موضع مشترك تهران، مسكو و واشنگتن
فعلا در سوريه ماندگاريم
رييس‌جمهور تركيه از توافق جديد امريكا و روسيه خرسند نيست
شهاب شهسواري
هر چند رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه مي‌گويد كه تفسير او از «نبودن راه‌حل سياسي براي بحران سوريه» ترك خاك سوريه توسط ارتش‌هاي امريكا و روسيه است، اما طي دو روز گذشته هم روسيه و هم ايالات متحده امريكا، نظري بر خلاف اين اظهارات بيان كرده‌اند. رجب طيب اردوغان، روز دوشنبه گفته بود كه روسيه و امريكا بايد از خاك سوريه عقب‌نشيني كنند، اما واكنش مثبتي از سوي قدرت‌هاي جهاني به صحبت‌هاي اردوغان وجود نداشت. طي روزهاي دوشنبه و سه‌شنبه، مقامات امريكايي و روسي بر استمرار حضور نظامي‌شان در سوريه تاكيد كردند. اين در حالي است كه سخنگوي وزارت خارجه ايران نيز روز دوشنبه در پاسخ به «اعتماد» گفته‌بود: «در سوريه تنها بحث داعش مطرح نيست بلكه ساير گروه‌هاي مسلح و تروريستي كماكان در اين كشور حضور دارند و ما تا ريشه كن كردن تروريسم در سوريه و بازگشت امنيت، ثبات و حاكميت به تمامي معنا و در چارچوب كلي به دولت مركزي، در اين كشور خواهيم بود و از دولت سوريه حمايت خواهيم كرد.» در كنار امريكا، روسيه و ايران، تركيه هم نيروهايي در خاك سوريه دارد و در حال حاضر در نبرد ادلب حاضر است، بر اساس توافق آستانه مسوول برقراري منطقه عاري از تنش در استان ادلب سوريه بر عهده آنكارا قرار داده‌شده است.
ماراتن چهارساعته در سوچي
رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه براي چهارمين بار طي سال جاري با يكديگر ديدار كردند. اين‌بار شهر سوچي در سواحل درياي سياه ميزبان ديدار دو جانبه رهبران تركيه و روسيه بود. به گزارش راشا تودي اردوغان و پوتين، نزديك به چهار ساعت با يكديگر گفت‌وگو كردند و بعد براي دقايق كوتاهي در جمع خبرنگاران صحبت كردند. ولاديمير پوتين در جمع خبرنگاران از «دستاوردهاي مذاكرات آستانه تحت نظارت ايران، تركيه و روسيه» صحبت كرد و اينكه اين مذاكرات نقش بارزي در «كاهش تنش‌ها زيرنظر تضمين‌كنندگان آتش‌بس» داشته‌اند. اردوغان هم گفت «به نظرم ما موفق شده‌ايم تا حدي به كاهش درگيري‌ها كمك كنيم» و اضافه كرد كه در مذاكرات با پوتين به اين توافق رسيده است «كه زمينه‌هايي براي آغاز يك فرآيند سياسي در سوريه» وجود دارد.
اما مهم‌ترين بحثي كه خبرنگاران در سفر اردوغان به سوچي دنبال مي‌كردند، اظهارنظر او پيش از آغاز اين سفر بود. او پيش از حركت به سمت روسيه گفته‌بود معتقد است كه «همه نيروهاي امريكا و روسيه بايد از سوريه خارج شوند» و اين وعده را داده بود كه اين مساله را در ديدارش با پوتين مطرح كند. به گزارش ريانووستي بعد از پايان ديدار رهبران روسيه و تركيه، سخنگوي كاخ كرملين در پاسخ به سوال خبرنگاران كه از او پرسيدند آيا مساله عقب‌نشيني نيروهاي روسي از خاك سوريه در گفت‌وگوها مورد اشاره قرار گرفته است، گفت: «گفت‌وگوهاي دو طرف خيلي پيچيده‌تر از اين بود كه من بتوانم جواب سوال شما را بدهم. » به گزارش ديلي صباح، خبرنگاران تركيه پيش از سفر رجب طيب اردوغان از آنكارا به مقصد سوچي براي ديدار با ولاديمير پوتين، نظرش را در مورد توافق امريكا و روسيه پرسيدند و او پاسخ داد: «من اين اظهارنظرها را اصلا درك نمي‌كنم، اگر هيچ راه‌حل نظامي وجود ندارد و گزينه نظامي پيش رو نيست، در نتيجه كساني كه اين حرف را مي‌زنند بايد نيروهاي‌شان را بيرون ببرند و گام‌هايي در جهت عملي شدن فرآيند سياسي بردارند. » اظهارنظر اردوغان در مورد اقدامات روسيه و امريكا در سوريه، سفر او به سوچي و ديدارش با پوتين را نيز تحت تاثير قرار داد.
