نخست‌وزير لبنان در مصاحبه‌اي از بي‌طرفي لبنان سخن گفت
دولت مشروط حريري
ميثم سليماني
اين روزها سخن گفتن از پايان بحران سياسي در لبنان كار دشواري شده است. هرچند بازگشت سعد حريري به بيروت و تعليق استعفاي او از سمت نخست‌وزيري موجب شد تا لبنان از فضاي بحراني اندكي خارج شود، اما واقعيت اين است كه فاز جديدي از اين بحران آغاز شده كه اكنون بايد تمامي احزاب و گروه‌هاي سياسي لبناني گرد هم جمع شوند تا بتوانند براي خروج از اين بحران تصميم‌گيري كنند. ميشل عون، رييس‌جمهوري لبنان نيز طي دو روز گذشته فعاليت خود را آغاز كرده و جلساتي را با گروه‌هاي مختلف لبناني آغاز كرد تا در نهايت همه طرف‌ها به يك تفاهم براي ادامه كار دست پيدا كنند. اما در اين بين هنوز يك نقطه مبهم وجود دارد و آن چالش حريري با حزب‌الله لبنان است. سعد حريري در مصاحبه‌اي كه دوشنبه شب با شبكه فرانسوي سي‌نيوز انجام داد از حزب‌الله لبنان خواست تا از بحران‌هاي منطقه خارج شود تا بحران سياسي در لبنان پايان يابد. او در مصاحبه خود تاكيد كرد كه حزب‌الله لبنان به عنوان يك گروه سياسي بايد اصل بي‌طرفي دولت لبنان در مناقشات منطقه‌اي را مورد پذيرش قرار دهد و خود را از آن بيرون بكشد.
حريري در ادامه سخنان خود عنوان كرد: لبنان نمي‌تواند مساله‌اي مثل حزب‌الله كه به خاطر ايران در سوريه، عراق يا هر جاي ديگري حضور دارد را حل كند. ما نياز داريم كه به سمت يك راه‌حل سياسي منطقه‌اي پيش برويم. نخست‌وزير لبنان در اين مصاحبه تاكيد كرد: من نمي‌خواهم در دولتم حزبي باشد كه در كشورهاي عربي عليه ساير كشورهاي عربي مداخله مي‌كند. من منتظر بي‌طرفي در دولت هستم، همان چيزي كه بر سر آن توافق كرديم. نمي‌شود يك حرف زد و طور ديگري عمل كرد.
در حال حاضر هنوز در خصوص آينده دولت حريري شك و ترديدهايي وجود دارد، هرچند كه او هفته گذشته استعفاي خود را به حالت تعليق درآورد، با اين حال او تهديد كرده است كه اگر حزب‌الله بخواهد بخشي از دولت لبنان بماند و همچنان در درگيري‌هاي منطقه‌اي حضور پيدا كند، مجددا از سمت خود كناره‌گيري خواهد كرد.
حريري در مصاحبه خود روشن كرد كه اگر مذاكرات با حزب‌الله طي هفته جاري روند مثبتي را طي كند، تا پيش از انتخابات سراسري سال آينده ميلادي در لبنان راه براي تغيير در دولت باز خواهد بود.
گفتني است حزب‌الله لبنان بخشي از دولت لبنان است و در طول سال‌هاي اخير به طور كامل روشن كرد كه در سوريه و عراق عليه تروريست‌هاي داعش براي عدم نفوذ هرچه بيشتر تروريست‌ها در منطقه مبارزه مي‌كند. اما برخي كشورهاي منطقه از جمله عربستان مدعي هستند حزب‌الله لبنان در يمن و بحرين نيز در حال فعاليت است اما حزب‌الله هرگونه فعاليت در يمن يا بحرين را تكذيب كرده است. در حال حاضر مهم‌ترين حامي حريري در لبنان عربستان سعودي است كه رقيب اصلي منطقه‌اي ايران به حساب مي‌آيد و تعارضات منطقه‌اي اخير ميان رياض- تهران موجب شده است تا عربستان سعودي تلاش كند با محدود كردن نقش حزب‌الله در منطقه به ايران فشار وارد كند.
