دونالد ترامپ تهران را به همكاري با پيونگ‌يانگ متهم كرد
آزمايش موشكي در ايران حمله به توافق در امريكا
سارا معصومي
موشك بالستيك دوربرد خرمشهر به سوژه جديدي براي تحت فشار قرار دادن ايران و شايد هم ايجاد اتحادهاي هرچند موقتي ميان برخي كشورهاي اروپايي با ايالات متحده تبديل شده است. در 48 ساعت گذشته آزمايش اين موشك بالستيك كه گفته مي‌شود برد آن تا اسراييل مي‌رسد به سوژه‌اي براي گفتن از ايران و توانمندي‌هاي نظامي‌اش در رسانه‌هاي بين‌الملل و محافل سياسي بدل شده است. رسانه تند امريكايي مانند فاكس نيوز در چنددور از برنامه‌هاي خبري خود به اين مساله اشاره كرد و در مقدمه اين خبرگويي نيز سه موضوع را در كنار هم قرار داد: در حالي كه جهان گرفتار بحران اتمي كره شمالي است و درست چند روز پس از آنكه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده از صحن مجمع عمومي سازمان ملل به ايران در مورد برنامه موشكي اين كشور خبر داد و 24 ساعت پس از آن حسن روحاني، رييس‌جمهور ايران ادعا كرد كه موشك‌هاي اين كشور تنها براي دفاع ساخته شده‌اند، تهران اقدام به آزمايش موشك بالستيكي كرده كه برد آن تقريبا به تمام خاورميانه از جمله اسراييل مي‌رسد. مجري برنامه خبري فاكس نيوز در بخش‌هايي از گزارش خود در مورد آزمايش موشك‌هاي بالستيك در ايران اعلام كرد كه رييس‌جمهور امريكا تهديد كرده كه در نيمه ماه اكتبر اقدام به تاييد پايبندي ايران به برجام نخواهد كرد و اين در حالي است كه در ماه جولاي گذشته موجي از تحريم‌هاي غيرهسته‌اي به دليل آزمايش موشك‌هاي بالستيك ايران بر اين كشور تحميل شد. در ادامه اين برنامه زماني كه مجري از يك كارشناس مسائل نظامي خواست در مورد گزينه‌هاي پيش روي ترامپ براي رويارويي با آزمايش‌هاي موشكي ايران توضيح دهد، اين كارشناس سخنان خود را با بيان اينكه برنامه موشكي ايران در چارچوب توافق هسته‌اي گنجانده نشده آغاز كرد و افزود: البته بايد تاكيد كنم كه كلاهك‌ها يا تسليحات هسته‌اي با موشك‌هاي بالستيك شانه به شانه هم حركت مي‌كنند اما ايران تاكنون در حالي كه در مسير دستيابي به موشك‌هاي بالستيك دوربرد گام برداشته در مسير توليد سلاح هسته‌اي قرار نداشته و همين مساله است كه نيت ايران در مورد توسعه فناوري موشكي اين كشور را از نگراني‌ها در مورد تلاش اين كشور براي نيل به تسليحات هسته‌اي دور مي‌كند. در حال حاضر يكي از كارهايي كه ترامپ مي‌تواند انجام دهد وضع تحريم‌هاي غيرهسته‌اي عليه ايران است چرا كه اين اقدام ايران، نقض توافق هسته‌اي به حساب نمي‌آيد و دولت ترامپ هم نمي‌تواند با تمسك به آن از برجام خارج شود اما مي‌تواند هم تحريم‌هايي را عليه ايران وضع كند و هم آنكه در برجام باقي بماند.
در ادامه اين برنامه مجري از كارشناس دعوت شده به برنامه سوال كرد كه بنابراين اين اقدام ايران در تناقض با متن برجام نيست كه كارشناس پاسخ داد: شايد بتوان گفت كه اين اقدام در تناقض با قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل باشد كه البته باز هم به صراحت نمي‌توان چنين ادعايي كرد چرا كه در اين قطعنامه نيز از ايران خواسته شده كه دست به چنين آزمايش‌هاي موشكي نزند و هيچ گونه اجباري در كار نبوده است.
