سارا معصومي
اصرارها ره به جايي نبرد و رييس‌جمهور خود شيفته همان تصميمي را اتخاذ كرد كه از دو سال قبل ولع اعلام آن را داشت. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور ايالات متحده شامگاه دوشنبه به وقت تهران حساب توئيتري خود را باز و خبر را شخصا تايپ كرد: فردا (سه شنبه) ساعت 14 به وقت واشنگتن تصميم خود درباره برجام را اعلام خواهم كرد. درحالي كه پيش بيني مي‌شد ترامپ به سبك و سياق هميشه همه را تا دقيقه نود تشنه تصميم خود نگاه دارد اما اين‌بار چهار روز زودتر از موعد اعلام شده زنگ‌ها را به صدا درآورد. بلافاصله پس از توئيت ترامپ، تحليل گران حوزه ايران و ناظراني كه مذاكرات هسته‌اي ايران با غرب را در 15 سال گذشته دنبال كرده‌اند، سناريوهاي پيش روي رييس‌جمهور امريكا و توافق هسته‌اي را مرور كردند كه شامل سه سناريو مي‌شود: تمديد توقف اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران، خروج تدريجي از توافق هسته‌اي يا بازگرداندن فوري تحريم‌هاي هسته‌اي متوقف شده. با آغاز روز سه شنبه اندك اندك منابع آگاه اروپايي و امريكايي در گفت‌وگو با رسانه‌هاي متفاوت اعلام كردند كه رييس‌جمهور امريكا در نهايت تهديدهاي خود را شامگاه سه‌شنبه به وقت تهران عملي خواهد كرد و تمديد تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي را نمي‌پذيرد. در چنين شرايطي اصلي‌ترين سوالي كه جامعه جهاني دارد اين است كه آيا تحريم‌هاي هسته‌اي بلافاصله پس از اعلام تصميم نهايي ترامپ بازخواهد گشت يا تيم تندرو نشسته در كاخ سفيد آمادگي دارد به اروپايي‌ها و ديگر اعضاي حاضر در برجام فرصتي دو ماهه براي اصلاح برجام بدهد. همزمان تلاش‌ها از فاز دلربايي از ترامپ به منظور راضي كردن وي براي تمديد تعليق اجراي تحريم‌هاي هسته‌اي ايران فاصله گرفته و جاي خود را به درخواست از ايران براي باقي ماندن در اين توافق بدون حضور امريكا داد. سيدعباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه و مذاكره‌كننده ارشد ايران در رايزني‌هاي هسته‌اي با 1+5، بامداد سه‌شنبه به دعوت هلگا اشميد، دبير سرويس روابط خارجي اتحاديه اروپا راهي بروكسل شد و براساس خبرهاي رسيده از مقر اتحاديه اروپا، مذاكره‌كنندگان اروپايي در اين ديدار از همتاي ايراني خود خواسته‌اند پيام اروپا براي درخواست از ايران به منظور باقي ماندن در توافق حتي بدون وجود امريكا را به تهران منتقل كند. همزمان رسانه‌هاي متعدد از جمله بلومبرگ گزارش دادند كه اروپا قصد دارد برنامه‌هاي سياسي و اقتصادي را به منظور باقي ماندن ايران در برجام در صورت عقب‌نشيني ترامپ از اين توافق، دنبال كند.