اما نكته جالب توجه در مصاحبه جديد حريري اين بود كه او هيچ علاقه‌اي به توضيح دادن در خصوص سه هفته‌اي كه در عربستان سعودي حضور داشته را نداشت و هيچگونه جزيياتي در اين خصوص نيز ارايه نداد. او تاكيد كرد كه قصد داشت تا با اعلام استعفاي خود يك شوك مثبت به مردم لبنان وارد كند و برخلاف بسياري از برآوردها تاكيد كرد كه هيچ فشاري بر او در راستاي استعفا در عربستان سعودي نبوده است.
گفتني است حريري استعفاي خود را در 4 نوامبر از رياض پايتخت عربستان سعودي اعلام كرد، اما در نهايت پس از حدود سه هفته حضور در عربستان در نهايت به فرانسه و مصر سفر كرد و در 22 نوامبر استعفاي خود را به حالت تعليق درآورد. حريري در سخنراني تلويزيوني خود از دخالت ايران در لبنان به وسيله حزب‌الله به‌شدت انتقاد كرد و گفت كه او نگران جان خود بوده كه از كشور خارج شده و از سمت خود نيز استعفا داده است. اما نكته جالب توجه اينجاست كه حريري در مصاحبه تلويزيوني اخير خود از بسياري از اتهاماتي كه در متن استعفاي خود به آن اشاره كرد حرفي به ميان نياورد. او در مصاحبه خود سخني از خلع‌سلاح حزب‌الله لبنان به ميان نياورد بلكه از آنها خواست تا طبق توافق دولت وحدت ملي كه سال گذشته به امضاي طرفين رسيد حزب‌الله با سياست‌هاي دولت لبنان همراه باشد و سياستي بي‌طرفانه را دنبال كند. اين در حالي است كه حريري در متن استعفاي خود ايران را متهم كرد كه به وسيله حزب‌الله، دولتي را در دولت لبنان به وجود آورده و نظاميان اين گروه را به لبنان تحميل كرده است، اما از زمان ورود حريري به لبنان از اين جنس صحبت‌ها به ميان نيامده است.
با اين حال تغيير لحن حريري نسبت به متن استعفاي خود در رياض اين گمانه زني را تقويت مي‌كند كه با اصرار عربستان سعودي تن به اين استعفا داده است و حتي تفاوت متني كه قرائت كرد با سخناني كه پس از ورود به لبنان انجام داده قابل توجه است. گفتني است در دسامبر سال 2016 پس از دوسال بحران سياسي و عدم حضور رييس‌جمهور در راس قدرت اين كشور، تمامي گروه‌هاي سياسي در لبنان به يك جمع‌بندي رسيدند و با توافق بر سر رياست‌جمهوري ميشل عون، سعد حريري نيز به عنوان نخست‌وزير منصوب شد و در طول يك سال اخير و پيش از استعفاي حريري كشور با كمترين بحران در طول ساليان اخير مواجه بود.
رويكرد چندجانبه عربستان
در حال حاضر به نظر مي‌رسد عربستان سعودي قصد دارد تا يك حزب‌الله خنثي داشته باشد و اين هدف را سعي كرد به وسيله استعفاي حريري به دست آورد و آن را بهانه‌اي كرد تا با تشكيل جلسه اتحاديه عرب فشارها بر حزب‌الله و ايران را افزايش دهد. بشير نجيف، تحليلگر مسائل خاورميانه در مقاله خود در ميدل‌ايستاي نوشت، عربستان سعودي رويكرد چند جانبه‌اي را براي مقابله با نفوذ ايران و حزب‌الله لبنان آغاز كرده است. اين رويكرد به وسيله توافق بين عربستان سعودي و امريكا براي مقابله با حزب‌الله دنبال مي‌شود كه مجموعه‌اي از تحريم‌ها عليه حزب‌الله را به همراه داشته است. برخي گزارش‌ها نيز خبر از يك توافق پنهاني ميان عربستان و اسراييل براي مقابله با نفوذ ايران در منطقه را مي‌دهد. به نوشته بشير نجيف، حريري و حزب سياسي او يعني مستقبل در حال حاضر نمايندگي اين ديدگاه را برعهده دارند. از همين رو اهميت موضع‌گيري‌هاي كنوني و حتي در آينده حريري دوچندان مي‌شود. اما نكته جالب توجه اينجاست هدفي كه عربستان سعودي در راستاي استعفاي حريري دنبال مي‌كرد تا بتواند به سمت تعديل حزب‌الله پيش برود عملا محقق نشد چرا كه هيچ واكنش خارج از منطقي درون لبنان نسبت به آن صورت نگرفت. ميشل عون، رييس‌جمهوري لبنان استعفا را نپذيرفت، سيد‌حسن نصرالله، دبيركل حزب‌الله لبنان نيز عربستان سعودي را متهم به گروگانگيري نخست‌وزير لبنان كرد و حتي حزب مستقبل لبنان نيز از اين اقدام حمايت چنداني نكرد و گفت بايد منتظر بود كه حريري به لبنان بازگردد و سپس از دلايل استعفاي خود سخن بگويد. حتي جبران باسيل، وزير خارجه لبنان نيز مسافرت‌هاي مختلفي را براي حل اين بحران آغاز كرد تا مجدد حريري به خانه باز گردد.
