تصميم رييس‌جمهور امريكا خشم مسلمانان
و اعتراض جهاني را به دنبال داشت
شوراي امنيت عليه ترامپ
خبر آخر: نمايندگان فرانسه ،آلمان ، سوئد ،انگلستان و ايتاليا
تصميم امريكا را خلاف قطعنامه‌هاي شوراي امنيت خواندند
سارا معصومي
«امروز من به اين نتيجه رسيده‌ام وقت آن است اورشليم (نام جعلي قدس) را به عنوان پايتخت اسراييل به رسميت بشناسم.» جملاتي براي افروختن بر آتش موجود در منطقه و افزودن گره بركلاف هزارسري كه بيش از نيم قرن است هر تلاشي براي به ثمر رساندن آن به بن بست برخورد كرده است. جهان 72 ساعت آغشته به خشم، اعتراض، تلاش براي تدبيري تازه يافتن و سوگ بر بدن نيمه جان مذاكرات صلح را پشت سرگذاشته است. دونالد ترامپ، چهل و پنجمين رييس‌جمهور ايالات متحده با اين جملات تنها غزه و كرانه باختري را گرفتار ناآرامي، راهپيمايي خشم و اعتراض نكرد بلكه موجي از اعتراض‌هاي خياباني را در پايتخت كشورهاي عربي و اسلامي به راه انداخت. البته اين اعتراض هم تنها به كشورهاي جهان اسلام محدود نشد و اقدام يك جانبه، تهي از تدبير و عاري از تعهد رييس‌جمهور امريكا صداي هم‌پيمانانش در اروپا و ساير مناطق را هم بلند كرد. نماز جمعه در سرتاسر كشورهاي اسلامي به مبدا زماني براي ازسرگيري اعتراض‌ها به ماهيت رژيم صهيونيستي و حمايت‌هاي لايتناهي و بي‌قيد و شرط امريكا از اين رژيم تبديل شد، فلسطيني‌ها ورود به روزهاي خشم را اعلام كردند و اسماعيل هنيه، رييس دفتر سياسي جنبش حماس از آغاز انتفاضه چهارم با عنوان انتفاضه آزادي قدس و كرانه باختري (انتفاضه حريه القدس والضفه) خبر داد. شوراي امنيت براي رسيدگي به جديدترين دردسري كه ايالات متحده جهان را گرفتار آن كرده است تشكيل جلسه داد و سازمان همكاري اسلامي اعلام كرد كه نشست وزراي خارجه و سران در روزهاي 21 و 22 آذر تشكيل خواهد شد.
جهان مي‌گويد تصميم ترامپ به ضرر روند نيمه جان صلح در خاورميانه و روياي هرچند دور براي تشكيل دو كشور مستقل در كنار هم است اما براي رييس‌جمهور ايالات متحده مانند تمام قريب به يك سال گذشته بر پاشنه‌اي متفاوت مي‌چرخد. تحليل رفتارهاي تاجر قديمي كه از قضا عنوان رييس‌جمهور ايالات متحده را به خود اختصاص داده ديگر به هيچ‌وجه آسان نيست. برخي مي‌گويند تنها هدف ترامپ برهم زدن نظم موجود به اميد تصاحب دستاوردي جديد در سايه تحت فشار قرار دادن فلسطيني‌هاست. اعتقاد عده‌اي ديگر اين است كه رييس‌جمهور جديد ايالات متحده تشنه ديده شدن است و براي آنكه از صدر اخبار پايين نيايد دست به هر ابتكار عاري از تدبير مي‌زند. برخي او را رييس‌جمهوري مي‌دانند كه همچنان يك سال پس از راهيابي به كاخ سفيد به دنبال اثبات خود و وعده‌هايش به راي‌دهندگان است و براين اساس يك به يك وعده‌هاي داده شده را بدون توجه به تبعات و عواقبت آن اجرايي مي‌كند؛ از وعده عدم تاييد پايبندي ايران به توافق هسته‌اي با وجود گزارش‌هاي مكرر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تا اعلام بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل. تحليلگران امريكايي مانند