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه به نظر از توافق اخير دونالد ترامپ و ولاديمير پوتين، روساي جمهور امريكا و روسيه، زياد خرسند نيست. چهار روز پيش، دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا و ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در حاشيه اجلاس اپك در دانانگ ويتنام، بر بيانيه‌اي در مورد جنگ سوريه به توافق رسيدند. بر اساس اين بيانيه دو طرف تاكيد كردند كه پايان درگيري‌هاي سوريه راه‌حل نظامي ندارد و بايد بر اساس يك فرآيند سياسي به پايان يافتن درگيري‌ها كمك كرد. دو رهبر همچنين از تعهد دولت بشار اسد به فرآيند سياسي و برگزاري يك انتخابات منصفانه تحت نظارت سازمان ملل متحد حمايت كردند.
دولت تركيه در خاك سوريه، هم با نيروهاي تحت حمايت امريكا و هم با دولت بشار اسد تحت حمايت روسيه مشكل دارد. نيروهاي كرد تحت حمايت ايالات متحده امريكا كه نقاط مختلفي در شمال شرقي سوريه از جمله رقه را در اختيار دارند، از سوي آنكارا گروه‌هاي تروريستي شناخته مي‌شوند. در عين حال تركيه از 6 سال پيش كه درگيري‌هاي داخلي در سوريه شروع شد، بر راه‌حلي بدون حضور بشار اسد در قدرت حمايت كرده است و به گروه‌هاي شبه‌نظامي مسلح مخالف دولت كمك‌هاي زيادي كرد. اردوغان پيش از سفر به سوچي گفته‌بود: «امريكايي‌ها قبلا هم گفته‌بودند كه كاملا از عراق خارج مي‌شوند، اما اين كار را نكردند. دنيا كه احمق نيست، برخي در گفتار چيز ديگري مي‌گويند و در رفتار اقدامات ديگري انجام مي‌دهند.»
متيس: هدف بعدي، داعش2 است
وزير دفاع ايالات متحده امريكا، جيم متيس، همزمان با ديدار اردوغان و پوتين، در پنتاگون ميزبان خبرنگاران بود تا در مورد آينده حضور نظامي امريكا در سوريه صحبت كند. متيس در اظهارات خود كه به نظر مي‌رسد پاسخي مستقيم به اردوغان محسوب مي‌شد، تاكيد كرد كه ارتش امريكا قصد ندارد خاك سوريه را ترك كند. به گزارش رويترز، متيس تاكيد كرد، مادامي كه نيروهاي داعش توانايي نبرد دارند ما در سوريه خواهيم ماند. به گفته اين مقام امريكايي هدف بعدي امريكا اين است كه از شكل‌گيري «داعش 2» در سوريه جلوگيري كند. متيس تاكيد كرد: «دشمن هنوز اعلام نكرده كه بي‌خيال سرزمين‌هاي سوريه شده است، در نتيجه مادامي كه مقاومت كنند ما هم در سوريه مي‌مانيم. » به گفته وزير دفاع امريكا «قرار نيست قبل از اينكه مذاكرات صلح ژنو به نتيجه برسد ما سوريه را ترك كنيم. » او همچنين از ايجاد يك منطقه كاهش تنش بر اساس توافق مسكو و واشنگتن حمايت كرد و گفت: «ما اين مناطق را ايجاد مي‌كنيم، آنها را غيرنظامي‌سازي مي‌كنيم و آنها را گسترش مي‌دهيم. » دولت تركيه معتقد است كه ايالات متحده امريكا 13 پايگاه نظامي در خاك سوريه دارد كه 7 تاي آنها در شمال خاك سوريه هستند، ارتش روسيه هم 5 پايگاه نظامي در خاك روسيه دارد.