تيم وزارت خارجه از ترامپ نااميد شد
تروئيكاي اروپايي (فرانسه، بريتانيا و آلمان) از ماه ژانويه تلاش براي راضي كردن رييس‌جمهور امريكا را آغاز كردند. ترامپ خواهان وارد كردن پرونده‌هاي آزمايش‌هاي موشك بالستيك و رفتارهاي منطقه‌اي ايران به برجام شده و در مورد برجام نيز دو اصلاحيه را مد نظر دارد: تمديد تاريخ انقضاهاي تعهدهاي ايران به فراتر از 2025 و همچنين صدور مجوز براي بازرسي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از تاسيسات نظامي ايران. تلاش‌ها تا دقيقه نود ادامه داشت اما ظاهرا از روز جمعه 14 ارديبهشت، اروپا در جريان تصميم نهايي ترامپ قرار مي‌گيرد. رسانه اكسيوس در گزارش اختصاصي و جامع اخبار پشت پرده از تماس تلفني مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده با همتاهاي خود از بريتانيا، فرانسه و آلمان را افشا كرد و نوشت: روز جمعه پمپئو در كنفرانس تلفني با وزراي خارجه تروئيكاي اروپايي به آنها اعلام كرد كه رييس‌جمهور ايالات متحده طرح مشترك اروپا و امريكا درباره برجام را كه چهارماه تدوين آن طول كشيد، رد كرده است. پمپئو در اين تماس تلفني در حقيقت مقدمه چيني‌هاي لازم براي اعلام تصميم نهايي رييس‌جمهور را انجام داده و به اروپايي‌ها اعلام كرده كه منتظر اين خبر ظرف چند روز آتي باشيد. در اين تماس تلفني، وزير خارجه تازه نفس امريكا از تلاش 5 ماه گذشته اروپا براي رسيدن به فرمولي كه ترامپ را متقاعد كند قدرداني كرده اما به صراحت گفته كه رييس‌جمهور تصميم متفاوت ديگري خواهد گرفت. رييس سابق سازمان سيا در بخش‌هاي ديگري از اين تماس تلفني به همتاهاي خود از سه كشور اروپايي توضيح داده كه روز پنجشنبه با رييس‌جمهور ديدار كردم و خلاصه‌اي از طرح مشترك تيم امريكايي و اروپايي را به وي اعلام كردم اما رييس‌جمهور گفت جزييات اين طرح نمي‌تواند ذهنيت وي درباره برجام را تغيير دهد. نكته قابل توجه در گزارش اين رسانه اين است كه وزير خارجه امريكا به همتاهاي اروپايي خود گفته اين احتمال وجود دارد كه امريكا پس از اعلام تصميم ترامپ، دوباره براي رسيدن به توافقي ديگر با تهران به ميز مذاكره بازگردد. پمپئو اظهاراتي مشابه را در جلسه استماع سنا براي كسب راي اعتماد به منظور حضور در وزارت خارجه نيز بر زبان رانده بود. وي در جلسه فوق در پاسخ به سوال سناتور منندز درباره اينكه نگاه او به توافق هسته‌اي با ايران چيست، گفته بود كه امكان ادامه ديپلماسي حتي پس از عقب‌نشيني ترامپ از برجام نيز وجود دارد. اكسيوس در ادامه گزارش خود به نقل از يك منبع آگاه در دولت ترامپ نوشته كه كاخ سفيد خبر اين تماس تلفني ميان پمپئو و همتاهاي اروپايي را تكذيب نكرده و اعلام كرده كه اروپايي‌ها نتوانسته‌اند با امريكا درباره تمديد تاريخ انقضاهاي موجود در برجام به به فراتر از 2025 به توافق برسند. در اين تماس تلفني، بوريس جانسون، وزير خارجه بريتانيا از مايك پمپئو درخواست كرده كه يك‌بار ديگر براي تغيير نظر ترامپ تلاش كند. گفته مي‌شود كه پمپئو مجددا تلاش كرده اما اين‌بار نيز ره به جايي نبرده است و تنها چنددقيقه پس از كنفرانس تلفني نخست، مجددا پمپئو با همتاهاي خود تماس گرفته و به آنها اعلام كرده كه نظر رييس‌جمهور تغيير نكرده است. به گفته منابع آگاه اروپايي، مذاكره‌كنندگان سه كشور در دو هفته اخير متوجه شده‌اند كه تيم مذاكره‌كننده امريكايي به رياست برايان هوك انگيزه كافي براي ادامه مذاكرات و اميد به نتيجه رسيدن آن را ندارد. اين رفتارهاي تيم مذاكره‌كننده امريكا، اروپا را به قطعيت رسانده است كه ترامپ تهديدهاي خود را عملي مي‌كند و تيم وزارت خارجه از قانع كردن او نااميد شده است. يك مقام اروپايي در اين باره مي‌گويد: تيم‌هاي مذاكره‌كننده اروپا و امريكا به نود متري خط پايان و توافق رسيده بودند اما ناگهان امريكا تصميم گرفت ادامه ندهد.
اروپايي‌ها با مطلع شدن از تصميم ترامپ، روز دوشنبه در اقدامي هماهنگ اعلام كردند كه در توافق با ايران باقي مي‌مانند حتي اگر امريكا از اين توافق خارج شود. همزمان جلسه‌اي براي صبح سه شنبه در بروكسل نيز به ابتكار هلگا اشميد برگزار شد تا در سايه آن اروپا هم از منظر سياسي و هم اقتصادي براي برجام بدون امريكا آماده شود. فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا از نخستين ساعات روز سه شنبه اعلام كرد كه نشست خبري را پس از سخنان رييس‌جمهور امريكا برگزار خواهد كرد.
