حاميان گفتمان رييسجمهور همايش ملي برگزار كردند
سيد حسن خميني:بخشيدن قاعده جامعه معتدل است
رضوانه رضاييپور/ «اعتدال» واژهيي كه در 22 خرداد 92 متولد شد و حالا كودك يكسال و نيمه دولت است. واژهيي كه نخستينبار تحت يك «شعار سياسي انتخاباتي» از سوي حسن روحاني مطرح و به پديده جديدي تحت عنوان «گفتمان اعتدال» در سپهر سياسي ايران تبديل شد. ديروز اعتداليها گرد يكديگر جمع شدند تا از سبك و سياق «اعتدال» بگويند. سالن همايشهاي 500 نفري كتابخانه ملي ايران مملو از جمعيت بود. هواداران اعتداليها آنقدر زياد بودند كه عدهيي مراسم را ايستاده دنبال ميكردند. آمده بودند تا واژهيي را كه حسن روحاني با تكيه بر آن توانست انتخاب اول مردم شود بهتر بشناسند. سطح مهمانان و پيامي كه رييسجمهور داد اهميت نشست را نشان ميداد. «اعتدال» همان كه در كلام ارسطو فضيلتي اخلاقي دانسته شده كه در روند تجربه آموختني است، اصولي را با خود به همراه دارد كه تن به هر «مسير» و «گفتماني» براي نيل به قدرت نميدهد، درست آنچه طي چند ماه گذشته به خوبي از سوي دولت تدبير و اميد مشاهده شده است. تعريف از «اعتدال» طي يك سالو نيمي كه از تشكيل دولت روحاني ميگذشت مبهم بود و فاصله گرفتن از افراط وتفريط فصل مشترك تمامي تعاريف قرار داده شده بود. دولت روحاني اما پيشقدم شد. با تجربه همين رفتارها و براي پايان دادن به تمامي بداخلاقيها، افراطها و تفريطها در داخل سعي در تعريف اعتدال دارد كه البته حضور گسترده طيفهاي مختلف در «همايش اعتدال» شاهدي بر ادعاي استقبال مردم براي پايان دادن به تمامي اين موارد است. در اين روزها كه بداخلاقيها، افراطگراييها و تفريطها كمي آنطرفتر و در نزديكي مرزهاي كشورمان وسعت يافته و به آن حدت و شدتي رسيده كه شايد هيچ گفتماني حتي جنگ هم ياراي مقابله با آن را ندارد ضرورت مفهومشناسي گفتمان اعتدال را بيش از پيش مشخص ميسازد. اما اينبار ارايه گفتمان جديد با دورههاي گذشته تفاوتي گسترده دارد. دولت براي آشنايي مردم با اضلاع مختلف اين شعار اين بار را بر دوش رسانهها نگذاشته و خود آغازكننده اين امر بوده است. ديروز اما روز اعتدال بود. بعد از گذشت نزديك به 18 ماه از مطرح شدن شعار اعتدال در فضاي سياسي ايران همايشي در محل كتابخانه ملي ايران برگزار شد؛ همايشي كه با قرائت پيام رييسجمهور آغاز شد و وجه مشترك سخنراني تمام مدعوين آن توصيههاي اعتدالي بود. سيد حسن خميني مهمان ويژه بود. مهماني كه حضور و سخنرانياش با استقبال ويژه اعتداليون روبهرو شد. محمد نهاونديان، حجتالاسلام سعيد جواديآملي و شهيندخت مولاوردي از سخنرانان افتتاحيه اين همايش بودند كه خود همصدا با رييس دولت يازدهم فرياد اعتدال را سر داده و اخلاقگرايي و تحمل منتقدان و از همه مهمتر بخشش را از ويژگيهاي يك جامعه اعتدالي خواندند و با صحه گذاشتن بر ارزش اعتدال و لازمه عدالتجويي تفسير صحيح آن را ملزومي ضروري دانستند.
به خاطر اشكالهاي كوچك، آدمهاي بزرگ را كنار نگذاريم
رييسجمهور در پيامي به اين همايش، وظيفه انديشمندان را تلاش فكري براي تقويت سرمايههاي اعتدال در عرصههاي اجتماعي و سياسي دانست و گفت: پيام اصلي اعتدال در عرصه كشورداري اين است كه اداره جامعه ما با علايق و سلايق گوناگون بدون دانش، گفتوگو و سعهصدر امكانپذير نيست. در اين پيام كه توسط رضا صالحياميري، رييس سازمان اسناد و كتابخانه ملي قرائت شده حسن روحاني نياز امروز را بيش از هر زماني در جامعه ايران، دنياي اسلام و جامعه جهاني، ضرورت درك اعتدال و رو آوردن به آن در همه جوانب و ابعاد زندگي دانست و گفت: انسان و جامعه معاصر آزرده و خسته از افراط و افراطگري است و براي كاستن از مخاطرات در هم تنيده تندروي در انديشه و گفتار و رفتار، رويكردي روشنتر از «اعتدال» در زمينههاي نظري و علمي نيست. وي گفت: اين وظيفه انديشمندان و دانشمندان و محققان است كه مباني و مفاهيم و آثار معرفتي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي اعتدال را در نشستهايي از اين دست تبيين كنند و راه را بر سياستگذاران و مسوولان اجرايي و عموم مردم و شهروندان در ترويج و تعميق فرهنگ اعتدال گشودهتر سازند. وي با اشاره به اينكه از خردادماه ۱۳۹۲ كه اكثريت مردم ايران در انتخابات يازدهمين دوره رياستجمهوري، به گفتمان اعتدال و خط مشي تدبير و اميد راي دادند، چيستي و چگونگي اعتدال به