نقد و تهمت
ولي طرف مقابل و مخاطب نقد آن را غيرمنصفانه مي‌داند. هرچند هركدام ما برحسب وجدان دروني خود تا حدي اين فرق را متوجه مي‌شويم، ولي در هر حال بايد معيار بيروني براي اين تمايز در دسترس باشد. مهم‌ترين معيار بيروني قانون است. تهمت و افترا جرم است. اگر منِ نوعي نقدي را عليه شخص يا نهادي بيان مي‌كنم و طرف مقابل اعتقاد دارد كه اين نقد منصفانه نيست، بلكه تهمت و دروغ است، بايد و ملزم است كه براي اثبات ادعاي خود شكايت كند و مفتري را به پاي ميز محاكمه بكشاند. البته لزوماً مفتري محكوم نمي‌شود. چه بسا كه در مواردي نيز بتواند افترا را ثابت كند. بنابراين اگر كساني هستند كه عليه قواي كشور از جمله مجريه يا قضاييه افترا مي‌زنند، بايد از آنان شكايت كرد و به ادعاهاي آنان رسيدگي كرد. چه بسا بتوانند افتراي خود را ثابت كنند. ولي اگر به افترا رسيدگي نشود، و پاسخي هم داده نشود، و از كسي هم بازخواست نشود، در اين صورت جامعه در فضاي تعليقي و بي‌بصيرتي قرار خواهد گرفت. برخي خواهند گفت اگر افتراست چرا عليه مفتري اقدام نمي‌كنند؟ برخي ديگر هم افترا را مي‌پذيرند و اعتبار نهاد مورد تهمت واقع شده از ميان مي‌رود. از سوي ديگر شناخت نقد منصفانه نيز معيار مشخصي دارد. هنگامي كه انواع و اقسام نقدها بيان مي‌شود كه هيچ مشكل حقوقي هم ندارد و ذره‌اي شايبه تهمت و افترا بودن در آنها نيست، ولي از سوي مخاطب نقد مورد بي‌توجهي قرار مي‌گيرد معلوم است كه نهاد مربوط علاقه‌اي به شنيدن نقد منصفانه ندارد و با قلدري آن را بي‌اهميت مي‌داند و از كنار آن رد مي‌شود، چون قادر به پاسخگويي نيست. از اينجا به بعد است كه به جاي نقد، تهمت و افترا نيز وارد ماجرا مي‌شود. در واقع نقد منصفانه هنگامي در جامعه رواج پيدا مي‌كند كه پاسخگويي هم باشد. اگر نهادهايي كه مورد نقد قرار مي‌گيرند پاسخگو باشند و نقدها را يا پاسخ دهند يا بپذيرند، ديگر جايي براي نقدهاي هتاكانه و تهمت و افترآميز باقي نخواهد ماند. شكل‌گيري سخنان تهمت‌آميز، ريشه در پاسخگو نبودن نهادها و افراد دارد. متاسفانه در زماني كه آقاي احمدي‌نژاد در مصدر امور بود 8 سال از بهترين دوران درآمدي كشور را صرف اموري كرد كه نياز به يادآوري ندارد و هيچگاه حاضر نشد به نقدهاي منصفانه پاسخ دهد در نتيجه سياست‌هاي گذشته در منجلابي فرو رفت كه امروز شاهد آن هستيم. اگر كساني عادت به پاسخگويي پيدا نكنند، يا مجبور به آن نشوند، هنگام نقد ديگران نيز از شيوه‌هاي تهمت و افترا استفاده مي‌كنند؛ هنگامي هم كه در برابر تهمت و افترا با قانون و مجازات مواجه نشوند، ادعاهاي خود را نقد منصفانه تلقي مي‌كنند و به آن ادامه مي‌دهند.