سرانجام اروپا وارد ميدان عمل شد
روز سه‌شنبه همزمان با اما و اگرها براي عقب‌نشيني يا باقي ماندن ترامپ در توافق هسته‌اي با ايران، رسانه امريكايي بلومبرگ در خبري به نقل از اتحاديه اروپا اعلام كرد كه «اين اتحاديه قصد دارد در صورت عملي شدن تهديدهاي ترامپ، مكانيسمي براي ايمن نگاه داشتن كمپاني‌هاي خود از تحريم‌هاي امريكا تعريف كند.»
اين جداسازي مسير اروپا و امريكا از يكديگر هرچند كه پيش‌تر شنيده شده بود اما در صورت اجرايي شدن مي‌تواند بر افتراق روابط فراآتلانتيكي اروپا و امريكا بيفزايد. همزمان مشاور ارشد فدريكا موگريني نيز در توييتر خود اعلام كرد كه شايد و تنها شايد اروپا بايد به جاي تمركز بر راضي كردن رييس‌جمهور خود شيفته براي باقي ماندن در برجام، تلاش خود را بر اقناع ايران متمركز مي‌كرد. درحالي كه عقب‌نشيني امريكا از برجام تقريبا از صبح سه‌شنبه بر همه مسلم شده بود سوال اصلي اين بود كه تصميم‌هاي فرعي و حاشيه‌اي ترامپ درباره تحريم‌ها و نحوه بازگرداندن آنها چه جزيياتي را شامل خواهد شد و آيا امكان دارد ترامپ به گونه‌اي خروج از توافق را رقم بزند كه تجارت اروپا با ايران ايمن باقي بماند يا خير؟ حتي در شرايطي كه ترامپ عزم خود براي بازگرداندن تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را هم جزم كند باز هم اجرايي شدن اين تحريم‌ها و تبيين راهنماي اجراي آن براي بانك‌ها و كمپاني‌ها به چندماه زمان نياز خواهد داشت و اميدواري وجود دارد كه شايد اروپا بتواند از اين بازه زماني براي بازگرداندن امريكا به ريل توافق با ايران استفاده كند كه البته اين سناريو از منظر ايران و واكنشي كه اين كشور به تصميم ترامپ نشان خواهد داد، چندان به واقعيت نزديك نيست. يك مقام آگاه در كاخ سفيد به سي‌ان‌ان گفته كه در چند هفته اخير بيشتر فعاليت‌هاي پشت پرده در دولت امريكا، مهيا شدن براي خروج از برجام را شامل شده و دولت تلاش مي‌كند هرچه سريع‌تر خود را با اين تصميم جديد ترامپ وفق دهد.
آغاز انزواي امريكا
امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه نخستين مقام خارجي بود كه در تماس تلفني با دونالد ترامپ از تصميم وي براي عقب‌نشيني از توافق با ايران خبردار شد. هرچند كه رسانه امريكايي نيويورك‌تايمز در نخستين گزارش از اين تماس تلفني اعلام كرد كه ترامپ به همتاي فرانسوي خود اعلام كرده نه تنها از برجام خارج مي‌شود بلكه تحريم‌ها را نيز به سرعت بازمي‌گرداند اما دقايقي پس از انتشار اين خبر، منابعي در اليزه به نقل از رييس‌جمهور اعلام كردند كه ترامپ درباره تصميم نهايي خود به صراحت با رييس‌جمهور فرانسه سخن نگفته است. پس از ماكرون نوبت به تماس تلفني ترامپ با رييس‌جمهور چين رسيد و گفته مي‌شود كه در اين تماس مقام چيني از همتاي امريكايي خود خواسته كه در برجام باقي بماند. پس از تماس تلفني با دو رهبر خارجي، نوبت به مطلع كردن كنگره از تصميم رييس‌جمهور رسيد و براساس گزارش رويترز، مايك پنس، معاون رييس‌جمهور امريكا در گفت‌وگو با چند تن از اعضاي كنگره به آنها تصميم ترامپ براي عقب‌نشيني از برجام را اطلاع داد. انتشار خبر نيويورك تايمز و به دنبال آن آسوشيتدپرس و رويترز از محتواي تصميم ترامپ موجي از تحليل‌ها را در فضاي مجازي به راه انداخت كه پاشنه آشيل تمام آنها چند نكته بود:
1- دونالد ترامپ سرانجام پس از يك سال و اندي حضور در كاخ سفيد به آرزوي خود براي برهم زدن توافق با ايران كه ميراث باراك اوباما بود رسيد.
