قرارداد بويينگ لغو نمي‌شود
گروه اقتصادي
يكي از موفق‌ترين بخش‌هاي پسابرجامي ايران بخش هوايي است كه توانست با انعقاد قرارداد با غول‌هاي بزرگ هوايي دنيا، استارت نوسازي ناوگان هوايي كشور را بزند. در يك‌سال گذشته با انعقاد قراردادها با بويينگ و ايرباس و اي‌تي‌آر بخش هوايي ايران خود را در آستانه تغيير و تحولاتي ديد كه توانست آرزوي چند دهه‌اي ايراني‌ها براي استفاده از هواپيماهاي نو در خطوط هوايي را عينيت ببخشد. اين اميد با ورود چندين فروند هواپيماهاي نو در سال گذشته نشان از اجرايي شدن قراردادهايي بود كه از همان روزهاي نخست امضا شدن‌شان مورد آماج ايرادات و انتقادات و حتي پيش‌بيني‌هاي لغو قراراداد بود. موضوعي كه در طي اين مدت بارها از سوي مسوولان اروپايي ايراني تكذيب شده و به انحاي مختلف اعلام شد. «هيچ يك از طرفين قصد ندارند در اجرايي شدن اين قراردادها خللي ايجاد كنند و اين قراردادها اجرا خواهند شد.»
هر چند كه تاكيدات مقامات عاليرتبه طرف قرارداد خبر از بي‌نتيجه بودن برخي اخبار و پيش بيني‌ها را مي‌دهد اما هر ازگاهي خبرهايي در مورد احتمال لغو قراردادهاي هوايي ايران به گوش مي‌رسد. به تازگي نيز يكي از پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني امريكايي در تحليلي از صحبت‌هاي اخير دونالد ترامپ نتيجه گرفته است كه قرارداد بويينگ لغو خواهد شد.
اين پايگاه اطلاع‌رساني دست‌راستي امريكا كه تاكنون گزارش‌هاي متعدد آن از سوي مقامات اين كشور و ساير مقامات عاليرتبه اروپايي تكذيب شده است در اين گزارش جديدش به نقل از منابع آگاه گزارش داده كه دولت امريكا براي لغو قرارداد ميان شركت هواپيماسازي بويينگ و ايران تحت فشار روزافزون كنگره قرار دارد. اين منابع آگاه مي‌گويند كه دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا احتمال دارد قرارداد ميان شركت هواپيماسازي بويينگ امريكا و يكي از خطوط هوايي ايران را كه واشنگتن ادعا مي‌كند در فعاليت‌هاي تروريستي مشاركت دارد، لغو كند.
اين منابع آگاه به واشنگتن فيري‌بيكن گفتند كه اگرچه قرارداد با ايران‌اير مشاغل زيادي را براي امريكايي‌ها فراهم مي‌كند، دولت و كنگره اجازه هرگونه قرارداد تجاري كه به ادعاي آنها به ايران اجازه مي‌دهد تلاش‌هاي نظامي‌اش را افزايش دهد و تسلط بر منطقه را دنبال كند، نخواهند داد.
اين پايگاه خبري پيش از اين نيز در ماه اوت گزارش داد كه كنگره درحال تحقيقات درباره شواهد جديد مبني بر اين است كه آيا ايران‌اير تجهيزات نظامي به سوريه و ديگر نقاط جنگي در منطقه ارسال مي‌كند يا نه كه به ادعاي آنها نقض قوانين بين‌المللي است. كنگره همچنين مدعي است كه دولت اوباما براي پيشبرد توافق هسته‌اي با ايران اين اطلاعات را ناديده گرفته است. اكنون در دولت امريكا و كنگره نگراني‌هايي وجود دارد كه ايران ممكن است از هواپيماهاي جديد بويينگ براي افزايش آنچه واشنگتن مداخلات منطقه‌اي از جمله در سوريه مي‌خواند، استفاده كند.
اين در حالي است كه پيش از اين هم علي عابدزاده، رييس سازمان هواپيمايي در خصوص اين ادعاها گفته بود: «قراردادهاي خريد هواپيماهاي جديد در سطح بين‌المللي منعقد شده است و مصوبه اخير كنگره امريكا در مورد ممنوعيت فروش هواپيما به ايران تاثيري بر اجراي اين قراردادها ندارد.»
به گفته وي، اگر امريكايي‌ها به ما بدعهدي مي‌كنند، ما از گذشته به اين بدعهدي آنها عادت كرده‌ايم و با وجود تحريم‌هاي ظالمانه‌اي كه در گذشته عليه كشورمان وجود داشت، صنعت هواپيمايي ما همچنان سرپا مانده و به توسعه و رشد خود ادامه داده است. بنابراين بدون شك همه شركت‌ها به قراردادهاي خود متعهد هستند و بايد اين قراردادها به مورد اجرا گذاشته شوند. از طرف ديگر براي ورود بخش خصوصي به صنعت حمل و نقل هوايي در كشور فضاي مناسبي به وجود آمده است و بايد به سرمايه‌گذاري خود در بخش‌هاي مختلف اين صنعت ادامه دهد.
