دونالد ترامپ و كيم جونگ اون
از مرز تهديد گذشتند
تبادل آتش و خشم
گروه جهان | كره شمالي و ايالات متحده در يك‌قدمي تشديد تنش و تقابلي قرار گرفته‌اند كه در 48 ساعت گذشته جهان را نگران تحولاتي كرده كه شايد قلب اجرايي آن در شبه جزيره كره مي‌تپد اما تبعات آن مي‌تواند فاجعه‌اي بي‌حد و مرز را براي جهان به اندازه كافي ملتهب امروز به بار آورد. جرقه تنش را گزارش روزنامه واشنگتن پست زد، گزارشي كه در آن به نقل از مقام‌هاي اطلاعاتي امريكا گفته شده بود كه كره شمالي موفق به توليد يك كلاهك هسته‌اي در ابعاد كوچك شده كه مناسب جاسازي در داخل موشك‌هاي اين كشور است. قرائت همين چندخط خبر كافي بود تا دونالد ترامپ، رييس‌جمهور عجول و ناآشنا به عالم ديپلماسي پشت تريبون قرار بگيرد و پيونگ يانگ را تهديد كند. رييس‌جمهور ايالات متحده در شديدترين هشداري كه تاكنون از زبان وي درباره كره شمالي شنيده شده است اعلام كرد كه تهديدهاي پيونگ يانگ را با «آتش و خشم» پاسخ خواهد داد. ترامپ به همين كلمات قناعت نكرد و در ادامه گفت: بهتر است كره شمالي بيش از اين تهديد نكند. آنها با آتش و خشمي مواجه خواهند شد كه دنيا هرگز قبلا به چشم نديده است. در ادامه پيامي كه از باشگاه گلف متعلق به رييس‌جمهور امريكا در شهر بد مينستر، ايالت نيوجرسي به گوش جهان رسيد آمده بود: كره شمالي، تهديدهاي زيادي انجام داده كه از حد يك كشور فراتر مي‌روند. همانطور كه گفتم آنها با خشم، آتش و قدرتي مواجه مي‌شوند كه جهان قبلا هرگز شاهد آن نبوده است. تهديدهاي ترامپ چندساعت پس از اظهارنظرهاي اوليه در توييتر نيز ادامه پيدا كرد. وي پس از آنكه پيونگ يانگ پاي جزيره گوام را به ميدان كشيد در توييتر خود بدون اشاره مستقيم به كره شمالي نوشت: نخستين دستور من در مقام رياست‌جمهوري، بازسازي و نوسازي زرادخانه اتمي‌مان بود. اكنون اين زرادخانه قوي‌تر از هر زمان ديگري است. اميدوارم كه ما هرگز مجبور به استفاده از قدرت اتمي نباشيم اما اين را بدانيد كه هيچ زماني نخواهد بود كه ما قوي‌ترين كشور جهان نباشيم.
جزيره گوام، نخستين هدف؟
كره شمالي تهديد به آتش و خشم را با تهديد به حمله پاسخ داد. ساعتي از اين اظهارات تند و تيز و ناپخته رييس‌جمهور ايالات متحده نگذشته بود كه يك مقام ارتش كره شمالي پا را از پاسخ صرفا شفاهي فراتر نهاد و اعلام كرد كه پيونگ يانگ در حال بررسي حمله موشكي به نواحي اطراف «گوام» است. جزيره گوام واقع در غرب اقيانوس آرام يكي از سرزمين‌هاي تابعه امريكا و از پايگاه‌هاي نظامي مهم فرامرزي اين كشور است. اين اظهارات در بيانيه‌اي كه در خبرگزاري رسمي كره شمالي منتشر شد جنبه جدي‌تري به خود گرفت: آماده هستيم تا سرزمين‌هاي امريكا در جزيره گوام را هدف حمله موشكي قرار دهيم. ارتش با دقت در حال بررسي حمله به نواحي اطراف گوام با موشك‌هاي بالستيك راهبردي ميان‌برد، از نوع هواسونگ -۱۲ است. اين بيانيه اما تنها پاسخي نبود كه كره شمالي تلاش كرد به تهديد دونالد ترامپ بدهد و يك سخنگوي ارتش اين كشور به صراحت اعلام كرد كه در صورت مشاهده اقدامات تحريك‌آميز از طرف امريكا اقدام به انجام حملات پيشگيرانه خواهيم كرد.
