سناريوي شكست خورده كاخ سفيد

اتحاديه اروپا قويا اعلام كرده است كه در صورت خروج امريكا، به توافق برجام پايبند خواهد ماند. به گونه‌اي كه در دو هفته گذشته دولت انگليس طي پيغام‌هاي مكرر، خواستار پايبندي كاخ سفيد به برجام شده است. در اين بين تنها لابي‌هاي اسراييل و عربستان است كه كاخ سفيد را براي خروج از برجام ترغيب مي‌كند؛ سناريو‌هايي كه موجب شده است‌ رييس‌جمهور امريكا براي خروج از اين توافقنامه متوسل كنگره شود تا با همراهي جمهوريخواه‌ها خروج از برجام به نتيجه‌اي منتج شود كه آرزوي امريكاست كه البته در حد يك آرزو باقي خواهد ماند.
امريكا مي‌خواهد با اجراي سناريوي 2007 ميلادي، بار ديگر كشور‌هاي اروپايي را وادار به همگامي با خود كند، اما امروز، جهان و نحوه سرمايه‌گذاري آن، به طور كامل تغيير كرده است و شركت‌هاي سرمايه‌گذار كشورهاي اروپايي تابع قوانين امريكا نيستند. در شرايط كنوني، اين كشورها ايران را به عنوان يكي از اقتصاد‌هاي نوظهور غرب آسيا مي‌دانندكه با اقتصاد متنوعش، جذابيت‌هاي ويژه‌اي براي شركت‌هاي اروپايي دارد. بسياري بر اين پندارند كه خروج امريكا از برجام، خصوصا شركت‌هاي آلماني را از ادامه همكاري با ايران بازخواهد داشت اما پايبندي اروپا به برجام و تبعيت شركت‌هاي اروپايي از قوانين اتحاديه اروپا اين ترديد را از ذهن مي‌زدايد. با مقايسه حجم مبادلات و تجارت شركت‌هاي آلماني در سال 2007 كه كمتر از يك و نيم ميليارد يورو در ايران بود با ميزان آن بعد از توافق برجام كه به بيش از دو و نيم برابر رسيده است و روند افزايشي 5 درصدي آن از ماه آوريل 2017 به صورت ماهانه، نشان‌دهنده اين حقيقت است كه اظهارات كاخ سفيد كمترين تاثير را در حجم مبادلات اين شركت‌ها در ايران نخواهد داشت مگر اينكه ايران در شرايطي مجبور به ملغي كردن معاهده هسته‌اي شود كه طبق اظهارات مقامات ايران، اين آرزويي است كه كاخ سفيد هرگز به آن دست نخواهد يافت.
پيش‌بيني مي‌شود، ديري نخواهد پاييد كه چين به نخستين اقتصاد جهان بدل شود، اين نگراني امريكا را برآن داشته كه از هر فرصتي براي كند كردن روند قدرت‌گيري اقتصادي چين در جهان استفاده كند. چين در حال حاضر، 2/1 تريليون دلار از اوراق قرضه فدرال و ايالتي امريكا را خريداري كرده و با توسعه صنايع خود به رقيب اصلي امريكا تبديل شده است. امريكا به خوبي مي‌داند كه اگر چين به چشم‌انداز‌هاي اقتصادي متصور خود دست يابد و به نخستين اقتصاد جهان بدل شود ديگر دلار ارز حاكم بر تبادلات جهاني نخواهد بود. با علم به اينكه چين حداقل تا دو دهه آينده براي توسعه صنايع خود نيازمند تامين مواد اوليه از كشورهايي چون ايران و مصر و ليبي و افغانستان است، كاخ سفيد سعي دارد با محدود كردن روابط كشورهاي تامين‌كننده مواد اوليه چين، روند توسعه صنايع اين كشور را كند بكند. بنابراين سناريوي رقابت امريكا با چين نيز از گزينه‌هايي است كه امريكا در خروج از برجام در نظردارد تا به گونه‌اي رقيب را از ميدان به در كند. اما نبايد فراموش كرد كه اعمال محدوديت‌ها نمي‌تواند مانع جدي بر سر راه توسعه روابط چيني‌ها كه استادان ديپلماسي نرم هستند و به خوبي مي‌دانند كه چگونه در شرايط بحراني از منافع ملي خود حفاظت كنند، باشد.
تنها كشوري كه احتمال دارد با راي نهايي كنگره، مبني بر خروج امريكا از برجام، شركت‌هاي خود را از سرمايه‌گذاري در ايران بازدارد، ژاپن است. حضور نيروهاي نظامي امريكا در اين كشور از يك سو و نيز وضعيت بحراني منطقه- تهديدات موشكي كره شمالي- ژاپن را ناگزير خواهد ساخت از راي كنگره تبعيت كند. بايد به خاطر داشت كه برون‌رفت ژاپني‌ها از صنايع ايران كه همواره در صنايع ايران از خودرو‌سازي تا مونتاژ حضور داشته‌اند، خود خواسته نيست و به دليل وابستگي‌هاي نظامي اين كشور به امريكاست.