در عين حال جيم متيس در اظهارات ديگري كه مستقيما به تصميمات اخير تركيه مربوط مي‌شد، در مورد خريد سامانه دفاع موشكي اس-400 از روسيه نيز صحبت كرد. به گفته متيس «خريد اين سامانه يك تصميم مستقلانه مربوط به تركيه است، اما اين سامانه با ناتو سازگاري ندارد. » متيس اضافه كرد: «دولت تركيه بايد در مسير اجراي اين قرارداد به مساله ناتو توجه كند.»
لاوروف: «نيروي تحت حمايت ايران» يعني چه؟
هر چند برخي مقامات امريكايي اخيرا در توضيح توافق ترامپ و پوتين از موافقت روسيه براي خارج كردن نيروهاي تحت حمايت ايران از سوريه سخن گفته‌بودند، اما وزير خارجه روسيه به‌شدت اين اظهارات را تكذيب كرد. به گزارش خبرگزاري ايتارتاس، سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه روز سه‌شنبه تاكيد كرد كه در گفت‌وگوهاي ميان پوتين و ترامپ نه اشاره‌اي به ايران شده است و نه در مورد چيزي با عنوان نيروهاي تحت حمايت ايران حرفي زده‌شده. لاوروف گفته است: «اگر قرار باشد در مورد نيروهاي تحت حمايت ايران حرف بزنيم، احتمالا بايد ارتش سوريه را هم در اين رديف حساب كنيم، بعد چي؟ انتظار داريد ارتش سوريه تسليم شود؟ ما به اين حرف‌ها مي‌گوييم رويا!» وي در مورد توافق مسكو با رژيم صهيونيستي در مورد منطقه جديد كاهش تنش نيز گفت: «مشاوره‌هاي غيررسمي با اسراييل انجام داده‌ايم و تصميم گرفته‌ايم كه منطقه كاهش تنش جديد در جنوب غربي سوريه در كنار بلندي‌هاي جولان قرار داشته باشد.»
لاوروف در عين حال از نقش نيروهاي امريكايي در تحولات سوريه به‌شدت انتقاد كرد و گفت: «اگر نگاه كنيم بزرگ‌ترين تهديد در سوريه چيست، قطعا ايالات متحده است كه از برخي گروه‌هاي تروريستي خارجي دفاع مي‌كند كه به گروه‌هاي تحت حمايت امريكا چسبيده‌اند. مثلا البوكمال يك نمونه بارز از تلاش امريكا براي نجات دادن تروريست‌ها بود، فراموش نكنيم كه در عمليات رقه و عمليات موصل هم دروازه‌ها را براي گروه تروريستي داعش باز گذاشته‌بودند. سوالات زيادي در مورد اهداف واقعي ايالات متحده در سوريه وجود دارد.»
ادامه تور اردوغان در كويت و دوحه
رجب طيب اردوغان، بعد از اينكه با وعده رسيدن مناسبات اقتصادي روسيه و تركيه به 100 ميليارد دلار و بازسازي كامل روابط سوچي را ترك كرد، به مقصد بعدي‌اش در كويت رفت تا با مقامات كويتي ديدار و گفت‌وگو كند. بامداد سه‌شنبه اردوغان با همراهي همسرش امينه اردوغان و هياتي بلند پايه از جمله فرمانده ستاد مشترك ارتش هلوسي آكار، وزير دادگستري عبدالحميد گل، وزير خارجه مولود چاووش اوغلو، وزير اقتصاد نهاد زيبكچي و برات البيرك، وزير انرژي وارد كويت شد. وي فردا قرار است براي ادامه ديدارهايش به قطر سفر كند. روابط تركيه و قطر يكي از بهانه‌هاي كشورهاي حاشيه خليج فارس براي محاصره قطر در خرداد ماه جاري بود، آنها در شروط از سرگيري روابط از دوحه خواسته‌بودند پايگاه نظامي تركيه در خاك قطر را تعطيل كند.