از وزارت
ابا داشتم
محمدعلي نجفي
گروه اجتماعي| امسال 5 هزار و 200 كلاس درس در كشور به بهره‌برداري رسيد، نيمي از اين كلاس‌ها نه از محل بودجه‌هاي دولتي كه از جانب خيران مدرسه‌ساز به اين آمار اضافه شده است. در وزارتخانه‌اي كه نزديك به 99 درصد بودجه‌اش صرف پرداخت حقوق معلمان مي‌شود، ساخت و نوسازي مدارس تبديل به چاهي شده است كه دولت از پس پر كردن آن برنمي‌آيد. مدرسه‌سازان غيردولتي با عنوان كار خير و مسووليت اجتماعي قرار بود بخشي از كار را در دست بگيرند، بخشي كه از قضا مدام دارد بيشتر و بيشتر مي‌شود تا مانند امسال تبديل شود به نيمي از كلاس‌هاي نوساز كشور.
اتاق بازرگاني، صنايع و معادن ايران عصر شنبه ميزبان شهردار تهران، رييس سازمان نوسازي مدارس آموزش و پرورش بود و جمعي از كساني كه به نمايندگي از بخش خصوصي در پويش «ايران من» شركت دارند و قول ساخت 100 مدرسه را به آموزش و پرورش داده‌اند.
«ما در جمهوري اسلامي، در ارتباط با آموزش و پرورش دچار يك تناقض هستيم؛ از طرفي مطالعات نظري و تجربه كشورهاي جهان ثابت كرده كه آموزش و پرورش كليد توسعه پايدار است و اگر قرار باشد جامعه‌اي به توسعه متوازن برسد بايد نظام آموزش و پرورش پيشتاز در كشور مستقر باشد، از طرف ديگر تا كشور به حدي از توسعه‌يافتگي نرسد امكان هزينه مناسب در حوزه آموزش و پرورش را ندارد. » وزير اسبق آموزش و پرورش كه حالا بر مسند شهرداري تهران نشسته است، گفت كه راه خروج از اين بن‌بست واگذاري آموزش و پرورش به بخش غيردولتي است. محمدعلي نجفي البته اشاره كرد كه عزم راسخي براي اين واگذاري وجود ندارد و اين يكي از اصلي‌ترين دلايلي است كه او از قبول مسووليت وزارت آموزش و پرورش سر باز زده است: «آموزش و پرورش بايد به بخش غيردولتي واگذار شود، مدارس ابتدايي را بايد به دست جوامع محلي بسپاريم و البته با اينكه خيلي‌ها مي‌دانند كه اين تنها راه‌حل است باز هم پاي عمل كه ميان مي‌آيد عقب‌نشيني مي‌كنند. همين مجلس شوراي اسلامي كه در حال حاضر نيروهاي اصلاح‌طلب دارد و تركيب متنوعي از انواع نمايندگان، وقتي صحبت از واگذاري خدمات آموزشي به ميان آمد، جلويش ايستاد. گاهي دليل اين امر برخي نگاه‌هاي صددرصد ايدئولوژيك است كه از منظر سياسي مي‌گويد آموزش و پرورش موضوعي حاكميتي است و بايد آن را محكم بچسبيم، اين نگاه غلطي است و همين است كه نمي‌توانيم در اين حوزه به تعادل برسيم. اين يكي از دلايل اصلي بود كه سبب شد من از پذيرش پست وزارت آموزش و پرورش ابا داشته باشم.» نجفي گفت كه حالا در كسوت شهردار تهران قرار است كه با آموزش و پرورش همكاري داشته باشد، هرچند به گفته او شهرداري پايتخت بيش از آنچه بايد گسترده شده: «شهرداري بيش از آنچه بايد، حجم كارهايش را افزايش داده و در بسياري از حوزه‌ها وارد شده است، گاهي با انگيزه اجتماعي و در مواردي هم با انگيزه سياسي، تنظيم روابط شهرداري با اين حوزه‌ها بايد از نو انجام شود اما آموزش و پرورش جزو مسووليت‌هاي ما است. قبل از اين كمك‌هاي شهرداري به آموزش و پرورش بسيار پراكنده بوده، از آسفالت كردن حياط مدارس گرفته تا خريد نيمكت و فعاليت‌هاي فرهنگي. حالا بايد اين كمك‌ها در تعريف مشخصي قرار بگيرند. قرار شده كميته مشتركي با آموزش و پرورش تشكيل بدهيم تا به تحقق اين موضوع كمك شود. »
39 ميليون متر مربع فضاي آموزشي كم داريم
«در كل كشور تنها 48 مدرسه را به عنوان مدرسه ماندگار داريم. يعني در حال حاضر بخشي از مدارسي كه در ليست مدرسه‌هاي تخريبي يا نيازمند نوسازي ثبت شده‌اند، ساختمان‌هايي هستند كه پس از انقلاب ساخته شده‌اند و هنوز به 40 سال نرسيده عمرشان به سر رسيده و اين يك نگراني جدي است. اگر مدرسه‌ها با مصالح بومي و با مكان‌يابي درست ساخته شوند اين گونه حذف نمي‌شوند.» به گفته رييس سازمان نوسازي، توسعه و تجهيز مدارس كشور يكي از دلايل حجم بالاي مدارس نيازمند نوسازي غفلت در نحوه ساخت و نگهداري آنهاست. محمدتقي نظرپور آماري از ميزان مشاركت خيران در ساخت مدارس ارايه كرد: «تا سال 92 حدود 20 درصد فضاهاي آموزشي ساخته شده توسط خيرين بود. از سال 92 تا 95 اين ميزان به 38 درصد رسيد و در سال 96 از 5 هزار و 200 كلاس درسي كه به بهره‌برداري رسيدند، 50 درصد آنها خارج از اعتبارات دولتي ساخته شدند.»