2- تصميم ترامپ براي عقب‌نشيني از توافق هسته‌اي با ايران، فصل جديدي از انزوا را براي ايالات متحده رقم زد.
3- ترامپ با تصميم سه‌شنبه خود بحران هسته‌اي غيرضروري را به راه انداخت كه آينده‌اي براي آن متصور نمي‌توان بود.
4- عقب‌نشيني ترامپ از توافق چندجانبه با ايران و بي‌توجهي به اصرارهاي متحدان اروپايي براي حفظ آن، بزرگ‌ترين تنش ميان امريكا و اروپا پس از حمله به عراق در سال 2003 را كليد زد. بيش از سرنوشت برجام، اين تكليف رابطه اروپا با امريكاي ترامپ است كه در ابهام فروخواهد رفت.
5- تصميم ترامپ براي عقب‌نشيني از توافق با ايران مي‌تواند بر تنش‌هاي موجود در رابطه ميان واشنگتن با مسكو و پكن نيز بيفزايد.
6- خروج يك جانبه امريكا از برجام، بزرگ‌ترين تصميم اشتباه ترامپ در حوزه سياست خارجي در يك سال گذشته است و نشان مي‌دهد كه تا پايان دوره رياست‌جمهوري او بايد منتظر اشتباهات بزرگ‌تر ديگري بود.
7- تصميم ترامپ براي خروج از برجام، پيام ناميموني به كره شمالي در آستانه مذاكرات براي خلع سلاح هسته‌اي اين كشور خواهد بود.
نقطه سر خط؟
مخلوطي از سخنان تكراري و ادعاهاي بي‌پايه براساس موج‌هاي صهيونيستي و سعودي به راه افتاده در يك سال و چندماه گذشته سخنان رييس‌جمهور امريكا درباره برجام ويژگي ديگري نداشت. ترامپ نه تنها عقب‌نشيني از برجام را اعلام كرد بلكه برخلاف برخي گمانه زني‌هاي موجود اعلام كرد كه به سرعت تحريم‌هاي هسته‌اي ايران را بازمي‌گرداند و تحريم‌هاي تازه‌تري نيز در راه خواهند بود. رييس‌جمهور امريكا با خيانت به تعهد بين‌المللي كشورش در حالي ايران را به دليل مقاومت در برابر مذاكره مجدد مقصر بازگشت تحريم‌ها خواند كه از ساعت 14 روز 8 ماه مه 2018 اين امريكا است كه جدايي از جهان را تجربه مي‌كند. اروپا، روسيه و چين با وجود تمام اختلاف‌هايي كه با يكديگر در حوزه‌هاي متفاوت دارند از اين پس براي حفظ برجام با هم متحد خواهند شد. اروپا وعده تضمين‌هاي جديد براي حفظ رابطه تجاري با تهران را داده و چه اين وعده در ميدان عمل اجرايي شود و چه با كاستي‌هايي همراه باشد، شكاف ميان قاره سبز و ايالات متحده رقم خورده است. افكار عمومي امريكا كه خواهان حفظ برجام بود و عقب‌نشيني از اين توافق را اقدامي غيرضروري در اين مقطع مي‌دانست شاهد عدم توجه رييس‌جمهور به درخواست خود بود. وضعيت ايران دو سال و اندي پس از حصول توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 هيچ شباهتي به روزهاي پيش از توافق هسته‌اي ندارد. 11 گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مي‌گويند تهران به برجام پايبند بوده، اعضاي غيرامريكايي توافق خواهان ايستادن در كنار تهران براي حفظ تعهدي هستند كه آن را از حيث امنيتي و سياسي قابل توجه مي‌دانند. افكار عمومي در داخل ايران شاهد تلاش‌هاي نظام براي پايان دادن به زنجيره تحريم‌ها و مبارزه ديپلماتيك مذاكره‌كنندگان خود بوده و جهان نيز ايراني را ديد كه نظارت بر برنامه هسته‌اي خود و اعمال محدوديت بر آن ولو موقتي را پذيرفت تا حسن نيت خود براي برقراري صلح و ثبات در منطقه را ثابت كند. براي بررسي توانايي اروپا، چين و روسيه در راضي نگاه داشتن تهران به زمان بيشتري نياز است اما سخنان شب گذشته رييس‌جمهور امريكا به سندي ديگر در حافظه تاريخي مردم ايران تبديل شد: امريكا قابل اعتماد نيست.
