آيا جذابيت احزاب بزرگ براي مردم عراق تمام شده است؟
اعتراض به سهميه‌بندي قدرت
يسرا بخاخ| به نظر مي‌رسد كه درگيري‌هاي سياسي و اتهام‌زني‌هاي جريان‌هاي مختلف و احزاب عراقي بار ديگر به اصلي‌ترين موضوع در صحنه سياسي اين كشور بدل خواهد شد. بعد از تصويب بندهايي در قانون انتخابات پارلماني اين كشور اعتراضاتي به اين قانون وارد شده كه به نظر مي‌رسد نتوانسته رضايت همه جريان‌هاي سياسي و گروه‌هاي ائتلافي در پارلمان عراق را تامين كند. قانون انتخابات پارلماني عراق 52 بند دارد كه 21 ماده آن به راي گذاشته شده و هنوز تكليف 31 بند ديگر آن تعيين نشده است. ماده 12 اين قانون به يكي از جنجال‌هاي اخير در صحنه سياسي عراق تبديل شده است كه بر اساس آن كرسي‌هاي پارلماني براساس روش سنت لاگه 9/1 سهميه‌بندي مي‌شود. همان‌طور كه پيش‌بيني مي‌شد مقتدي الصدر، رهبر جريان صدر عراق بعد از بازگشتن از سفر جنجالي‌اش و ورود به نجف روز پنجشنبه از هواداران خود خواست در تظاهراتي ميليوني براي اعتراض به تصويب بندهاي جنجالي در قانون انتخابات عراق به خيابان‌هاي بغداد و ديگر استان‌هاي اين كشور بيايند. مقتدي افرادي را كه سياستمداران فاسد عراقي ناميده به تلاش براي توطئه‌اي خطرناك عليه اين كشور متهم كرده است كه از طريق آن مي‌خواهند فساد را در لباس جديدي به اين كشور بازگردانند و افزوده: آرزو مي‌كردم اي كاش مردم از توطئه‌اي كه فاسدان براي آنها ايجاد كرده‌اند آگاه بودند زيرا اين توطئه جديد نه تنها مال مردم را كنترل مي‌كند بلكه سلطه بر جان آنها را نيز در دست خواهد گرفت. جريان صدر معتقد است بندهايي كه به قانون انتخابات عراق افزوده شده به سود جريان‌ها و احزاب بزرگ است و به دزديدن آراي واجدين شرايط راي‌دهي منجر خواهد شد. مقتدي الصدر در ادامه بيانيه خود هشدار داده كه توفان طائفه‌گرايي در عراق باعث شده تا مردم در برابر آنچه در پشت‌پرده‌هاي سياست اين كشور در پارلمان و دولت در حال شكل‌گيري است، سكوت كنند در حالي كه اين اقدامات به ضرر ملت است و از رسيدن افراد پاكدست و تكنوكرات به پارلمان جلوگيري مي‌كند. وي همچنين از مردم خواسته كه تظاهرات‌شان در سراسر استان‌هاي عراقي از سطح مطلوب كمتر نباشد زيرا حضور حداقلي مردم مانند تير خلاصي به بدنه اصلاحات در اين كشور خواهد بود و ديگر راه چاره‌اي وجود نخواهد داشت.
تدابير شديد امنيتي در بغداد
روزنامه العربي‌الجديد گزارش داد كه قاسم الاعرجي، وزير كشور عراق بعد از اين بيانيه از مسوولان ارشد وزارت كشور خواسته بود تا در جلسه‌اي فوري مساله درخواست صدر از مردم براي حضور در تظاهرات روز جمعه را مورد بررسي قرار دهند و احتمالا تعدادي از مسيرهاي اصلي در بغداد بسته شود و در چند منطقه ديگر ممنوعيت آمد و شد اعمال شود. نيروهاي امنيتي عراقي هم تدابير شديد امنيتي اتخاذ كرده و تعدادي از مسيرها، پل‌ها و ميدان‌ها را مسدود كرده‌اند و يك منبع امنيتي عراقي به العربي‌الجديد گفته كه نيروهاي مشترك ارتش، پليس اتحاديه و نيروهاي مقابله با شورش‌هاي خياباني تعدادي از پل‌هاي منتهي به ميدان التحرير را بسته و در ميدان‌هاي كهرمانه، الخلاني، الطيران، التحرير و خيابان‌هاي الرشيد، السعدون و النضال مستقر شده‌اند. همزمان با مقتدي صدر، جريان مدني دموكرات عراق هم با انتقاد از آنچه تلاش براي بازسازي ديكتاتوري در عراق به وسيله احزاب توصيف كرده، تاكيد كرده كه بندهاي تصويب شده در قانون انتخابات اين كشور روح انتخابات را نقض كرده است و مردم با آمدن به خيابان‌ها در روز جمعه با قانون انتخابات و تلاش براي ربودن آراي مردم مقابله خواهند كرد. باسم الشهيلي، يكي از رهبران جريان مدني عراق تاكيد كرده تظاهرات بزرگي در حال شكل‌گيري است و گفت مطالباتي كه در اين اعتراض‌ها بيان مي‌شود به‌گونه‌اي است كه مردم قرار نيست از آن عقب‌نشيني كنند. در همين راستا مقتدي صدر هم روز جمعه با ترك محل اقامتش در منطقه الحنانه در نجف وارد بغداد شد.