شورش‌هاي شهري در فرانسه به هفته چهارم رسيد
پاريس، خشم بيكران
شهاب شهسواري
صبح شنبه پاريس كاملا تعطيل بود؛ تا جايي كه خبرگزاري رويترز پايتخت فرانسه را در آستانه چهارمين هفته اعتراضات ضد دولتي با «شهر ارواح» مقايسه كرد. در حالي كه هزاران پليس ضد شورش در خيابان‌هاي مركزي شهر پاريس مستقر شده‌بودند، اين شهر بار ديگر شاهد حضور هزاران معترض با جليقه‌هاي زرد بود كه در اعتراض به سياست‌هاي دولت ماكرون به خيابان‌ها آمده‌بودند. مراكز مشهور گردشگري پاريس از جمله برج ايفل و موزه لوور اعلام كرده‌اند درهاي خود را روي بازديدكنندگان بسته‌اند و مسابقات فوتبال ليگ فرانسه به تعويق افتاده است. صدها نفر از ساعات ابتدايي روز شنبه توسط پليس بازداشت و تفتيش شدند كه بسياري از آنها به دليل آنچه «در اختيار داشتن سلاح سرد» عنوان شده است، در بازداشت باقي ماندند. كريستف كاستانه، وزير كشور هشدار داده است كه «افراد به‌شدت خشونت‌طلب» قرار است در نقاط مختلف پاريس تظاهرات كنند و رهبران جليقه زردها را به ايجاد «يك ديو بزرگ خطرناك» متهم كرده است. 8000 پليس ضدشورش در خيابان‌هاي اصلي پاريس به ويژه شانزهليزه و طاق نصرت كه كانون تجمع‌ها در سه هفته گذشته بود، مستقرشدند. مجموعا 89 هزار نيروي پليس براي خاموش كردن صداي اعتراضات مردمي در سراسر فرانسه مستقر شده‌اند. دست كم 300 نفر از كساني كه تصور مي‌شد در اعتراضات نقش محوري داشته‌باشند، در روزهاي قبل توسط پليس فرانسه بازداشت شده‌بودند، اما اين بازداشت‌هاي گسترده هم نتوانست جلوي برگزاري تظاهرات را بگيرد. فروشگاه‌هاي نزديك به كاخ اليزه و خيابان شانزهليزه، ضمن تعطيل كردن كسب و كار در آخر هفته، نرده‌هايي براي جلوگيري از غارت و آسيب از سوي تظاهركنندگان و پليس ضدشورش نصب كرده‌اند. به گفته يك مقام صنف خرده‌فروشان فرانسه، در 15 روز گذشته بر اثر خشونت‌ها و تعطيلي نزديك به يك ميليارد يورو ضرر به كسب و كارهاي كوچك وارد شده است. برخورد خشونت‌بار پليس در تظاهرات هفته گذشته و همچنين اقدامات خشونت‌بار از سوي معترضان، باعث دامن زدن به نگراني‌هاي امنيتي در فرانسه شده است. انتشار تصاويري از برخورد خشن پليس با دانش‌آموزان و اجبار گروهي از دانش‌آموزان دبيرستاني به زانو زدن و بازداشت 153 نوجوان معترض، باعث شد تا روز جمعه تجمعات گسترده‌اي از سوي دانش‌آموزان و دانشجويان برگزار شود؛ تجمعاتي كه نشان مي‌داد با وجود عقب‌نشيني دولت از اجراي قانون جديد ماليات بر سوخت، اين هفته هم پاريس شاهد تظاهرات بسيار گسترده‌اي خواهد بود. برخي تظاهرات‌كنندگان، اعتراض‌هاي اين هفته را با عنوان «تظاهرات به سمت اليزه» نامگذاري كرده‌اند و آن را با تجمع‌هاي دوران انقلاب كبير فرانسه مقايسه مي‌كنند. براساس گزارش رسانه‌ها تظاهرات مشابه در بروكسل پايتخت بلژيك هم همزمان با اين اعتراضات برگزار شده است.
