نهاد محدود نشود و در نتيجه اين اصلاحات قانون اساسي، قدرت به گونه‌اي پخش مي‌شود كه همه فكر مي‌كنند در آينده سوريه سهمي دارند. اين فرمول همه را به بازي غير از بازي‌اي با حاصل جمع صفر وارد مي‌كند چرا كه معمولا امكان حل و فصل بحران‌ها با بازي‌هاي با حاصل جمع صفر وجود ندارد. پس از آن هم نوبت به انتخابات مي‌رسد. انتخاباتي كه برمبناي قانون اساسي است.
زكريا در ادامه سوال كرد كه مبناي برگزاري اين انتخابات و اين فرمول چيست؟ محمدجواد ظريف در پاسخ گفت: مبناي آن قطعنامه 2254 است. بايد دست از شرط و شروط گذاشتن براي مردم سوريه برداريم. ما بايد به سوري‌ها اجازه بدهيم كه تصميم بگيرند. اگر برخي فكر مي‌كنند كه دولت فعلي از سوي مردم سوريه قابل پذيرش نيست، بايد تلاش كنند تا انتخابات آزاد و عادلانه باشد و در چنين شرايطي شايد كساني كه امروز قدرت را در دست دارند، انتخاب نشوند. مساله اينجا است كه همه‌چيز به اصلاحات قانون اساسي بستگي دارد. اگر در اين اصلاحات همه قدرت از دست يك نهاد گرفته شود اصلا نيازي به نگراني در مورد اينكه چه كسي رييس‌جمهور باشد، نخواهيد داشت چرا كه نهادهاي ديگري هم وجود دارند.
توسل به گزينه نظامي به قيمت خون آخرين
سرباز امريكايي
مجري برنامه در ادامه از وزيرامور خارجه ايران درباره ادعاها در مورد تشديد حمايت‌هاي ايران از حوثي‌ها در يمن سوال كرد كه ظريف در پاسخ گفت: در يمن پيش از بمباران بي‌معناي مردم بي‌گناه يمن توسط سعودي در آوريل سال 2015 – مي‌بينيد كه از جنگ در يمن بيش از دو سال مي‌گذرد و اين در حالي است كه داخل عربستان همه اميدوار به پايان اين جنگ در بازه زماني دو هفته بودند – ما براي پايان دادن به بحران يك طرح چهارماده‌اي ارايه كرديم. چهار ماده طرح فوق نيز شامل اين مسائل بودند: آتش‌بس، كمك‌هاي بشردوستانه، گفت‌وگوي يمني-يمني، ايجاد دولتي بر اساس خواست مردم يمن. ما اعتقاد داريم كه تنها راه براي پايان دادن به همه اين بحران‌ها و درگيري‌ها، پذيرش يك واقعيت و يك جمله است: هيچ راه‌حل نظامي وجود ندارد. برخي از متحدان امريكا در منطقه خواهان پيروزي به وسيله گزينه نظامي آن هم به هزينه جان سربازان امريكايي هستند.
برخي در منطقه همواره در مسير نادرست قرار گرفتند
فريد زكريا در ادامه به گزارش اخير نيويورك‌تايمز و به نقل از هوشيار زيباري، وزير خارجه سابق عراق اشاره كرد كه در آن گفته بود ايران بر عراق مسلط شده، اشاره كرد. ظريف در پاسخ به اين سوال گفت: احتمالا نويسنده اين مطلب بخش‌هايي از صحبت‌هاي دوست من هوشيار زيباري را بدون مقدمه و موخره برداشته است. ايران در عراق و از همان ابتدا همواره در كنار مردم عراق بوده است. به همين دليل بود كه ما به كمك كردها كه هوشيار زيباري نيز از ميان آنها است، شتافتيم. زماني كه داعش به اربيل حمله كرد، ايران همان‌گونه كه آقاي بارزاني تا به حال چندين بار گفته‌اند، نخستين كشوري بود كه به كمك كردها رفت. آقاي بارزاني بارها گفته‌اند كه در آن مقطع از بسياري از كشورها كمك خواستند اما ايران تنها كشوري بود كه بلافاصله به كمك كردها شتافت. اگر شجاعت كردها و عراقي‌ها و كمك‌هاي ايران نبود، اربيل به دست داعش سقوط كرده بود. ما به كمك آنها رفتيم و در سمت درست قرار گرفتيم. متاسفانه همسايگان ما از ابتدا قرار گرفتن در سمت نادرست را انتخاب كردند. آنها در گذشته از صدام حسين در جنگ 8 ساله عليه ايران حمايت كردند و به او تسليحات شيميايي دادند. آنها از تندروها، القاعده، داعش حمايت كردند. آنها امروز نمي‌توانند از اينكه ايران انتخاب‌هاي درست انجام داده و در سمت و سوي درست قرار گرفته است، شكايت كنند.