در ادامه اين برنامه كارشناس نظامي تصريح كرد كه دولت ترامپ بايد در چارچوب سياست جامعي كه مي‌خواهد براي ايران تعيين كند افزايش تحريم‌هاي غيرهسته‌اي را قرار دهد تا از اين باب بتواند ايران را دوباره در يك كنج منزوي كرده و البته اجماع جامعه جهاني عليه اين كشور را درست كند. در چنين شرايطي امريكا هم در برجام باقي مانده هم ايران را دوباره منزوي كرده و هم اينكه مي‌تواند تهران را متقاعد به نشستن مجدد پشت ميز مذاكره و تن دادن به مطالبه‌هاي جديد دولت ترامپ كند. بدين وسيله ما از شر توافق ناقصي كه دولت اوباما به آن رسيده بود نجات پيدا خواهيم كرد. گفت و شنودي كه در اين برنامه صبحگاهي در فاكس نيوز رخ داد را مي‌توان نمايي از نقشه‌اي دانست كه تندروهاي امريكايي و در راس آنها دونالد ترامپ مي‌توانند براي ايران در نظر گرفته باشند. ترامپ ساعاتي پس از بلند شدن سر و صداهاي خبري در مورد برنامه موشكي ايران و آزمايش جديدي كه صورت گرفته در توييتر خود نسبت به اين اقدام واكنش نشان داد و نوشت: «ايران به تازگي يك موشك بالستيك آزمايش كرده كه برد آن به اسراييل مي‌رسد. آنها با كره شمالي هم همكاري مي‌كنند. چيزي كه ما داريم آنقدرها هم يك توافق نيست.»
پس از اين توييت ترامپ بود كه حتي برخي كارشناسان امريكايي نيز در توييتر به انتقاد از رييس‌جمهور امريكا پرداختند و به او يادآوري كردند كه توافق هسته‌اي با ايران تنها در مورد فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران است و نه فعاليت‌هاي موشكي اين كشور. با اين وجود به نظر نمي‌رسيد كه رييس‌جمهور امريكا 9 ماه پس از حضور در قدرت هنوز هم بر متن برجام تسلط متوسطي پيدا كرده باشد و بداند كه نمي‌تواند فعاليت‌هاي منطقه‌اي و آزمايش‌هاي موشكي ايران را به برجام گره بزند. درحالي كه جهان گرفتار بحراني به نام كره شمالي است و تمام كارشناسان مسائل بين‌المللي هشدار داده‌اند كه اگر امريكا از برجام خارج شود نمي‌توان انتظار داشت كه دولت كيم‌جونگ اون در پيونگ يانگ به مذاكره با امريكا و ساير قدرت‌هاي جهاني روي آورد چرا كه ناظر آخر و عاقبت توافق هسته‌اي با ايران خواهد بود.
درحالي كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاكنون 8 بار پايبندي ايران به برجام را تاييد كرده است اما به نظر مي‌رسد كه ترامپ ترجيح مي‌دهد به توهمات خود درباره عدم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي وفادار بماند و حتي در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل نيز ادعا كرد كه نمي‌توان در توافقي باقي ماند كه پرده‌اي براي فعاليت‌هاي نظامي ايران در حوزه هسته‌اي است. برخي رسانه‌هاي خبري در غرب ادعا كرده‌اند كه آزمايش موشك بالستيك خرمشهر در ايران در حال حاضر ترامپ را بر سر يك دو راهي قرار داده است. از يك سو وي در 9 ماه گذشته دو بار پايبندي ايران به توافق هسته‌اي را تاييد و دو بار هم اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را متوقف نگه داشته كه آخرين مورد آن نيز در ماه سپتامبر بود. اكنون وي اگر در نيمه اكتبر براي سومين بار پايبندي ايران به توافق هسته‌اي را تاييد كند راهي جز باقي ماندن در برجام در سه سال باقيمانده از دولتش نيز نخواهد داشت. اواخر هفته گذشته بود كه رييس‌جمهور امريكا در جمع خبرنگاران ادعا كرد كه تصميم خود را درباره برجام گرفته و همگان به زودي از اين تصميم آگاه خواهند شد. حسن روحاني، رييس‌جمهور كشورمان نيز در نيويورك در مصاحبه‌هاي متعدد تاكيد كرد كه برنامه موشكي و دفاعي ايران ادامه خواهد يافت و ايران در اين حوزه‌هاي امنيتي و دفاعي از هيچ كشوري اجازه نمي‌گيرد.
