قتل براي ارضا كردن حس انتقام
علي نجفي‌توانا
حقوقدان
در تعريف قتل‌هايي كه در جامعه ايراني اتفاق مي‌افتد با استناد بر آسيب‌شناسي‌هاي ميداني نتايج متفاوتي به دست مي‌آيد. بسياري از قتل‌ها در كشور ما به صورت تعرض‌آميز است؛ يعني ناشي از هيجانات اتفاقي است. به دليل برخوردهاي مقطعي و تعارض منافع توان مديريت بر بحران خشونت كلامي و نهايتا استفاده از زور اتفاق مي‌افتد. در نهايت برخوردهاي فيزيكي و بر هم خوردن تعادل قدرت منجر به قتل مي‌شود بدون اينكه قبلا سابقه عداوتي بين افراد وجود داشته باشد. البته اين نوع حوادث در كشور ما از لحاظ ميزان و آمار بيشتر از قتل‌هاي تعرض‌آميز است. قتل‌هاي هيجاني ناشي از رفتارهاي هيجاني در كشورما بيشتر از ديگر كشورهاي جهان است. در قتل‌هاي تعرض‌آميز معمولا روابط اشخاص در آن سابقه ديرينه دارد و مسبوق به دوستي‌ها، عشق، روابط تجاري، خانوادگي، فاميلي و... است كه بنا بر حدوث شرايطي اين روابط صميمانه يا كاري با بروز سوءتفاهم اسير نوعي عداوت و كينه‌توزي مي‌شود. نهايتا اين كينه‌توزي در نخستين فرصت ممكن به درگيري فيزيكي و تماس بدني يا قتل مي‌رسد. در اين نوع حوادث گاهي اميال مربوط به سوءتفاهم بين آنها يا كينه‌توزي مزمن و نهادينه شده ناپيداست. بروز نخستين فرصت و موقعيت براي ابراز احساسات كينه‌توزانه با سرعت باورنكردني در درگيري‌ها اتفاق مي‌افتد و حوادث مرگباري رخ مي‌دهد. اما حالت متفاوتي نيز وجود دارد. افراد با برنامه‌ريزي به دليل تضاد و تعارض منافع با برنامه‌ريزي زمينه درگيري و قتل شخص ديگر را فراهم مي‌كنند كه انگيزه‌هاي مختلفي در اينگونه قتل‌ها مشاهده مي‌شود. رقابت عشقي، صنفي، خويشاوندي، مالي و حتي سياسي. اين قتل‌ها يا مستقيم است يا غيرمستقيم. در قتل‌هاي مستقيم قاتل برنامه‌ريزي مي‌كند كه به تنهايي يا با كمك شخص ديگري مرتكب قتل شود. يا قتل را به كساني مي‌سپرد كه براي اينكار مبلغي را دريافت و اقدام به قتل مي‌كنند. در حادثه‌اي كه در شهرستان مهاباد اتفاق افتاده كه البته اظهارنظر دقيق علمي و تحقيق جرم‌شناسي مستلزم اشراف و ورود به كنه مسائل و چگونگي درگيري و سابقه روابط اين اشخاص دارد، اما از آنجا كه رسانه‌ها اطلاع‌رساني كرده‌اند، مي‌توان گفت نوعي عداوت و كينه ناشي از رقابت عشقي بين دو جوان به وجود آمده است. با توجه به جوان بودن قاتل و گذر از مرحله نوجواني به جواني و عدم توان مديريت برخورد و پيش‌بيني برآيند رفتارها اتفاق افتاده. اينكه جوان بدون اينكه نتيجه اين رفتار را بر سرنوشت آينده‌اش ارزيابي كند با كمك اشخاص ديگري رقيب عشقي‌اش را به خارج از شهر رسانده با حس انتقام غني شده اقدام به انجام اين قتل كرده است. نوع قتل هم نشان‌دهنده كينه‌اي بين دونفر است. اين قتل به قتل ساديسمي معروف است كه ناشي از محدوديت‌ها و عقده‌هاي دوران كودكي و فشارهاي روحي و رواني آن دوران است يا مربوط به حس كينه‌اي غيرقابل كنترل است. شخص به دليل كينه تحت تاثير ضمير ناخودآگاه اين كار را انجام داده است. او با اين كار احساس آزادي و رهايي يافته است. از موضوعي كه مدت‌ها او را مي‌رنجانده به ماجرا خاتمه داده است. اين قتل براي ارضا كردن حس انتقام است .