نجيف در ادامه مقاله خود عنوان مي‌كند كه هرچند باسيل به عنوان فردي كه از نبوغ ديپلماتيك بالايي برخوردار است، شناخته نمي‌شود اما سفرهاي متعدد او موجب شد تا موجي از فشارها عليه عربستان آغاز شود تا عربستان محكوم به نقض توافقنامه‌هاي بين‌المللي شود. وزير امورخارجه آلمان نيز به شكلي صريح از سياست‌هاي سعودي انتقاد كرد كه موجب بحران در روابط ديپلماتيك ميان برلين و رياض شد. وي در ادامه مي‌افزايد، امضاي توافقنامه دولت وحدت ملي در لبنان در حدود يك سال قبل نشان داد كه حريري نيز به اين نتيجه رسيده است كه ايران در درگيري‌هاي طولاني منطقه‌اي خود با عربستان سعودي برنده شد و عربستان عملا توانايي مقاومت در برابر نفوذ رو به رشد ايران در لبنان و كشورهاي همسايه عربي را از دست داده است. در حال حاضر نيز حزب‌الله و متحدان آن در كابينه لبنان بيش از دو سوم كرسي‌ها را در اختيار دارند و اين اجتناب ناپذير بود كه عربستان بخواهد فارغ از اينكه به حريري براي استعفا فشار وارد كند يا خير نسبت به آن واكنش نشان دهد. اما مشكل اينجا بود كسي كه تصميم گرفت اين كار را در عربستان انجام دهد نه‌تنها زمان مناسبي را براي آن انتخاب نكرد بلكه آن را نيز به شكلي هيجاني مديريت كرد.
تهديد به ترور
رونِن مانِليس، رييس ستاد خبري ارتش رژيم صهيونيستي روز دوشنبه گفت «سيد حسن نصرالله»، رهبر جنبش حزب‌الله لبنان، هدف ترور در هرگونه جنگ آتي خواهد بود. به گزارش فارس به نقل از روزنامه هاآرتص مانليس طي نشست خبري در «اليات» تاكيد كرد ارتش اسراييل مشغول اجراي جنگ رواني عليه حزب‌الله است. وي در پاسخ به سوالي درخصوص نحوه اين جنگ رواني، گفت: «در جنگ آينده تصوير واضحي از پيروزي وجود نخواهد داشت اما قطعا نصرالله هدف (ترور) خواهد بود. با وجود اينكه «گادي آيزنكوت»، رييس ستاد كل ارتش رژيم صهيونيستي پيش‌تر چنين ادعاهايي را به زبان رانده بود اما هاآرتص اين اظهارات مانليس را فتنه‌انگيزي و تحريك حزب‌الله آن هم در زمان تنش اسراييل با سوريه و لبنان توصيف كرد. البته چنين تهديداتي تازگي ندارد. پيش‌تر در جنگ 33روزه در تابستان سال 2006 نيز رژيم صهيونيستي با هدف ترور سيد‌حسن نصرالله جاي جاي ضاحيه در جنوب بيروت به خصوص ساختمان‌هاي وابسته به حزب‌الله را با خاك يكسان كرده بود تا به هدفش برسد، اما ناكام مانده بود.