پس از اين بيانيه‌هاي پشت سرهم ارتش كرهشمالي بود كه فرماندار گوام نيز به تهديد پيونگ يانگ پاسخ داد. امور سياسي اين جزيره ميان گوام و ايالات متحده توسط «دفتر امور جزاير» وزارت كشور امريكا اداره مي‌شود. فرماندار گوام با تاكيد بر اينكه اين جزيره آماده هرگونه دفاع احتمالي براي حفاظت از امنيت خود است، گفت: گوام، جزو خاك امريكاست و ما فقط يك تاسيسات نظامي نيستيم. ما با كاخ سفيد در تماس هستيم و وزارتخانه‌هاي دفاع و امنيت داخلي امريكا به ما اعلام كردند كه هيچ تغييري در وضعيت سطح تهديد خارجي نسبت به گوام ايجاد نشده است.
يك قدم تا قدرت هسته‌اي
پيونگ يانگ اخيرا جلوه‌هاي بسياري از برنامه هسته‌اي خود را به نمايش گذاشته و حتي پيش از اين اعلام كرده بود كه آماده است تا با نيروي هسته‌اي راهبردي خود درس سختي به تحريكات نظامي امريكا بدهد. اما در گزارشي كه منجر به واكنش تند و تهديد كره شمالي توسط ترامپ شد، چه آمده بود؟ روزنامه واشنگتن پست به نقل از برخي گزارش‌هاي محرمانه كه مقام‌هاي اطلاعاتي امريكا به آن دست يافته‌اند آورده است كه كره شمالي موفق به توليد يك كلاهك هسته‌اي در ابعاد كوچك شده كه مناسب جاسازي در داخل موشك‌هاي اين كشور است. براساس اين گزارش، پيونگ يانگ با اين فناوري، يك آستانه كليدي را در مسير خود براي تبديل شدن به يك قدرت هسته‌اي تمام‌عيار پشت سرگذاشته است. براساس تحليل اطلاعاتي كه پيش از اين نيز انجام شده بود اين كشور حدود ۶۰ سلاح اتمي در اختيار دارد. از زمان روي كارآمدن دونالد ترامپ در ماه ژانويه تاكنون سرعت انتشار و درز داده‌هاي اطلاعاتي در مورد توانمندي موشكي و هسته‌اي كرهشمالي نيز افزايش پيدا كرده است و به‌عنوان مثال ماه گذشته بود كه مقام‌هاي امريكايي اعلام كردند اين كشور در حال گام برداشتن به سمت ساخت موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيما با برد كافي براي هدف قرار دادن شهرهاي امريكايي است. به گزارش واشنگتن پست، با وجود آنكه بيش از يك دهه از نخستين آزمايش انفجارهاي هسته‌اي كره شمالي مي‌‌گذرد، بسياري از تحليلگران بر اين باور بودند كه طراحي كلاهكي فشرده با قابليت سوار شدن روي موشك‌هاي دوربرد كره شمالي سال‌ها به طول خواهد انجاميد. اما ارزيابي جديد كه در قالب يك سند خلاصه در تاريخ ۲۸ جولاي ارايه شده به اين جمع‌بندي رسيده كه كره شمالي، هم‌اكنون به اين قابليت رسيده است.
نااميدي جمهوريخواه كهنه‌كار از ترامپ
سخنان نسنجيده ترامپ كه از 48 ساعت پيش شبه جزيره كره را دچار شوك و ترس از ناامني كرده و صداي دموكرات‌ها و جمهوريخواهان را توامان بلند كرده است. جان مك كين، رييس‌جمهوريخواه كميته امور مسلح سناي امريكا، از ادبيات به كار رفته در تهديد اخير ترامپ انتقاد كرد. او در پاسخ به سوال مجري «ان‌بي‌سي» درباره اينكه منظور ترامپ از اين تهديد چه بوده، گفت: نمي‌دانم كه او درباره چه حرف مي‌زد. من مدت‌هاي طولاني است كه تلاش براي تفسير حرف‌هاي او را كنار گذاشتم. سناتور ارشد امريكايي با انتقاد از اظهارات اخير رييس‌جمهور كشورش عليه كره شمالي افزود: مطمئن نيستم كه چطور اين نوع از ادبيات و لفاظي مي‌تواند كمك كند و موثر باشد. آن گفته قديمي كه تدي روزولت از روساي جمهور پيشين مي‌گويد مبني بر اينكه به آرامي گام بردار اما يك چوب بزرگ همراهت باشد همان چيزي است كه من فكر مي‌كنم بايد به كار برده مي‌شد چرا كه اظهارات تازه ترامپ ما را به يك درگيري جدي نزديك‌تر مي‌كند. فكر مي‌كنم اين يك موضوع بسيار، بسيار بسيار جدي است.