او با حيدر العبادي، نخست‌وزير عراق در پايتخت ديدار كرده است و منابع نزديك به او اعلام كردند احتمالا صدر حتي براي مدت زمان كوتاه در تظاهرات مشاركت داشته باشد. حيدر التميمي، يكي از هماهنگ‌‌كننده‌هاي انتخابات به العربي‌الجديد گفت كه كميته هماهنگي از ساعات اوليه صبح در ميدان تحرير در مركز بغداد مستقر شده‌اند و تاكيد كرد كه شعارهاي معترضان به درخواست براي بركناري چهره‌هاي فاسد سياسي و بركنار كردن اعضاي فعلي كميته انتخابات اختصاص پيدا خواهد كرد و معترضان به تظاهرات ادامه خواهند داد تا اينكه قانوني كه اخيرا تصويب شده تعديل شود. صالح محمد العراقي يكي از نزديكان مقتدي صدر در صفحه فيسبوك خود نوشته كه عدم حضور گسترده مردم در تظاهرات روز جمعه به معناي بازگشت نوري‌المالكي به عنوان نخست‌وزير عراق و بازگشت داعش به كشور است. صلاح العبيدي سخنگوي جريان صدر در گفت‌وگو با روزنامه الاخبار با گمانه‌هايي كه اخيرا مطرح شده و معتقدند كه برگزاري اين همه‌پرسي نتيجه سفر مقتدي الصدر به عربستان است مخالفت كرده و گفت كه تظاهرات روز جمعه در راستاي ادامه اعتراضات پيشين است و جنبش صدري‌ها با هدف اصلاحات در همه زمينه‌ها ادامه پيدا مي‌كند. جريان الاحرار نيز كه وابسته به جريان صدر است نسبت به تصويب اصلاحيه قانون اساسي ابراز شگفتي كرد و افزود: اصلاحيه قانون انتخابات كه در پارلمان تصويب شده است منجر به انحصار قدرت در پارلمان به وسيله ائتلاف‌هاي بزرگ‌تر خواهد شد و اين مساله به اين معناست كه بخت نمايندگان مردم عراق در پارلمان براي تصويب طرح‌هاي اصلاح‌گرايانه كاهش پيدا خواهد كرد. جريان الاحرار تاكيد دارد كه بايد قانون انتخابات عراق به گونه‌اي باشد كه همه شهروندان عراقي را به صورت واقعي نمايندگي كند و به رهبري سياسي جريان‌هاي سياسي بزرگ پايان دهد.
قانون جنجالي سنت لاگه
منشأ اين اعتراض‌ها تعديل قانون انتخابات و تصميم براي استفاده از نسبت 9/1 در روش سنت لاگه يا وبستر براي سهميه‌بندي كرسي‌هاي انتخابات پارلماني عراق است. بر اساس اين نسبت شانس ائتلاف‌هاي بزرگ‌تر براي به دست گرفتن كنترل پارلمان بيشتر خواهد بود همين مساله انتقاد احزاب كوچك‌تر در پارلمان عراق را برانگيخته است كه معتقدند به اين ترتيب صداي جريان‌هاي كوچك سياسي در پارلمان حذف خواهد شد. يكي از دلايل اصلي مخالفت جريان صدر با روش سنت لاگه به نسبت 9/1 بالا رفتن بخت نوري‌المالكي نخست‌وزير پيشين عراق و رييس ائتلاف دولت قانون براي انتخاب نخست‌وزير بعدي عراق است زيرا بر اساس قانون اين كشور جريان‌هاي سياسي كه تعداد بيشتري كرسي در پارلمان دارند مي‌توانند نخست وزير را انتخاب كنند. اياد السماوي نويسنده عراقي معتقد است بر خلاف ادعاهايي كه بعد از جدايي عمار الحكيم از مجلس اعلاي اسلامي عراق و تاسيس جريان ميهني حكمت در خصوص كمرنگ شدن نقش و تاثير مجلس اعلاي اسلامي عراق و حزب‌الدعوه مطرح مي‌شود، اين جريان‌ها هنوز از قدرت و نفوذ بالايي در حيات سياسي عراق برخوردارند و نمي‌توان عمر آنها را در آينده عراق تمام شده فرض كرد. او معتقد است كه نبايد احزاب را با افراد اشتباه گرفت و اگر به عنوان مثال شخصي مانند نوري‌المالكي كه به نظر مي‌رسد محبوبيت خود را از دست داده تقاضاي تشكيل دولت اكثريت سياسي را دارد به اين معنا نيست كه كل ائتلاف متبوع او فاقد محبوبيت است. او معتقد است با وجود تغييرات و جوانگرايي كه در برخي جريان‌هاي نوپاي سياسي يا جريان‌هاي كوچك‌تر در عراق ايجاد شده اما تاثير احزاب بزرگ مانند حزب‌الدعوه و مجلس اعلاي اسلامي عراق در انتخابات پيش رو زياد خواهد بود زيرا هنوز زمان تاثيرگذاري جريان‌هاي جوانگرا و كوچك فرا نرسيده است. محسد جمال‌الدين تحليلگر عراقي اما نظري خلاف السماوي دارد و معتقد است كه مردم عراق به ويژه شيعيان اين كشور به احزاب و جريان‌هاي شيعه بزرگ كه بعد از سقوط صدام قدرت را در دست داشته‌اند بي‌اعتماد شده‌اند.