عنوان يك منظومه فكري، به موضوعي جدي در افكار عمومي تبديل شد و برخي انديشمندان، به پاس وظيفه خود در گسترش دانايي، در جهت روشن ساختن اين مفهوم و رابطه آن با شرايط اجتماعي و سياسي جامعه ما و همچنين فرهنگ سترگ اسلامي و ايراني تلاشهاي ارزشمندي را آغاز كردند، تصريح كرد: اگر چه اعتدال با دوري از افراط و تفريط معرفي شده است، اما اين معنايي نيست كه براي معرفي مفهومي كه قرار است راهنماي حركت همهجانبه دولت و پيشرفت و توسعه ملت باشد كفايت كند. وي با تاكيد بر اينكه عرصه سياست هرگاه از تامين عدالت، معنويت و همبستگي انساني به قدرتجويي و قدرتمداري تمايل پيدا كند، مستعد دچار شدن به تندروي و افراطگرايي ميشود و اين پديدهيي است كه در منطقه ما و در جهان امروز به تهديدي واقعي تبديل شده است و وظيفه انديشمندان ما تلاش فكري براي تقويت سرمايههاي اعتدال در عرصههاي اجتماعي و سياسي است، گفت: بگذاريم افراد حرفشان را بزنند و به خاطر اشكالهاي كوچك، آدمهاي بزرگ را كنار نگذاريم. رييسجمهور با اشاره به اينكه اعتدال در عرصه سياست يعني توجه به آراي مردم و قرار دادن فعاليتهاي دولتمردان در چارچوب دانايي، راستي و اخلاق و دوري از غرور و خودمحوري يادآور شد كه اگرچه اعتدال با دوري از افراط و تفريط معرفي شده است، اما اين معنايي نيست كه براي معرفي مفهومي كه قرار است راهنماي حركت همهجانبه دولت و پيشرفت و توسعه ملت باشد، كفايت كند. وي گفت: امروزه بايد در پي آن بود كه چهره رحماني اسلام را از رفتارهاي خشن و افراطي بزداييم تا خورشيد گرم مهرورزانهاش بر جانها بتابد و زندگي ديندارانه را گرم كند. بايد سياستي انساني و عدالتجويانه را تقويت كرد تا جامعه هرچه بيشتر طعم شيرين زندگي را بچشد و با اراده و اميد، راه آينده را با گامهاي موثر و محكم بپيمايد. دعوت به اعتدال، دعوت به روشهاي خردمندانه و انساني است كه توان و ظرفيتهاي موجود را در برداشتن قدمهاي آيندهساز محاسبه ميكند و باري را فوق طاقت، بر دوش جامعه و زندگي نميگذارد.
از قواعد جامعه معتدل شيوع بخشش است
حجتالاسلام سيد حسن خميني هم از ديگر سخنرانان اين مراسم بود كه با اشاره به اينكه رابطه اعتدال با عدالت به عنوان دو خواسته موجود در جامعه ما بحثي است كه ميتوان در رابطه با آن سخن گفت اما نكته ديگر در اين زمينه آثار اجتماعي اعتدال است، گفت: يكي از آثار اعتدال عدم هلاكت است؛ جامعه معتدل هلاكت نمييابد، از بين نميرود؛ دستخوش ضربات مهلك نميشود كه يكي از واژههاي معادل اعتدال، اقتصاد است كه به معناي اقتصاد در رفتار اجتماعي است از آثار ديگري كه براي اعتدال شمردهاند اين است كه كارها آسان و مشكلات برطرف ميشود.
وي با توصيه اينكه زبان را به گفتن خير عادت دهيم، افزود: جامعه ما چقدر به خيرانديشي و خيرخواهي عادت دارد. گاهي اوقات برخي قلمها مانند يك شيء خرده شيشهدار است. كه اگر نرم هم بگيرد باز هم ميبرد! اين تعبير امام سجاد (ع) است كه حق شما بر زبان اين است كه آن را بر ادب حمل كنيد. ادب يعني پايبندي به هنجارهاي مطلوب اجتماعي. واقعا شايد به هزاران علت كه اكنون زمان باز كردن آن نيست نياز داريم تا گامي بزرگتر به سمت ادب برداريم. يادگار امام با بيان اينكه اتحاد يكي ديگر از آثار اجتماعي اعتدال است، افزود: جامعهيي كه معتدل زندگي كرد، متفرق و متشتت نميشود. يادگار امام با تاكيد بر اينكه بخشش يكي از گوهرهاي گمشده در جامعه ما است، تصريح كرد: انگار نميتوانيم گذشته را فراموش كنيم، جامعهيي كه نميتواند اين كار را انجام دهد انگار آينده را در گذشته ميجويد. انسان حق خطا ندارد اما حق بخشيده شدن دارد و جامعه معتدل يكي از قواعدش شيوع بخشش است. جامعهيي كه اينگونه نيست، در جا ميزند و بغض و كينه را روي هم تلنبار ميكند. امام سجاد (ع) ميفرمايد: عفو از قلع و قمع كردن بهتر است. سيد حسن خميني با بيان اينكه تمرين اعتدال گفتوگو است، ادامه داد: با مشاجره راه به جايي نميبريم، گفتوگو شروطي دارد كه يكي از عمدهترين آنها اين است كه خودمان را بالاتر از طرف مقابل ندانيم و نظر خود را تحميل نكنيم. ما در مشاجره دنبال تحميل هستيم و اما در گفتوگو دنبال تحقيق بيشتر در مورد نظر خودمان هستيم؛ ما در مشاجره خود را بالاتر ميدانيم اما در گفتوگو كمتر همعرض هستيم ما در مشاجره دنبال خطا در ديگران هستيم اما در گفتوگو به دنبال خطاي خودمان ميگرديم.