تقليد تلويزيون ما
و غيبت ادب و حرمت
نيوشا طبيبي
خشونت پنهان در فرهنگ غربي و تاكيد بر فرديت، نوع خاصي از شيوه رفتاري و سلوك را در جوامع آنان برقرار كرده كه با ويژگي‌هاي شرق سازگاري ندارد. مردمان خاورزمين به دليل پيشينه تاريخي و نوع برخوردشان با جهان آفرينش، معمولا مردماني نرمخو و مهربان‌تري بوده‌اند. اين صفت در ايرانيان بيش از ديگر ملل غرب آسيا ديده مي‌شود. خوي شاعر پيشه و صلح‌جوي ايراني، سنتي مبتني بر ادب و مهرورزي آفريده. احترام به فرد بزرگ‌تر، احترام به فرد داناتر، وجوب اداي سلام، طرز نشستن و برخاستن در جمع، همه و همه آدابي هستند كه با هدف تلطيف مراودات و رعايت حريم يكديگر در فرهنگ شرقي و به ويژه فرهنگ ايراني رايج شده است.
اين آداب زندگي جمعي را آسان‌تر و دلپذير‌تر مي‌كند. آدمي را در جمع معنا مي‌كند. آدميت آنگاه تجلي مي‌كند كه فرصت ايثار و اداي ادب و احترام بيابد. محور قرار گرفتن فرديت موجب شده تا انسان غربي روز به روز از روابط معمول و طبيعي انساني و خانوادگي فاصله بگيرد و در تنهايي و خودمحوري و خودبيني بيش از پيش فرو رود.
عيسي به دين خود و موسي به دين خود. كاري به كار آنها نداريم. امروزِ تمدن غربي نتيجه سير تاريخي تحولات اجتماعي آنهاست و آن ملت‌ها لابد اين تغييرات را خوش مي‌دارند و به آن عادت كرده‌اند. اما بي‌ادبي و درشتي كردن آن‌هم در پيش چشم مردم ما امري است سخت نكوهيده و زشت. اگر نقد بي ادبانه و تندروانه در جوامع غربي نشان‌دهنده «دموكراسي» (البته نمايشي) آنهاست، در جامعه ما امري مذموم و زشت است. راه و رسم ماست كه نقد و نكوهش را با زباني نرم و مودبانه و با رعايت كرامت انساني بيان كنيم. اين نوع نقد، بيشتر كارساز مي‌شود.
غذا و خوراك و سفره در كشور ما به دلايل متعددي «حرمت» دارد. ايرانيان آداب دقيقي براي نگه داشتن اين حرمت برقرار داشته‌اند. از پاكيزگي آشپز و آشپزخانه تا حلال بودن پولي كه با آن مواد سفره خريداري شده، از شيوه نشستن بر سر سفره و تقدم و تاخر مهمان و ميزبان و بزرگ‌تر و كوچك‌تر تا پاكيزگي دست و لباس خورندگان و صحبت‌هاي دور سفره، نظم و نسقي دارد.
خوراك اسباب و وسيله مهرباني و نزديكي بين آدم‌هاست، نعمت و بركت خداست. بايد آن را به گشاده‌رويي خورد و شكر گفت. اما در مسابقه‌هاي آشپزي امريكايي و استراليايي و انگليسي كه در اين سال‌ها باب شده و خواهان و بيننده دارند، آشپزخانه به ميدان جنگي بي‌رحمانه تبديل مي‌شود. نمونه خيلي معروف آن - آشپزخانه جهنمي - سرآشپز مشهور «گوردون رمزي» آنچه ناسزاست به شركت‌كننده نگون‌بخت مي‌گويد، غذايش را به سطل زباله مي‌ريزد و گريه‌اش مي‌اندازد. متاسفانه سيماي جمهوري اسلامي كه بايد مروج اخلاق و مهرباني و اخلاق مسلماني و ايراني باشد، از روي همان مسابقه‌ها تقليد مي‌كند و در برنامه‌اي كم رمق و بي مزه به ترويج شيوه‌هاي غربي مي‌پردازد. داور كارشناس برنامه به خود اجازه مي‌دهد بي‌ادبانه‌ترين عمل ممكن از منظر فرهنگ ايراني را جلوي چشم بينندگان انجام دهد، محتويات دهانش را لاي دستمال تف و به شركت‌كننده توهين كند! بدا به حال ما كه ذره‌ذره در تهاجم فرهنگ غربي دست‌هاي‌مان را بالا مي‌بريم. اگر سيماي جمهوري اسلامي ايران اندكي به تعمق در گفتار مقام معظم رهبري در خصوص ترويج سبك زندگي و فرهنگ ايراني - اسلامي و شيوه‌هاي تهاجم فرهنگي غرب بپردازد، شايد روش ديگري به جاي تقليد از توليدات امريكايي پيشه كند.
فاجعه بي‌ادبي‌هاي جلوي دوربين ادامه دارد و ادامه خواهد داشت. نسل جديدي كه با الگوهاي غربي اجراي برنامه وارد عرصه كار شده‌اند، نقد و بررسي جدي را با بي‌ادبي و زير پا گذاشتن حرمت‌ها فرق نمي‌گذارد. درباره برخورد نامودبانه مجري برنامه «من و شما» با آقاي فراستي، بايد گفت اين لحن و شيوه مصاحبه كردن و پرسش، جز الگوبرداري ناقص و نسنجيده و نفهميده از شيوه‌هاي تلويزيون‌هاي امريكايي نيست.
كمي دقت در لوگوي اين برنامه - كه خوشبختانه قطع شده است - نشان مي‌دهد كه «من» براي تهيه كنندگان بيش از «شما» ارزش دارد!