تشديد فشارها بر كره شمالي
پيونگ يانگ در حالي براي نخستين‌بار با تعيين يك هدف مشخص تهديد به حمله به توابع امريكا در نزديكي خود كرده است كه اين كشور در دو هفته گذشته هم از سوي دولت جديد امريكا تحت تحريم‌هاي سنگيني قرارگرفته است و هم شوراي امنيت سازمان ملل با اكثريت قاطع آرا، پيونگ يانگ را به سوژه جديدي براي تحريم‌هاي خود تبديل كرده است. كره شمالي تحريم‌هاي اخير شوراي امنيت را تهديد‌كننده استقلال و تماميت ارضي خود خوانده بود. با وجود آنكه تحليلگران احتمال درگيري نظامي با پيونگ يانگ را ناچيز مي‌دانند اما در خيابان‌هاي پايتخت كره جنوبي، سئول كه فاصله مساحتي آن با كره شمالي تنها 50 كيلومتر است نگراني در ميان مردم به چشم مي‌خورد. هرچند كه برخي از مسن‌ترها مي‌گويند اقدام‌هاي پيونگ يانگ چيزي بيش از بلوف براي حفظ نظام اين كشور و توجيه برنامه هسته‌اي آن نيست اما نگراني در ميان جوان‌ترها كاملا مشهود است. از سوي ديگر برخي از تحليلگراني كه در اين سال‌ها رفتار كره شمالي را در مقاطع متفاوت بررسي كرده‌اند، مي‌گويند كه ادبيات به كار گرفته شده توسط پيونگ يانگ همواره در ماه آگوست جنبه خشن‌تري به خود مي‌گيرد. در اين ماه هرساله امريكا و كره جنوبي مانورهاي نظامي برگزار مي‌كنند اما امسال با رييس‌جمهوري كه در امريكا نشسته است احتمال تبديل شدن اين رجزخواني‌هاي لفظي به تنش‌هاي جدي‌تر افزايش يافته است. البته كه تحريم‌هاي جديد مصوب شوراي امنيت سازمان ملل نيز به‌شدت كرهشمالي را خشمگين كرده است. در نتيجه اجرايي شدن اين تحريم‌ها، پيونگ يانگ بيش از پيش با فشارهاي اقتصادي دست و پنجه نرم خواهد كرد. اين‌بار نيز كره شمالي در عرصه منطقه‌اي احساس تنهايي بيشتري مي‌كند چرا كه چين كه به نوعي دوست اين كشور به حساب مي‌آمد نيز اعلام كرده كه 100 درصد اين تحريم‌ها را اجرايي خواهد كرد. روسيه نيز كه معمولا در كنار چين رفتار ملايم‌تري با پيونگ‌يانگ داشت با تحريم‌هاي جديد كره همراه شده است و در چندماه اخير از اين كشور خواسته كه دست از آزمايش‌هاي موشكي خود بردارد. خارج شدن بحران كره شمالي از وضعيت قابل كنترل، ساير قدرت‌هاي جهاني را هم نگران كرده و به عنوان نمونه بريتانيا روز گذشته اعلام كرد كه به كار و مشورت با امريكا براي تشديد فشار بر پيونگ يانگ و البته مديريت بحران در شبه جزيره كره ادامه خواهد داد. پاريس نيز موضعي كم و بيش شبيه بريتانيا اتخاذ كرد و آنچه را كه عزم و اراده دولت ترامپ عليه كرهشمالي خواند، مورد تمجيد قرار داد. وزارت خارجه آلمان اما با انتشار بيانيه‌اي خواستار خويشتنداري طرفين شد. وزارت خارجه آلمان با انتشار بيانيه‌اي اعلام كرد كه راه‌حل نظامي نمي‌تواند پاسخي به تلاش براي ايجاد يك آسياي عاري از سلاح هسته‌اي باشد. «مارتين شافر» سخنگوي وزارت خارجه آلمان از تمامي طرفين درگير در تنش‌هاي شبه‌جزيره كره خواست تا تلاش كنند از طريق تلاش‌هاي ديپلماتيك به حل بحران بپردازند. آنگلا مركل، صدراعظم آلمان نيز از روسيه و چين خواسته تا ضمن اعمال نفوذ بر پيونگ‌يانگ، از افزايش تنش‌ها در شبه‌جزيره كره بكاهند.