توماس فريدمن نيز رييس‌جمهور خود را به توريستي تشبيه مي‌كنند كه اتوبوس خود را گم كرده است اما انگيزه ترامپ در نتيجه آشوبي كه به دل جامعه جهاني انداخت، بي‌تاثير است. دونالد ترامپ تلاش مي‌كند جهان را به تكيه دادن رييس‌جمهوري جديد در كاخ سفيد عادت بدهد اما براي بالا بردن پذيرش عمومي دست به انتخاب‌هاي خطرناكي زده است. هرچند كه بنيامين نتانياهو، نخست وزير رژيم صهيونيستي ترامپ را به دليل اعلام بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل، تاريخ‌ساز مي‌خواند اما امنيت و آرامش نسبي نخستين مستاجراني بودند كه با اعلام تصميم ترامپ از تل‌آويو و مناطق تحت اشغال اسراييل بارسفر بست. نيروهاي امنيتي اسراييل از ساعت‌ها پيش از اعلام تصميم رييس‌جمهور امريكا به حالت آماده باش درآمده بودند و اين وضعيت تا پايان روز جمعه و احتمالا تا مدت زمان نامعلومي نيز همچنان ادامه خواهد داشت.
زني فلسطيني در گفت‌وگو با واشنگتن پست درباره حال و هواي فلسطيني‌ها نسبت به تصميم ترامپ مي‌گويد: از اين سياست‌ها به ستوه آمده‌ايم. سخت است كه عده‌اي براي زندگي ات بدون فكر كردن به عواقب آن تصميم بگيرند.
احمد 60 ساله در اين باره مي‌گويد: سخنان ترامپ اهميتي ندارد. سرنوشت بيت‌المقدس در دستان دونالد ترامپ، محمود عباس يا بنيامين نتانياهو نيست. سرنوشت اين سرزمين را خدا تعيين مي‌كند. كرانه باختري، بيت اللحم، رام‌الله و نوار غره 72 ساعت شلوغ و مملو به اعتراض را پشت سر گذاشته‌اند. درحالي كه نماز جمعه در مسجدالاقصي به سبك و سياق هميشه و البته با تدابير امنيتي جدي‌تري برگزار شد اما سطح اصطكاك ميان دو طرف افزايش يافته و نيروهاي رژيم صهيونيستي تا لحظه تنظيم اين خبر دو تن را به شهادت رسانده و بيش از صدها تن را زخمي كردند. گردان قسام كه شاخه نظامي حماس به حساب مي‌آيد بعد از نماز جمعه اقدام به برگزاري رژه‌هاي نظامي با حضور مردان و زنان يونيفورم پوشي كرد كه اسلحه به دست داشتند و چهره‌هاي خود را با ماسك پوشانده بودند. آزادي قدس و پايان اشغالگري دو سوژه‌اي بودند كه شعارهاي معترضان در غزه و كرانه باختري را به خود اختصاص دادند.
ايالات متحده در چند سال گذشته خوب يا بد، درست يا نادرست خود را به عنوان ميانجي براي صلح ميان اسراييل و فلسطين معرفي كرده بود اما اكنون جهان يكصدا مي‌گويد كه با اين تصميم رييس‌جمهور امريكا، واشنگتن عملا به جدايي از روند صلح راي داد. ايالات متحده هر چند كه در همه 70 سال گذشته در كوچك‌ترين جزييات نيز جانب تل‌آويو را در قبال فلسطين رها نكرده است اما از شكستن اين ويترين بين‌المللي كه صحنه تلاش نافرجام براي رسيدن به صلح بود همواره ابا داشت. از ژانويه 2017 اما مردي بر اريكه قدرت در كاخ سفيد نشسته است كه با بنيامين نتانياهو هم عقيده است و مي‌گويد فلسطيني‌ها اگر صلح مي‌خواهند پيش شرط نخست ما كه پذيرش بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل است را بپذيرند. ترامپ به سهولت نقاب امريكا را كنار مي‌زند و همصدا با تل‌آويو مي‌گويد: بيت‌المقدس پايتخت ما است.
