عربستان؛ عامل اصلي تسليح يمن

برخلاف آنچه مسوولان عربستان سعودي طي روزها و ماه‌هاي اخير مطرح مي‌كنند، امكان ارسال تسليحات از سوي ايران براي يمن وجود ندارد. اين موضوع را مقامات نظامي ايران به صراحت بارها مورد تاكيد قرار داده‌اند و با توجه به محاصره همه‌جانبه سرزمين يمن، از زمين، دريا و هوا، امكان ارسال موشك و تسليحات از سوي ايران به يمن وجود ندارد. هر چند توان تكنولوژيك و فناوري‌هايي كه در اختيار ارتش يمن و بخشي از ارتش كه با انصارالله همكاري مي‌كنند، آنچنان به روز و قدرتمند نيست.
 آنچه اكنون در اختيار يمني‌ها قرار دارد، تسليحات و فناوري‌هايي است كه از زمان علي عبدالله صالح باقي مانده است. واقعا ابعاد و ميزان سلاح‌هايي كه در اختيار انصار‌الله و بخشي از ارتش كه به آنها وفادارند در اختيار دارند، آنچنان معلوم و مشخص نيست. آن چيزي كه باعث توانمندي نيروهاي يمني در مقابل فناوري‌هاي مدرن و به روز ارتش عربستان و متحدانش شده است اين است كه نيروهاي انصار‌الله و وفاداران ارتش، نيروهاي شهادت‌طلبي هستند، ايدئولوژي آنها انگيزه بيشتري براي مقاومت به ايشان مي‌دهد، چيزي كه فقدان آن در طرف مقابل كاملا احساس مي‌شود.
اين نخستين بار نيست كه جمعيت زيدي مذهب يمن، در برابر هجوم قرار مي‌گيرند. اكنون 2 سال و 8 ماه از جنگي كه عربستان سعودي عليه زيدي‌ها و ديگر مردم يمن آغاز كرده است، مي‌گذرد. پيش از آن هم اما، علي عبدالله صالح، رييس‌جمهور پيشين يمن كه اكنون تا حدودي متحد انصار‌الله در يمن شناخته‌مي‌شود، 6 جنگ به زيدي‌هاي يمن تحميل كرد. بين سال‌هاي 2004 تا 2010 ميلادي، علي عبدالله صالح، شش بار در صعده، عليه زيدي‌ها عمليات انجام داد. در نخستين جنگي كه سال 2004 انجام شد، حسين بدرالدين الحوثي، رهبر پيشين زيدي‌هاي يمن به شهادت رسيد و برادر او عبدالملك بدرالدين الحوثي جانشين او شد. سپهبد علي محسن‌الاحمر، كه امروز معاون عبدالربه منصور هادي، رييس‌جمهور مستعفي تحت حمايت عربستان سعودي محسوب مي‌شود، در دوران علي عبدالله صالح، مسوول مستقيم جنگ عليه حوثي‌ها و شيعيان زيدي در صعده بود.
نبردها در يمن، منحصر به 3 سال اخير نيست. جنگ‌هاي يمن طي دهه‌هاي گذشته ادامه يافته است. حاكميت شيعيان زيدي در يمن از سال 284 هجري قمري، بيش از يك هزار سال در يمن سابقه داشت و تا سال 1962 امام يحيي و امام بدر، آخرين پادشاهان سلسله متوكليه در يمن قدرت داشتند، ادامه يافت. در هزاره گذشته، با فراز و فرودهايي كه در قدرت و وسعت سرزمين‌هاي تحت حاكميت زيدي به وجود آمد، اما همواره بخشي از سرزمين‌هاي كنوني يمن، تحت سلطه آنها قرار داشت. آخرين سلسله زيدي‌ها بعد از جنگ جهاني اول و فروپاشي عثماني روي كار آمد. امام يحيي، توانست در ابتداي قرن بيستم سلطنت متوكليه را در يمن پايه‌گذاري كند كه سلسله او تا سال 1962 ادامه يافت. مدتي پس از مرگ امام احمد و جانشيني امام بدر به جاي او، عبدالله السلال، فرمانده ارتش با پشتيباني جمال عبدالناصر اقدام به كودتا كرد.
هر چند كه وجود اسلحه در جامعه طايفه‌اي و قبيله‌اي يمن، امري مسبوق به سابقه است، اما اقدام به كودتاي 1962 و رويدادهاي متعاقب آن باعث شد تا سيل اسلحه به يمن، فراگير شود. بعد از تشكيل جمهوري عربي يمن و آغاز جنگ‌هاي يمن بين سال‌هاي 1962 تا 1970، مشابه همين اقدامي كه عربستان سعودي انجام مي‌دهد، از سوي جمال عبدالناصر انجام شد. بيش از 70 هزار نيروي مصري وارد خاك يمن شدند، تا از حكومت كودتايي جمهوري عربي يمن در برابر مخالفان دفاع كنند. در سال‌هاي دهه 1970، بر خلاف امروز عربستان سعودي كه رقيب منطقه‌اي قدرت مصر محسوب مي‌شد، حامي اصلي شيعيان زيدي در يمن بود و به لحاظ مالي و تسليحات از شيعيان حمايت مي‌كرد. بمباران‌هاي گسترده جمال عبدالناصر، همزمان با بمباران جنوب يمن توسط بريتانيا و حضور ده‌ها هزار نيروي مصري در يمن، باز هم باعث تسليم مردم يمن نشد.
موج دوم ارسال سلاح به يمن، بعد از پايان جنگ داخلي يمن آغاز شد. در دوراني كه يمن جنوبي، توسط ماركسيست‌ها اداره مي‌شد، بار ديگر عربستان اسلام‌گرايان در يمن شمالي را براي مبارزه با نفوذ ماركسيسم مسلح مي‌كرد. بر خلاف دوره جنگ داخلي، فقط شيعيان نبودند كه از حمايت عربستان سعودي برخوردار مي‌شدند، بلكه سني‌ها هدف اصلي كمك‌هاي عربستان سعودي بودند. بين سال‌هاي 1972 تا 1990 كه فرآيند اتحاد يمن شمالي و جنوبي نهايي شد، جنگ نيابتي يمن شمالي شامل اسلام‌گرايان سني و زيدي با پشتيباني عربستان سعودي و يمن جنوبي شامل ماركسيست‌ها با پشتيباني اتحاد جماهير شوروي، بارها تكرار شد. طي 3 دهه از 1962 تا 1990، عربستان سعودي، مصر و اتحاد جماهير شوروي سابق، سيل كمك‌هاي تسليحاتي و مالي خود را در اختيار گروه‌ها يمني قرار مي‌دادند.
 بعد از اتحاد يمن نيز، دو دهه متوالي، عربستان سعودي اصلي‌ترين پشتيبان دولت علي عبدالله صالح در يمن بود و ارتش اين كشور را براي نبردهاي مختلف از جنگ صعده عليه حوثي‌ها تا نبرد عليه اخوان المسلمين تسليح مي‌كرد.
سلاحي كه امروز در يمن به سوي متجاوزان ائتلاف تحت رهبري سعودي برگردانده شده است، غالبا همان سلاحي است كه سعودي‌ها به يمن ارسال كرده‌اند. آنگونه كه همه تحليلگران دنيا مي‌گويند در طول تاريخ كسي نتوانسته وارد يمن بشود و پيروز از آن بيرون بيايد.
*سفير پيشين ايران در يمن