سرگئي ريابكوف: طرح فرانسه براي الحاقيه به برجام را بررسي مي‌كنيم
سرگئي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه فردا (پنجشنبه) يعني كمتر از 48 ساعت پس از اعلام تصميم ترامپ درباره توافق هسته‌اي با ايران به تهران سفر مي‌كند تا با همتاي ايراني خود سيدعباس عراقچي درباره تبعات تصميم رييس‌جمهور امريكا و فرجام اجراي توافق هسته‌اي گفت‌وگو كند. اين سفر درحالي انجام خواهد شد كه روز گذشته ريابكوف در گفت‌وگو با روزنامه آر.بي.سي اعلام كرده مسكو مايل است طرح فرانسه مبني بر اضافه كردن الحاقيه‌اي به برجام به منظور مدنظر قرار دادن نگراني‌هاي ترامپ درباره اين توافق را بشنود و بررسي كند. ريابكوف در اين گفت‌وگو تاكيد كرده كه طرح فرانسه قابليت بحث و بررسي را دارد و روسيه نمي‌تواند سريعا مخالفت با آن را اعلام كند. اين اظهارنظر ريابكوف در حالي صورت مي‌گيرد كه مسكو در 5 ماه گذشته از اظهارنظرهايي از اين دست حذر كرده و تهران نيز بارها و بارها اعلام كرده اضافه كردن الحاقيه به برجام يا اصلاح آن را نمي‌پذيرد.
نگاه
بن رودز، مشاور سياست خارجي باراك اوباما: رييس‌جمهور امريكا تصميمي را اعلام كرد كه افكار عمومي و نزديك‌ترين متحدان ما در جهان با آن مخالف هستند. (در نتيجه خروج از توافق) ما اتحاد و اجماع بين‌المللي را از دست خواهيم داد. نمي‌توانيم به تنهايي از بازگشت تحريم‌ها منتفع شويم. ترامپ بدون علم به محتواي برجام آن را نابود مي‌كند. تصميم ترامپ مي‌تواند به اعتبار جهاني امريكا نيز صدمه وارد كند.
تحريم‌هايي كه ترامپ از آن سخن گفت، چيست؟
قانون اختيارات دفاع ملي با هدف محدود كردن فروش نفت ايران. روش امريكا در اعمال فشار بر ايران با اين ابزار تحريم كردن بانك‌هاي خارجي در صورت معامله با بانك مركزي ايران است. در حقيقت امريكا با اين تحريم‌ها كاهش مشتريان نفت خام ايران را دنبال مي‌كند و در سايه آن بانك و موسسات مالي پرداخت‌كننده پول نفت صادراتي ايران كه از كاهش مرحله به مرحله خريد نفت ايران خودداري مي‌كنند، تحريم خواهند شد. قبل از برجام اگر خريدار هر 6 ماه خريد نفت خود از ايران را كاهش نمي‌داد، شامل اين تحريم‌ها نمي‌شد. اثر ميداني بازگشت اين تحريم‌ها اين است كه فروش نفت ايران را در بازه زماني 3 ساله به 500 هزار بشكه مي‌رساند.
تحريم‌هايي كه ترامپ بايد تا ضرب‌الاجل 11 جولاي (20 تير‌ماه) درباره آنها تصميم‌گيري كند، چيست؟
قانون آزادي و ضداشاعه (هسته‌اي) ايران با هدف حوزه‌هاي انرژي، كشتيراني و كشتي‌سازي. ابزار امريكا براي فشار بر ايران در اين حوزه، تحريم خريد و فروش كالاهاي صنايع انرژي، كشتيراني، كشتي‌سازي و خدمات مرتبط است. اين تحريم‌ها شركت ملي نفت، شركت ملي نفتكش و شركت كشتيراني ايران را شامل مي‌شوند. علاوه بر اين مسائل، فروش بنزين به ايران هم شامل اين تحريم خواهد بود.