با وجود همه اينها او مي‌گويد كه دانش‌آموزان ايراني هنوز فضاي كافي براي آموزش ندارند: «سرانه متوسط فضاهاي آموزشي در كشور ما به ازاي هر دانش‌آموز 19/5 مترمربع است در حالي كه استاندارد جهاني 39/8 مترمربع تعريف شده. يعني ما به ازاي هر دانش‌آموز 3 متر فضا كم داريم. امسال 13 ميليون دانش‌آموز به مدرسه رفتند و اگر هر كدام اين سه متر را كم داشته باشند يعني ما با كمبود 39 ميليون متر مكعب فضاي آموزشي روبه‌رو هستيم و اين در حالي است كه در 10 تا 12 استان كشورمان شرايط پايين‌تر از همان سرانه ميانگين خودمان است.» به گفته نظرپور به دليل رسيدگي‌هايي كه در خصوص سيستان و پلوچستان شده، اين استان توانسته است يك پله از انتهاي جدول «كمترين فضاهاي آموزشي» بالا بيايد و حالا استان البرز جايش را گرفته است: «استان البرز الان نامناسب‌ترين شرايط را دارد و در كنار آن تهران، از انتهاي جدول در مقام پنجم ايستاده است. در كنار اين كمبود فضا 11 درصد فضاهاي آموزشي كشور ايمني لازم را ندارند و بايد مقاوم‌سازي يا تخريب و نوسازي شوند.»
پدرام سلطاني، نايب‌رييس اتاق ايران و موسس «پويش ايران من» در اين مراسم تاكيد كرد كه بخش خصوصي بايد با مسووليت اجتماعي‌اش آشتي كند و ساخت مدرسه يكي از اصلي‌ترين اين وظايف است: «نفت فرهنگ ما را خراب كرد. قبلا ساخت مدرسه و بيمارستان و بسياري از مكان‌هاي عمومي توسط فعالان بخش خصوصي انجام مي‌شد اما حالا مدرسه‌سازي تبديل به وظيفه دولتي شده است. بخش خصوصي بايد با مسووليت اجتماعي خودش آشتي كند. پويش ايران من كه از سال 93 كار خودش را آغاز كرد تا الان 35 مدرسه را در 18 استان كشور ساخته و تحويل آموزش و پرورش داده است و تا سال آينده 100 مدرسه‌اي كه وعده داده بوديم را تحويل مي‌دهيم. اثر تحصيلات ابتدايي دو برابر تحصيلات دانشگاهي است و با اين وجود يك سوم ظرفيت دانشگاه‌هاي بسيار ما خالي مانده و در مدرسه ابتدايي كم داريم و به خاطر اين كمبود بچه‌ها از درس خواندن بازمي‌مانند. حالا چند دهه است كه بخش خصوصي از قبل انقلاب تاكنون براي توسعه اقتصادي كشور تلاش كرده است اما هنوز به جايگاه مناسب نرسيده‌ايم چون حوزه آموزش را نديده گرفتيم و حالا وقت آن است كه بخش خصوصي در اين راه حركت كند.»
امضاي تفاهمنامه آموزش و پرورش با سپاه پاسداران
سازمان نوسازي، توسعه و تجهيز مدارس كشور كشور به گفته نظرپور 1500 ميليارد تومان بودجه ملي و 1200 ميليارد تومان به صورت بودجه استاني دارد. رييس اين سازمان در حاشيه نشست سالانه «پويش ايران من»، محمدتقي نظرپور، در گفت‌وگو با «اعتماد» در خصوص ميزان حضور بخش غيردولتي و خيران در امر مدرسه‌سازي گفت: «تعداد اين موسسات خيلي زياد است. بزرگ‌ترين اين موسسات بنياد بركت و بنياد علوي است و همچنين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه به تازگي داريم تفاهمنامه ساخت 500 مدرسه را با آنها مي‌بنديم.»