معاون وزير راه و شهرسازي معتقد است: خوشبختانه پس از توافق برجام، رشد صنعت حمل و نقل هوايي نسبت به بخش جاده‌اي و ريلي بسيار بيشتر بوده و آزادسازي نرخ بليت پروازهاي هوايي تحول بزرگي در اين عرضه به وجود آورده است.
البته در همين راستا هم شركت هواپيماسازي بويينگ به بازار بكر ايران در حوزه صنعت هوانوردي نياز دارد و ازسوي ديگر به دليل نفوذ بالاي دولت امريكا در اين شركت، امكان تخطي از دستورالعمل‌ها و تصميمات مقامات امريكايي را ندارد. نكته ديگر اينكه بويينگ بنا به گفته تلويزيون سي‌ان‌بي‌سي، اعلام كرده قراردادش براي فروش ۵۰ هواپيماي ۷۳۷ (باريك‌پيكر) و ۳۰ هواپيماي ۷۷۷ (پهن پيكر) خود به ايران‌اير از تصميمات سياسي دولت امريكا در امان خواهد بود.
ازسوي ديگر، مقامات سياسي اروپا ازجمله امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه نيز در يك گفت‌وگوي تلفني با رييس‌جمهور كشورمان بر پايبندي خود به برجام و قراردادهاي تجاري اين كشور با ايران را اعلام كرده است؛ بنابراين ايرباس نيز به عنوان يكي از شركت‌هاي فرانسوي طرف قرارداد با هواپيمايي جمهوري اسلامي به روند ساخت و تحويل هواپيماهاي سفارشي ايران ادامه خواهد داد كه اين موضوع شكستي ديگر براي بويينگ خواهد بود. گفتني است ۱۰ درصد از سهام ايرباس متعلق به امريكا بوده و براساس قوانين داخلي امريكا، ايرباس نيز براي فروش هواپيما به ايران مجبور به اخذ مجوز از اوفك (دفتر كنترل دارايي‌هاي خارجي امريكا) خواهد بود.
همچنين مقصود اسعدي ساماني، دبير انجمن شركت‌هاي هواپيمايي هم گفته است:جلوگيري از فروش هواپيما به ايران نقض برجام است، در متن توافق هسته‌اي تصريح شده كه كشورها نبايد مانعي بر سر راه فروش هواپيما به ايران به وجود بياورند و از اين‌رو اگر امريكا بخواهد بر اين رويه تاكيد كند، بايد وارد فضايي شود كه به اصل توافق هسته‌اي بازمي‌گردد. البته فرزانه شرفبافي، مديرعامل شركت ايران‌اير هم با واكنش به اين موضوع، اعلام كرده است: حتي اگر امريكا از توافق هسته‌اي خارج شود، سفارش خريد هواپيماهاي مسافربري همچنان به قوت خود باقي است و اين تاثيري بر قرارداد شركت بويينگ با ما نخواهد گذاشت.
همچنين در قراردادي كه بويينگ با هما دارد، بويينگ بايد در صورت انصراف از اجراي قرارداد به ايران خسارت بدهد كه اين موضوع، يكي از خساراتي است كه ترامپ به ماليات‌دهندگان امريكايي وارد مي‌كند. در نتيجه اينكه لغو قرارداد بويينگ با ايران از هر جهت به ضرر امريكايي‌ها خواهد بود. حالا با اين وجود، وزارت خزانه‌داري امريكا كه مسوول صدور مجوز براي اجراي قرارداد بويينگ با ايران است، تاكنون اظهارنظري درباره اين مساله نكرده است.
بعد از لغو تحريم‌ها، يكي از صنايعي كه دستخوش تغييرات شد و توانست زودتر از هر حوزه ديگري سرمايه‌گذار خارجي را به كشور بياورد، صنعت حمل و نقل هوايي بود. به اين ترتيب كه اوج تاثير برجام در صنعت حمل و نقل زماني مشاهده شد كه دولت موفق شد تنها يك سال پس از برجام، نخستين قرارداد را با هواپيمايي ايرباس به امضا برساند.
بعد از آن و در اواخر روزهاي سال گذشته نيز قرارداد بعدي اين صنعت با شركت بويينگ انجام شد؛ به طوري‌كه معاون مديرعامل شركت هواپيماسازي بويينگ، ارزش قرارداد فروش هواپيما را 16 ميليارد و 600 ميليون دلار اعلام كرد و در واقع قرارداد فروش 80 فروند هواپيما به ايران با تاييد دولت امريكا نهايي شد. به دنبال اين ماجرا و گشايش‌هاي ديگر، در فروردين‌ماه امسال بود كه فرهاد پرورش از امضاي قرارداد خريد ۲۰ فروند هواپيما از سوي شركت هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران از شركت هواپيماسازي ايتاليايي «اي‌تي‌آر» خبر داد.
ايرباس تا به حال سه فروند را تحويل داده و بويينگ نيز قرار است از اوايل سال ۲۰۱۸ اقدام به تحويل هواپيماها كند. بنابراين با اتفاقاتي كه در اين حوزه حاصل شده، مي‌توان حمل و نقل هوايي را پيشگام صنايع در بعد از برجام نام برد.