حسن شفاف سازي
جواد دليري
سردبير
معرفي دولت دوم حسن روحاني «حُسن ظن»هاي گوناگوني به دنبال داشته و دارد. اگر به برخي افراد و چهره‌هاي جديد و قديم كابينه يا تركيب سياسي و جنسيتي اعضاي كابينه نقد و نظري وجود داشته باشد كه دارد و از نگاه برخي، ظن‌هاي كابينه است اما نوع معرفي كابينه اين‌بار حُسن‌هاي فراواني داشت. اين حسن و نيكي‌هاي كابينه از جنس ديگري است:
براي نخستين‌بار معرفي كابينه به‌طور گسترده قبل از معرفي، نقد و بررسي شد.
حاميان و هواداران رييس‌جمهور در فضاي مجازي در كنار منتقدان و مخالفان او و نيز اصحاب سياست و قدرت در نشست‌ها و مذاكرات گوناگون به دولت نظر و نگاه خود را منتقل كردند تا گامي مهم درجهت افزايش شفافيت و تعامل برداشته شود.
هر چند عمومي شدن و نظرخواهي غيرمستقيم مشكلات خاص خود را داشت اما دستاوردهايش كم نبود. اگر حتي به برخي نظرها و پيشنهادها توجه نشده باشد اما باز ارزش اين عمومي شدن و نقد و بررسي را داشت.
علاوه بر اين، روحاني همزمان با اعلام و معرفي كابينه خود به پارلمان، متن كامل برنامه‌هاي وزيران پيشنهادي خود را در فضاي وب منتشر كرد.
اين در حالي بود كه هنوز نمايندگان مردم در خانه ملت به برنامه‌هاي وزيران پيشنهادي دسترسي نداشتند، آحاد ملت توانستند متن كامل اين برنامه را در اختيار داشته باشند.
فراموش نبايد كرد كه پيش از اين دريافت همين برنامه‌ها محرمانه بود يا اينكه به سختي در دسترس عموم قرار مي‌گرفت. انتشار عمومي برنامه‌هاي وزيران پيشنهادي يك اتفاق نيكو در «حكمراني خوب» است و مي‌تواند به مشاركت‌جويي، شفافيت، پاسخگويي، اثربخشي، رعايت برابري، ارتقاي حاكميت قانون و تعيين اولويت‌ها بر مبناي اجماع وسيع‌تر كمك كند.
اينك قبل از بررسي برنامه‌هاي وزيران پيشنهادي در مجلس، جامعه مدني و عموم كارشناسان و متخصصان به سهولت و مستند مي‌توانند برنامه‌ها را نقد و بررسي كنند. اين اقدام كمك‌يار نمايندگان پارلمان نيز خواهد بود كه قطعا در آگاهي‌بخشي آنان و راي و نظرشان موثر خواهد بود.
در واقع جامعه با نظارت و نظر عمومي خود يك كارگاه و بدنه كارشناسي قوي براي دولت و پارلمان خواهد بود.
اين فرصت مناسب به راحتي به دست نيامده است، براي دولتي كه از آزادي اطلاعات و گسترش آن حمايت مي‌كند، اقدام مناسب و قابل تقديري است، پس اين فرصت را از دست ندهيم، نقاط قوت و ضعف برنامه‌ها را به صورت ملي نقد و بررسي كنيم و آن را در اختيار تصميم‌گيران قرار دهيم كه در اين صورت اعتماد و سرمايه اجتماعي كشور در پيشبرد توسعه و برنامه‌هاي دولت ياري دهنده خواهد بود و خود اين سرمايه نيز تقويت مي‌شود.
بنابراين به راحتي مي‌توان به جاي افراد پيشنهادي، برنامه‌هاي ارايه شده را بررسي كنيم، به جاي خوب و بد خواندن چهره‌ها، عملي شدن و نشدن برنامه‌ها را به قضاوت بنشينيم. تجربه‌هاي كهنه‌سالاران در برنامه‌هاي مدرن آنها را بررسي كنيم و مشخص سازيم كه آيا برنامه‌ها واقع‌بينانه است يا عوامانه.
در دنياي سياست مدافعان مردم‌سالاري تشخيص داده‌اند كه انتخابات به تنهايي نمي‌تواند پاسخگويي و نظارت عمومي به همراه داشته باشد مگر اينكه شهروندان قادر به كنترل اقدامات مقامات منتخب و در عين حال نظارت هميشگي باشند.
از سوي ديگر، مطالبه و مزاياي فزاينده براي شفافيت امروزه همه جا فراگير شده است، شفافيت از طريق آزادي اطلاعات و در دسترس بودن آن ابزاري براي ارزيابي عملكرد و وعده‌ها و در نتيجه در خدمت منافع عمومي خواهد بود.
شك نبايد كرد با نگرش مناسب و منصفانه و در عين حال كارشناسي و انتقادي مي‌توان به اصلاح رويكردها بهبود حكمراني خوب كمك بيشتري كرد. ديروز يكي از نمايندگان مجلس به خوبي اشاره داشت مثلا چرا در برنامه وزير اطلاعات كه جامع است به موضوع «فساد سياسي» توجه نشده است يا چهره‌اي در فضاي مجازي نوشت كه وزير پيشنهادي ارشاد به تئاتر توجه جدي نداشته است.
آيا افزودن همين بندها به برنامه جامع وزيران پيشنهادي، به بهبود عملكرد آنان كمك نخواهد كرد. رفتار دولت روحاني در توجه به فضاي مجازي و دسترسي آزادتر به اطلاعات اثرگذاري خوب و مفيدي دارد. به جاي اعتراض‌هاي مجازي، نقد مجازي كنيم تا رفتار و روش و كاركرد حكمرانان ما بهبود يابد.