تحريم‌هايي كه ترامپ بايد تا ضرب‌الاجل 12 جولاي (21 تير‌ماه) درباره آنها تصميم‌گيري كند، چيست؟
قانون تحريم‌هاي ايران (آيسا) كه با هدف تحت فشار قرار دادن صنعت نفت و گاز ايران تعريف شده‌اند. در اين روش شركت‌هايي كه بيش از 20 ميليون دلار سرمايه‌گذاري در صنعت نفت و گاز ايران دارند، مورد تحريم قرار مي‌گيرند. بازگشت اين تحريم‌ها مي‌تواند قراردادهايي را كه هنوز نهايي نشده‌اند، متوقف كند اما بر اساس متن برجام، برگشت تحريم‌ها نبايد عطف به ماسبق شود بنابراين احتمال قرارداد بين ايران و توتال فرانسه مصون خواهد ماند.
آيا خروج امريكا به معني فروپاشي برجام است؟
در صورتي كه ايران تمايل داشته باشد به تعهداتش بر مبناي اين توافق ادامه بدهد و ديگر شركاي برجام يعني اروپا، چين و روسيه هم به آن پايبند بمانند، توافق مي‌تواند بدون حضور امريكا ادامه داشته باشد.
در صورت نقض توافق از سوي ترامپ، گزينه‌هاي ايران چيست؟
1- استفاده از مكانيزم حل اختلاف كه در برجام پيش بيني شده است. در اين گزينه ايران مي‌تواند به كميسيون مشترك برجام شكايت كند. اين كميسيون متشكل از معاونان وزراي خارجه كشورهاي عضو يا مذاكره‌كنندگان ارشد كشورها است. اين كميسيون وظيفه نظارت بر اجراي برجام و حل اختلاف را برعهده دارد و تصميم‌هاي آن بر اساس اجماع است. اين كميسيون از روز دريافت شكايت 15 روز براي رسيدگي به آن مهلت دارد و اگر پس از طي اين دوره زماني شكايت به قوت خود باقي مانده باشد مساله به هيات وزراي خارجه كشورهاي عضو برجام ارجاع داده خواهد شد. وظيفه اين هيات حل مساله باقي مانده و مورد اختلاف است و تصميم‌هاي وزراي خارجه نيز براساس اجماع خواهد بود و البته اين رايزني‌ها نيز جدول زماني 15 روزه را به خود اختصاص داده است. همزمان با ارجاع مساله مورد اختلاف به هيات وزراي خارجه كشورهاي عضو يا به جاي ارجاع مساله به اين هيات، كشور شاكي (ايران) مي‌تواند مساله را به هيات مشورتي ارجاع دهد كه از نماينده‌اي به انتخاب شاكي (ايران) و نماينده‌اي به انتخاب متشاكي (امريكا) و نماينده سومي به انتخاب هر دو تشكيل مي‌شود. نظر اين هيات مشورتي و غيرالزام‌آور خواهد بود. اين هيات نيز 15 روز زمان براي بررسي مساله دارد. اگر پس از ارجاع مساله به هيات وزراي خارجه يا هيات مشورتي همچنان شكايت به قوت خود باقي باشد و مساله مصداق عدم پايبندي اساسي به برجام تلقي شود طرفين مي‌توانند تعهدهاي خود را معلق كنند يا موضوع را به شوراي امنيت سازمان ملل متحد ارجاع دهند. در شوراي امنيت پس از بررسي شكايت بايد درباره ادامه تعليق تحريم‌ها راي‌گيري انجام پذيرد و اينجاست كه امريكا مي‌تواند با راي منفي ادامه تعليق تحريم‌ها را وتو كند كه در اين صورت قطعنامه 2231 لغو و قطعنامه‌هاي پيشين شوراي امنيت بازمي گردند.
2- بازگشت برنامه اتمي ايران به پيش از برجام يا از سرگيري بخش‌هايي از آن. در متن توافق هسته‌اي ايران با شش كشور آمده است چنانچه تحريم‌ها جزئا يا كلا مجددا اعمال شوند، ايران مي‌تواند اين امر را به منزله زمينه‌اي براي توقف كلي يا جزيي تعهدات خود قلمداد كند. (در دو هفته اخير علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي و محمد‌جواد ظريف يكي از گزينه‌هاي تهران را خروج از پيمان منع گسترش سلاح‌هاي اتمي موسوم به ان‌پي‌تي اعلام كرده‌اند.)
منبع: بي‌بي‌سي