چرا كره شمالي، گوام را انتخاب كرد؟
گوام جزيره‌اي است كه اگرچه بخشي از خاك امريكا محسوب نمي‌شود اما از سال 1898 در قلمرو ايالات متحده قرار گرفته است. مساحت آن تنها 541 كيلومتر مربع است. جمعيت گوام هم در حدود 160 هزار نفر است. اين جزيره كوچك اما اهميتي ديگر دارد، 30 درصد از مساحت آن را پايگاه‌هاي نظامي امريكا شكل مي‌دهند. در شمال اين جزيره، واشنگتن داراي پايگاهي هوايي است كه از آن براي حملات نظامي در دوره جنگ ويتنام هم استفاده مي‌كرد. در جنوب نيز پايگاهي دريايي قرار داشته و گارد ساحلي امريكا نيز فعاليت دارند. در مجموع، حدود 6 هزار نيروي نظامي ايالات متحده در اين جزيره كوچك مستقر هستند. به گزارش خبرگزاري فارس، حضور نسبتا گسترده نظامي امريكا در اين شبه‌جزيره ناشي از موقعيت راهبردي آن است. نزديكي گوام به چين، فيليپين، ژاپن و شبه‌جزيره كره باعث شده تا امريكايي‌ها آن را به عنوان پايگاهي نظامي براي دفاع از منافع خود در شرق آسيا برگزينند. فاصله گوام با كره شمالي حدود 3 هزار كيلومتر است بنابراين در برد موشك‌هاي بالستيك كره شمالي قرار مي‌گيرد. كوچكي اين جزيره باعث مي‌شود كه در برابر تعداد بالاي موشك‌هاي كره شمالي با كلاهك‌هاي غيرهسته‌اي نيز به‌شدت آسيب‌پذير باشد. اما رسيدن اين موشك‌ها به گوام مانعي جدي دارد. از سال 2013، واشنگتن اقدام به استقرار پدافند موشكي كارآمد «تاد» در جزيره گوام كرده كه مي‌تواند براي دسترسي موشك‌هاي كره شمالي به اين جزيره دردسر قلمداد شود. با اين حال، اگر پيونگ يانگ بتواند با موج موشكي (تعداد كثيري موشك كه همزمان شليك مي‌شوند) به گوام يورش برد، قادر خواهد بود به پايگاه‌هاي امريكايي اين شبه‌جزيره ضرباتي مهلك وارد كند. اين البته منوط به آن خواهد بود كه پرتاب‌كننده‌هاي موشك‌هاي كره‌اي پيش از آن، هدف حملات پيش‌دستانه امريكا قرار نگيرند.
سوژه‌هاي بالقوه بعدي
به گزارش روزنامه گاردين علاوه بر گوام، امريكا متحدان زيادي در شرق آسيا دارد و ده‌ها هزار نيروي نظامي در اين منطقه مستقر كرده است. ژاپن از متحدان اصلي امريكا در شرق آسياست كه نزديك به 40 هزار نيروي نظامي امريكايي نيز در 112 پادگان امريكايي در اين كشور مستقر هستند. علاوه بر تجهيزات و ادوات نظامي امريكايي مستقر در ژاپن، ارتش امريكا ماه آوريل سال جاري ميلادي ده‌ها بالگرد، جنگنده و هواپيماي جاسوسي براي مقابله با كرهشمالي در پايگاه‌هايش در ژاپن مستقر كرد. ناوگان هفتم دريايي امريكا هم كه بزرگ‌ترين ناوگان اين كشور در خارج از خاك‌هاي خودش است با ده‌ها كشتي جنگي و زيردريايي به اضافه 140 فروند هواپيماي جنگنده و 20 هزار قايق در اقيانوس هند و آرام فعال است. در كره جنوبي 23 هزار و پانصد نيروي نظامي امريكايي در 83 پايگاه نظامي مستقر هستند و صدها تانك و وسايل نقليه زرهي در اين كشور استقرار يافته‌اند. همچنين سامانه دفاع موشكي تاد امريكا به مرور در حال استقرار در كره جنوبي است. ديگر كشورهاي شرق آسيا كه شاهد حضور نظاميان امريكايي بوده‌اند، كشورهاي تايلند و فيليپين هستند كه محل حضور نظاميان امريكايي و كشتي‌هاي جنگي و جنگنده‌هاي اين كشور هستند. همچنين امريكا تعداد 40 هزار نيروي نظامي در جزاير هاوايي دارد كه نزديك‌ترين ايالت امريكا به شبه جزيره كره است.