فلسطيني‌ها پس از به تصوير كشيدن سه انتفاضه در 1987، 2000 و 2015 اكنون دوباره براي دفاع از قدس قد علم كرده‌اند. يك عضو هيات سياسي حماس در تظاهرات روز گذشته در شمال غزه گفت: از هر انسان آزاده‌اي در جهان مي‌خواهيم كه انزواي امريكا و اسراييل را كليد بزند. از كشورهاي اسلامي و عربي مي‌خواهيم كه مواضع جدي عليه اين اقدام مشترك تل‌آويو - واشنگتن بگيرند و از مردم ما حمايت كنند. فرياد هل من ناصر ينصرني فلسطيني‌ها در دعواهاي ميان كشورهاي اسلامي و عربي در چندسال اخير رنگ باخته است به گونه‌اي كه در چند هفته اخير مقام‌هاي اسراييلي و امريكايي به صراحت از رابطه مخفيانه ميان رياض و تل‌آويو خبرداده‌اند و در اين ميان عادل الجبير، وزير خارجه سعودي با تكذيب بود و نبودهاي موجود ادعا مي‌كند كه رياض رابطه‌اي با تل‌آويو ندارد مگر زماني كه مذاكرات صلح به نتيجه برسد. مذاكرات صلحي كه شايد اكنون مي‌توان از پايان آن سخن گفت. كشورهاي عربي و اسلامي شمشيرها را از جانب دشمن مشترك يعني اسراييل دور و به سمت يكديگر نشانه رفته‌اند و برنده اين نزاع نيز تل‌آويو و واشنگتن در منطقه هستند و قربانيان آن ملت‌هاي سوريه، يمن، بحرين، عراق، لبنان و بيش از همه آنها فلسطين. بيعت‌هاي پنهاني با تل‌آويو و رابطه عاشقانه نفت در برابر خريد امنيت و متحد از واشنگتن، بيت‌المقدس را به متاعي قابل معامله براي اسراييلي‌ها بدل كرد. برخي بازيگران عربي مدعي قدرت در منطقه چنان سرگرم پرورش گروه‌هاي ترويستي براي مهار بشار اسد رييس‌جمهور سوريه و بمباران زن و كودكان يمني بودند كه نجواهاي پشت‌پرده درباره چوب حراج زدن به بيت‌المقدس را نشنيدند. رقص شمشير با تاجر امريكايي چنان براي آل‌سعود فريبا بود كه قصه پرغصه مردم فلسطين به سهولت به تاريخ پيوست.
در سه روز گذشته از عمر تصميم دونالد ترامپ اين سوال بيش از همه پررنگ است كه كشورهاي عربي – اسلامي براي مقابله با اين زياده‌خواهي تاريخي واشنگتن چه در چنته و مشت مشترك دارند؟ مشت اين كشورها اما براي جامعه جهاني باز است و شايد در بهترين حالت تنها ماحصل نشست اضطراري سازمان همكاري‌هاي اسلامي بيانيه‌اي باشد در محكوميت سخنان ترامپ و به رسميت نشناختن نسخه وي. سيدحسن نصرالله دبيركل حزب‌الله لبنان در سخنراني روز پنجشنبه خود در واكنش به تصميم خطرناك ترامپ به درستي درباره تبعات تداوم سكوت جامعه جهاني بالاخص كشورهاي اسلامي و عربي هشدار داد و گفت: «تحليلگران ارشد صهيونيست مي‌گويند كه واكنش‌ها به تصميم ترامپ ارزشي ندارد و در جهان عرب و اسلام هيچ اتفاقي نخواهد افتاد. كشورهاي عربي و اسلامي بايد سفراي امريكا را احضار كرده و رسما به اين تصميم ترامپ اعتراض كنند.» سيدحسن نصرالله در ادامه بدون ذكر نام كشور خاصي تاكيد كرد كه هر گونه گامي براي عادي‌سازي روابط با رژيم اشغالگر بزرگ‌ترين خيانت به قدس است و خاطرنشان كرد: كشورهاي اسلامي و عربي بايد به روابط و تماس‌هاي پيدا و پنهان خود با رژيم اسراييل پايان دهند.