همصدايي پاريس با واشنگتن
اتحاديه اروپا و كشورهاي عضو آن در موضوع برجام روياروي امريكاي ترامپ ايستاده‌اند و تاكيد دارند كه برنامه جامع اقدام مشترك، توافقي چندجانبه و متعلق به جامعه جهاني است و امريكا نمي‌تواند در حالي كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي پايبندي ايران به توافق را بارها تا به امروز تاييد كرده در مسيري جداگانه گام بردارد. با اين وجود به نظر مي‌رسد كه در ساير حوزه‌هاي غيرهسته‌اي اروپايي‌ها چندان هم از ايستادن در كنار واشنگتن و مقابل ايران حذر ندارند. اين اتفاق يك بار پس از آزمايش ماهواره سيمرغ رخ داد كه در جريان آن سه كشور اروپايي حاضر در مذاكره با ايران در نامه‌اي مشترك به شوراي امنيت سازمان ملل متحد، نگراني خود از برنامه موشكي ايران و توسعه آن را اعلام كردند. روز گذشته نيز بريتانيا و فرانسه در اقدامي تكراري آزمايش موشك بالستيك خرمشهر توسط ايران را محكوم كردند. در اين ميان به نظر مي‌رسد كه فرانسوي‌ها بيش از آلمان و بريتانيا در مسير همراهي با واشنگتن براي تشديد فشارهاي غيرهسته‌اي بر ايران قرار گرفته‌اند. روز گذشته، وزارت امور خارجه فرانسه با ابراز نگراني نسبت به آزمايش موشكي جديد ايران از دبيركل سازمان ملل خواست تا يك بررسي كامل درباره اين اقدام ايران انجام دهد. سخنگوي وزارت امور خارجه فرانسه در اين بيانيه تاكيد كرده كه پاريس به‌شدت نسبت به آزمايش موشكي بالستيك ايران نگران است و از آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل مي‌خواهد تا پرتاب اين موشك را به طور كامل مورد بررسي قرار دهد. وي در ادامه با تكرار ادعاي بي‌اساس در مورد ايران گفت: فرانسه از ايران مي‌خواهد تا تمام فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌كننده در منطقه را متوقف كند. فرانسه به همراه متحدانش به ويژه اروپايي‌ها ابزارهايي را بررسي مي‌كند كه منجر شود ايران دست از فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌كننده بالستيكي بردارد.
از گفت‌وگو درباره مسائل غيرهسته‌اي هراس نداريم
موضع فرانسه در قبال آزمايش‌هاي موشكي ايران و البته سخنان اخير امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه در مورد موافقت احتمالي اين كشور با مذاكره با ايران و افزودن پروتكل‌هايي به برجام به سوالي تبديل شد كه فريد زكريا مجري سي‌ان‌ان در بخشي از گفت‌وگو با وزير امور خارجه كشورمان مطرح كرد. محمد جواد ظريف در پاسخ گفت: همه ما به صورت مشترك تصميم گرفتيم كه اين توافقنامه را به موضوع هسته‌اي محدود كنيم چون بقيه موضوعات پيچيده بودند. معني اين گفته اين نيست كه ايران از گفت‌وگو درباره اين موضوعات هراس داشته باشد، ايران شكايت‌ها و گلايه‌هاي جدي دارد، برخي افراد تمايل دارند كه از يك جنبه به قضيه نگاه كنند. واقعيت اين است كه ايران نيرويي بوده است كه هميشه با افراط‌گري و تروريسم در منطقه ما جنگيده است؛ چه طالبان عليه افغانستان باشد، چه داعش باشد و چه القاعده در عراق يا افغانستان باشد. پس اگر ما مي‌خواهيم درباره اين موضوعات صحبت كنيم، گفته‌هاي زيادي درباره اين موضوعات وجود دارد. شما درباره موشك‌ها صحبت كرديد. ايران نيازهاي دفاعي دارد. ايران چهارصد ميليارد دلار به اصطلاح تسليحات خوشگل هسته‌اي از امريكا نمي‌خرد! ايران نياز دارد كه دفاع خود را ايجاد كند. ما بارها گفته‌ايم و ثابت كرده‌ايم كه موشك‌هاي ما براي دفاع هستند. ظريف در ادامه سخنانش افزود: ما به يك سابقه تاريخي اشاره مي‌كنيم كه در آن شهرهاي ما به وسيله صدام موشكباران شدند، اما در آن زمان صدام دلبر امريكا و ساير كشورهاي غربي بود. هيچ كس در مخالفت با اقدام صدام در به‌كارگيري اين همه موشك، حتي يك اخم هم نكرد، ايران حتي يك موشك نداشت كه از آن به عنوان يك بازدارنده براي دفاع از شهروندان غيرنظامي خود استفاده كند كه تقريبا هر روز هدف موشك قرار مي‌گرفتند و حتي پايتخت هم هدف حملات موشكي بود.