ماكرون در مخفيگاه
آخرين بار دو هفته پيش بود كه در پي هفته دوم اعتراضات خشونت‌بار در سراسر فرانسه، امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور اين كشور در برابر رسانه‌هاي فرانسوي قرار گرفت تا در مورد اعتراضات جاري در فرانسه واكنش نشان دهد. رييس‌جمهور فرانسه هر چند وعده داد كه مطالبات معترضان نهايتا برآورده خواهد شد، اما حاضر به عقب‌نشيني از برنامه «افزايش ماليات بر سوخت» خود كه اولين جرقه‌هاي اعتراض را زد، نشد. بر خلاف انتظار دولت، سخنان ماكرون نه تنها از حجم اعتراضات نكاست، بلكه آخر هفته قبل، حجم اعتراض‌ها وسيع‌تر و خشونت‌بارتر شد؛ حجمي از اعتراض و خشونت كه از دهه 1960 ميلادي در خيابان‌هاي پاريس مشاهده نشده‌بود. ماكرون طي يك هفته اخير در برابر رسانه‌ها حاضر نشده است. رقيب امانوئل ماكرون در انتخابات رياست‌جمهوري پيشين، مارين لوپن، رهبر حزب راست‌گراي افراطي جبهه ملي، در برابر خبرنگاران با اشاره به غيبت رييس‌جمهور گفت: «در كاخ اليزه مخفي نشو، به ديگران نگو كاري را بكنند كه ملت فرانسه انتظار دارند خودت بكني، به حرف‌شان گوش كن، قبل از اينكه شنبه شود، حرف‌شان را گوش كن.» ژان لوك ملانشون، نامزد چپ‌گرايان در انتخابات رياست‌جمهوري پيشين هم با انتشار توييتي با اشاره به پنهان شدن ماكرون از انظار عموم از زمان نشست سران گروه 20 در آرژانتين تاكنون نوشته است: «نكند ماكرون هنوز در آرژانتين است؟ بعيد مي‌دانم هيچ نظري در مورد تحولات جاري نداشته باشد.» لورن واكز، رهبر نمايندگان ائتلاف جمهوريخواهان در پارلمان هم به راديو اروپا گفته است: «شخص رييس‌جمهور بايد به اين مطالبات پاسخ دهد. اظهارات ديگران كافي نيست.» نخست‌وزير فرانسه اما تاكيد كرده است كه ماكرون روز دوشنبه در برابر رسانه‌ها حاضر خواهد شد و به خواسته‌هاي معترضان پاسخ مي‌دهد. بر اساس گزارش آسوشيتدپرس، طي يك هفته گذشته ماكرون در حال برگزاري جلساتي پشت درهاي بسته براي پيدا كردن راهكار برون‌رفت از بحران كنوني بود.
سقوط محبوبيت
بيش از 200 هزار نفر در سراسر فرانسه در تظاهرات دو هفته گذشته شركت كرده‌اند، اين در حالي است كه براساس نظرسنجي‌اي كه در روزنامه فيگارو منتشر شد از هر 10 فرانسوي، 8 نفر از اين اعتراضات و مطالبات آن حمايت مي‌كنند. سه‌شنبه هفته گذشته، در غياب امانوئل ماكرون از انظار عمومي، اين ادوارد فيليپ، نخست‌وزير بود كه اولين عقب‌نشيني دولت را علني كرد، اجراي طرح جديد ماليات بر سوخت تا شش ماه به تاخير مي‌افتد. اما اين عقب‌نشيني به نظر معترضان خيلي دير و خيلي ناچيز بود، شنبه چهارمين آخر هفته متوالي «جليقه زردها» آغاز مي‌شود، شهرونداني كه ابتدا تجمع‌هاي خود را در اعتراض به افزايش ماليات بر مصرف سوخت آغاز كردند و حالا خواهان كناره‌گيري امانوئل ماكرون از قدرت هستند. از زمان آغاز تظاهرات تاكنون، محبوبيت ماكرون كه پيش از اين نيز پايين بود، كمتر و كمتر شده است. بر اساس نظرسنجي موسسه يوگاو در فرانسه، محبوبيت ماكرون به 18 درصد رسيده است.
آخرالزمان و آخرماه
بسياري از شهروندان عادي فرانسه نسبت به گسترش خشونت‌ها نگران هستند، اما از مطالبات اصلي معترضان حمايت مي‌كنند. به نوشته ان‌بي‌سي، بسياري از شهروندان معتقدند كه «افزايش هزينه زندگي همه را خسته كرده است.» دولت امانوئل ماكرون، افزايش ماليات بر مصرف سوخت را با هدف گسترش استفاده از انرژي‌هاي پاك و با شعار نجات كره زمين و كاهش آلودگي اجرا كرده است. اما افزايش قيمت‌ها به مذاق شهروندان عادي و طبقه متوسط فرانسه خوش نمي‌آيد.