اشاره به بي‌تفاوتي عملي برخي كشورهاي عربي و اسلامي به مساله فلسطين در فضاي مجازي نيز مورد بحث قرار گرفت و به عنوان يكي از چراغ‌هاي سبز به ترامپ و نتانياهو براي پيشبرد پروژه شوم مشترك‌شان مطرح شد. برخي از تحليلگران ايراني حاضر در فضاي مجازي به مصداق‌هاي تاريخي از سكوت اعراب اشاره كردند و نوشتند: «سال 1348 زماني كه صهيونيست‌ها مسجدالاقصي را آتش زدند، گلدا ماير، چهارمين نخست وزير رژيم صهيونيستي گفت: «گمان مي‌كردم صبح فرداي اين حادثه مسلمانان و اعراب به سمت مسجدالاقصي حركت مي‌كنند اما ظاهرا هنوز خوابند.» با اين وجود برخي نيز به نوشته سركيس نعموم در سال 2014 در نشريه النهار اشاره و تاكيد كردند كه شايد مسلمان‌ها و اعراب فلسطين را فراموش كرده باشند اما نمي‌توانند قدس و مسجدالاقصي را فراموش كنند.
اعلام به رسميت شناختن بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل از سوي دونالد ترامپ، عملا به چند دهه سياست امريكا براي امتناع از اين واگذاري پايان داد. هنوز در مورد بازه زماني مورد نياز براي اين نقل و انتقال و البته چگونگي اجرايي شدن آن در ميدان عمل ابهام‌ها و سوال‌هاي بسياري وجود دارد اما پيش‌بيني واحد اين است كه هرگونه تغيير در وضعيت فعلي بيت‌المقدس كه شهر متعلق به مسلمانان، مسيحي‌ها و يهودي‌ها است مي‌تواند به تنشي منتهي شود كه بسيار فراتر از مناقشه ميان اسراييل و فلسطين خواهد بود. در ساعاتي كه رژيم اسراييل سرخوش از خبر انتقال سفارتخانه امريكا از تل‌آويو به بيت‌المقدس بود، معترضان مقابل سفارتخانه‌ها و نمايندگي‌هاي ايالات متحده در استانبول، اردن و... جمع شدند و فرياد كشيدند: نه به تصميم ترامپ. همزمان رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه نيز پيش‌بيني كرد كه اين تصميم منطقه را گرفتار حلقه‌اي از آتش كند.
