قمار ماكرون بر سر ترامپ
و آينده برجام
كوروش احمدي
سفر امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه به واشنگتن و مذاكرات او با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده براي آينده برجام حائز اهميت است. ماكرون را شايد بتوان تنها رهبر غيراقتدارگرايي دانست كه داراي روابط دوستانه‌اي با ترامپ است. اين رابطه دوستانه با دعوت ماكرون از ترامپ بسيار غيرمحبوب در اروپا براي شركت در رژه روز باستيل در ژوئيه گذشته آغاز شد و طي يك سال گذشته با وجود فراز و فرودهاي بسيار ادامه داشته است. اگر چه يكي جهان‌گرا و متعهد به چند جانبه‌گرايي و ديگري ناسيوناليست و بي‌اعتنا به نهادهاي بين‌المللي است، اما ماكرون بيش از هر رهبر ديگر توان تاثير‌گذاري بر ترامپ و كند كردن حركت او در جهت فاصله گرفتن بيشتر از چند جانبه‌گرايي را دارد.
ماكرون با فراغ بال بيشتري نسبت به همگنان اروپايي خود مي‌تواند بر ترامپ متمركز شود. آنگلا مركل، صدراعظم آلمان گرفتار يك ائتلاف شكننده داخلي است و ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا با برگزيت دست به گريبان. ضمن اينكه اين دو به دلايل سياستي، شخصيتي و نيز ضديت افكار عمومي در داخل از ابتدا دوستي چنداني نسبت به ترامپ ابراز نكردند. با توجه به عدم محبوبيت ترامپ در اروپا، رابطه دوستانه ماكرون با او در حكم نوعي قمار بوده است. ماكرون تاكنون در اين قمار جز دعوتي براي ديدار رسمي از واشنگتن و برخي تمجيدهاي گاه و بيگاه ترامپ بردي نداشته و نظرات او در مورد خروج از موافقتنامه پاريس در مورد آب و هوا يا برخي سياست‌هاي تجاري مورد اعتناي ترامپ قرار نگرفته است؛ لذا، سفر سه روزه او به واشنگتن و دوره دو هفته‌اي بعد از آن مي‌تواند براي اين روابط بسيار مهم باشد. در اين سفر ماكرون خواهد كوشيد دريابد كه آيا ترامپ اصولا اهل مصالحه هست يا خير. در اين رابطه همكاري امنيتي فراآتلانتيكي يكي از اولويت‌هاي ماكرون خواهد بود و برجام در راس موضوعات مطرح در اين حوزه.
در مورد برجام، ماكرون بيش از ديگر رهبران اروپايي براي حفظ ترامپ در برجام مايه گذاشته است. او اولين رهبري بود كه در اوت 2017 از محدود كردن برنامه موشكي ايران و مقابله با برنامه‌هاي منطقه‌اي ايران سخن گفت وبا وجود ترديد آلمان و رويه ملايم‌تر انگليس به تاكيد بر آنها ادامه داد. او قبلا از يك «سازوكار تحريم و كنترل» عليه ايران سخن گفته بود و اخيرا در ملاقات با بن سلمان در پاريس «خواستار تلاش‌هاي بيشتر براي محدود كردن فعاليت‌هاي موشكي و توسعه‌طلبي منطقه‌اي ايران» شد. مخالفت ماكرون با خروج نيروهاي امريكا از سوريه كه پرداختن به آن خارج از حوصله اين مختصر است، بر پيچيدگي اين معادله افزوده است.
گزارش‌هاي غيررسمي راجع به نيل سه كشور اروپايي و امريكا به دو توافق جانبي در مورد موشك‌هاي دوربرد و فعاليت‌هاي منطقه ايران، از جمله توافق در مورد اعاده تحريم‌ها در صورت آزمايش موشك دوربرد توسط ايران و ادامه مذاكره درمورد موشك‌هاي برد كوتاه و متوسط مي‌تواند بر مذاكرات ماكرون و ترامپ تاثير داشته باشد. همچنين ادعا مي‌شود كه 4 كشور در مورد اعاده تحريم‌ها در صورت ممانعت ايران از بازرسي از هر سايتي، از جمله سايت‌هاي نظامي و نيز تعبيه ماشه‌اي براي اعاده تحريم‌هاي تعليق شده در صورت كاهش زمان گريز هسته‌اي ايران به زير يك سال نيز توافق كرده‌اند. اما در مورد اينكه اين ماشه چطور كار كند، هنوز اختلاف وجود دارد. اگر در اين مورد توافق نهايي حاصل شود، اين به معني خاتمه «بند غروب» در برجام خواهد بود. در اين مورد اظهارات اخير مارك دوبوويتز، رييس بنياد دفاع از دموكراسي‌ها و دشمن سرسخت برجام مبني بر اينكه اروپا طي چند ماه گذشته تغيير زيادي كرده و اختلاف باقي مانده مي‌تواند قابل حل باشد، نيز قابل توجه است.
ماكرون از لحاظ موضوع ديگر مورد علاقه ترامپ يعني تجارت خارجي نيز مي‌تواند امتيازاتي به او بدهد. در اين حوزه بين اين دو وجوه اشتراكي وجود دارد. هر دو از مازاد تجاري چين و آلمان در رنجند و ترامپ به همكاري فرانسه در مجامع بين‌المللي مانند سازمان تجارت جهاني و گروه بيست احساس نياز مي‌كند. اگر در ارتباط با ايران و نيز برخي امتيازات تجاري پيشرفتي حاصل شود، ترامپ احساس خواهد كرد كه اروپا در حال كوتاه آمدن است و اين مي‌تواند براي او در داخل قابل ترجمه به امتيازات سياسي باشد. يعني اگر ماكرون آماده دادن يك پيروزي سياسي به ترامپ در داخل باشد، مي‌تواند در اموري مانند برجام و ماندن امريكا در سوريه انتظار امتياز از او را داشته باشد.
نگارنده هفته گذشته طي يادداشتي (اعتماد، 30 فروردين) به ذكر مواردي كه خروج كامل ترامپ از برجام را دشوارتر كرده، پرداختم. به اين موارد بايد شرايط روابط تجاري و امنيتي امريكا و اروپا، پيشرفت‌هاي ادعايي در مذاكرات 4 كشور براي فشار به ايران، در پيش بودن ملاقات ترامپ و رهبر كره شمالي و پيچيده‌تر شدن آن در صورت بروز بحراني براي برجام در آستانه آن و مهم‌تر از همه مواضع بجا و حساب شده اخير دكتر ظريف در مورد اقدامات ايران در صورت خروج امريكا از برجام را افزود. اين عوامل ممكن است در خوشبينانه‌ترين حالت بار ديگر موجب تعويق تصميم ترامپ در مورد برجام شود. ديپلمات سابق