ماكرون از ابتداي دوره رياست‌جمهوري‌اش به «رييس‌جمهور ثروتمندان» مشهور شده‌بود، برنامه‌هاي او براي اصلاحات اقتصادي به عنوان ابزارهايي براي فقيرتر كردن فقرا و ثروتمندتر كردن ثروتمندان تلقي مي‌شد. در كمتر از دو سال كه از انتخاب ماكرون مي‌گذرد، اين سومين برنامه اصلاحات اقتصادي او است كه با اعتراضات عمومي مواجه مي‌شود. اصلاحات قانون كار و اصلاح ساختار شركت راه‌آهن فرانسه، هر دو با اعتراض‌هاي گسترده مواجه شد، اما اين اعتراض‌ها در حدي نبود كه دولت را وادار به عقب‌نشيني كند. اما به نظر مي‌رسد كه كاسه شكيبايي مخالفان لبريز شده است. ژان مارك موري، يكي از معترضان در شرق فرانسه به لو موند مي‌گويد: «نخبگان به فكر آخر الزمان هستند، اما ما نگران آخر ماه هستيم.» تاكيد رييس‌جمهور به مساله تغييرات آب و هوايي و نجات كره‌زمين، طبقه متوسط و ضعيف فرانسه را كه نگران نيازها روزمره و اثر افزايش قيمت‌ها بر روند زندگي خود هستند، به‌شدت عصباني كرده است.
ريشه جليقه‌هاي زرد
جليقه‌هاي فسفري در فرانسه، يكي از ملزومات مقررات حمل و نقل با خودروي شخصي هستند. هر خودرويي كه در سطح خيابان‌ها و جاده‌هاي فرانسه تردد مي‌كند بايد به تعداد سرنشينانش «جليقه‌هايي با قابليت تشخيص بالا» همراه داشته‌باشد. اين قانون ايمني ويژه فرانسه براي شرايطي است كه خودروها در شب يا در شرايط ديد كم دچار خرابي مي‌شوند و در كنار جاده توقف مي‌كنند. جليقه‌هاي فسفري در فرانسه به نماد رانندگي خودروهاي شخصي بدل شده است و به همين دليل معترضان به افزايش قيمت سوخت، اين نماد را براي اعتراض‌هاي خود برگزيده‌اند.
«ما ترامپ مي‌خواهيم!»
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا روز شنبه با انتشار توييتي در حساب كاربري خود ادعا كرد كه مردم فرانسه شعار مي‌دهند «ما ترامپ مي‌خواهيم!» او كه از اعتراضات بسيار خوشحال به نظر مي‌رسد در توييتر خود نوشته است: «به نظر مي‌رسد كه پيمان [آب و هوايي] پاريس به درد فرانسه نمي‌خورد. شورش و اعتراض سراسر فرانسه را فرا گرفته است.
مردم نمي‌خواهند پول زيادي را به كشورهاي جهان سوم بدهيم (كه به شكل غيرقابل قبولي مديريت مي‌شوند) تا بلكه بتوانيم محيط زيست را حفظ كنيم. [مردم فرانسه] شعار مي‌دهند: ما ترامپ مي‌خواهيم. عاشقتم فرانسه.»
اردوغان: دموكراسي اروپايي را فقط در كتاب‌ها ديده‌ايم
رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهوري تركيه از دموكراسي و رفتارهاي دوگانه كشورهاي اروپايي انتقاد كرد. اردوغان طي سخنراني خود در مراسم افتتاح چندين طرح عمراني در منطقه «اسكودار» شهر استانبول گفت: اروپا در امتحان دموكراسي، حقوق بشر و آزادي‌ها رفوزه شده است. آيا حوادثي كه در اروپا رخ مي‌دهد را مي‌بينيد؟ اينها همان كساني هستند كه در برابر آنچه در كودتاي ۱۵ ژوئن بر سر ما آمد، سكوت اختيار كردند. دموكراسي اروپايي را فقط در كتاب‌ها ديده‌ايم نه در خيابان‌ها. آنهايي كه پليس ما را مسخره مي‌كردند و با ما مي‌گفتند پليس شما سركوب مي‌كند، الان چه مي‌كنند؟ پليس ما منصف و عادل است.
او با اين حال از توسل برخي معترضان به خشونت انتقاد كرد و گفت كه «ما مخالف آشوب و خشونتي هستيم كه تظاهرات‌كنندگان مسبب آن بوده‌اند».