«امروز خدا اشك ريخت»، اين عبارتي بود كه اسقف اعظم دزموند مپيلو توتو از فعالان صلح و رهبران جنبش ضد آپارتايد آفريقاي‌جنوبي كه صلح نوبل را هم به خود اختصاص داده است درباره تصميم ترامپ به كار برد و همزمان رهبران كشورهاي اروپايي نيز اعلام كردند كه از اين تصميم رييس‌جمهور ايالات متحده حمايت نمي‌كنند. تصاوير دونالد ترامپ و بنيامين نتانياهو به اضافه پرچم‌هاي اسراييل و امريكا در پايتخت‌هاي متفاوت كشورهاي اسلامي به آتش زده شد و البته هنوز مشخص نيست كه اين اعتراض‌ها و راهپيمايي‌ها كه حماس آنها را جرقه آغاز انتفاضه چهارم مي‌داند تا كجا ادامه پيدا كنند. مجموعه‌اي از اتفاق‌هاي رخ داده در سه روز گذشته از اعلام تصميم نابخردانه دونالد ترامپ، اعضاي كابينه در امريكا را به جنب و جوش انداخته است. نه فقط ركس تيلرسون در جامه وزير امور خارجه ايالات متحده كه ساير چهره‌هاي حقوقي و سياسي در وزارت امور خارجه اين كشور نيز تلاش براي ارايه تعبيرهاي كم دردسر‌تر از تصميم ترامپ را آغاز كرده‌اند. با اين وجود رسانه‌اي مانند لس‌آنجلس تايمز مي‌نويسد كه اين تلاش‌ها براي كاستن از تنش‌ها بر ابهام‌هاي موجود مي‌افزايد. ديويد ساترفيلد كه معاونت وزير خارجه ايالات متحده در امور شرق دور را برعهده دارد در اين باره مي‌گويد: هرچند كه ايالات متحده، بيت‌المقدس را به عنوان پايتخت شناخته است اما هيچ گونه موضع‌گيري رسمي در مورد مرزهاي پرمناقشه در اين منطقه نكرده است. اين باز گذاشتن سرفصل بحث‌ها مي‌تواند به اين معنا باشد كه بخش‌هايي از بيت‌المقدس مي‌تواند در آينده به عنوان پايتخت فلسطيني‌ها انتخاب شود. تصميم ترامپ هيچ تاثيري بر سرنوشت صدها هزارنفر فلسطيني نخواهد گذاشت كه در شرق بيت‌المقدس زندگي مي‌كنند. قرار هم نيست كه ما نقشه‌هايي با عنوان بيت‌المقدس، پايتخت اسراييل يا پاسپورت‌هايي با اين عبارات منتشر كنيم. در اسناد امريكايي همچنان بيت‌المقدس بدون نام كشوري به پيوست آن منتشر خواهد شد.
اين مقام امريكايي در پاسخ به سوال‌هاي مكرر درباره اينكه آيا مي‌تواند بگويد بيت‌المقدس در كشور اسراييل قرار دارد يا خير، سكوت كرد. ترامپ در سخنان خود از بيت‌المقدس با عنوان پايتخت غيرقابل تقسيم اسراييل ياد نكرد و اين در حالي است كه يهودي‌هاي اسراييل به اين مساله حساسيت بسياري دارند. به گواه برخي حقوقدان‌ها اين اظهارنظر مبهم ترامپ فضا را براي مانور‌هاي به نفع فلسطين در آينده بازنگاه مي‌دارد.
شعله سوزاننده آتش قدس حسين اميرعبداللهيان
انتقال سفارت امريكا به قدس شريف بازي با آتشي است كه بي‌ترديد ترامپ قدرت تحمل آن را ندارد و نتانياهو در آتش آن خواهد سوخت. قدس قبله اول مسلمين جهان است و سرزمين تاريخي و مادري فلسطينيان صرفا متعلق به مردم فلسطين است. بحران فلسطين تنها با پايان بخشيدن به اشغال رژيم نامشروع اسراييل خاتمه خواهد يافت. بحث تشكيل دو كشور فلسطين و اسراييل كاملا مردود است. جمهوري‌اسلامي ايران از مقاومت و وحدت همه گروه‌هاي فلسطيني با قدرت حمايت مي‌كند. حماقت ترامپ در انتقال سفارت امريكا به قدس، منجر به شعله‌ور شدن آتش خشم انتفاضه جديد مسجدالاقصي مي‌شود. تداوم شهرك‌سازي صهيونيست‌ها، تلاش براي عادي‌سازي روابط سعودي، امارات و بحرين با رژيم صهيونيستي و يهودي‌سازي قدس شريف سه عنصري است كه صهيونيست‌ها براي تداوم بحران‌سازي در منطقه به‌كار گرفته‌اند.
دبيركل كنفرانس بين‌المللي
حمايت از انتفاضه فلسطين