پاسخ انصارالله به اتهام‌ها و تهديد قطع كمك‌هاي برنامه جهاني غذا
چرا كمك‌هاي بشردوستانه به مردم يمن نمي‌رسد؟
شهاب شهسواري
كمتر از سه هفته بعد از توافق استكهلم و آتش‌بس در حديده براي رسيدن كمك‌هاي بشردوستانه به مردم يمن، جنجال تازه‌اي بر سر ارسال كمك‌هاي بشردوستانه به مردم قحطي‌زده يمن راه افتاده است. يك مدير ارشد برنامه جهاني غذاي سازمان ملل متحد كه تابعيت امريكايي دارد، گروه‌هاي يمني را به دزدي از كمك‌هاي ارسالي متهم كرده، در حالي كه گروه‌هاي يمني در برابر ضمن تكذيب اين ادعا، برنامه جهاني غذا را به ارسال مواد غذايي فاسد به يمن و جلوگيري از رسيدن كمك‌هاي بشردوستانه در شرايط سخت متهم مي‌كنند. تا پيش از اين، محاصره حديده توسط عربستان و امارات و جلوگيري كشورهاي خارجي از ورود كشتي‌هاي حامل كمك‌هاي بشردوستانه به تنها نقطه تماس مناطق تحت كنترل انصارالله با جهان خارج، اصلي‌ترين دليل قحطي، بيماري و گرسنگي در يمن عنوان مي‌شد. اما اتهام‌زني‌هاي اخير بعد از آتش‌بس حديده، گروه‌هاي سياسي و نهادهاي بين‌المللي را رودرروي هم قرار داده است كه هر يك ديگري را به سنگ‌اندازي در رساندن كمك‌هاي بين‌المللي به مردم نيازمند يمن معرفي مي‌كنند. در شرايطي كه بر اثر جنگ چهارساله ائتلاف تحت رهبري عربستان عليه مردم يمن تقريبا 16 ميليون نفر از مردم يمن براي ادامه حيات كاملا وابسته به كمك‌هاي بشردوستانه بين‌المللي هستند؛ برنامه جهاني غذا متعهد شده است كه كف نيازهاي خوراكي 12 ميليون نفر از مردم يمن را تامين كند. بر اساس آمار برنامه جهاني غذا، اين نهاد بين‌المللي بيش از 5000 ايستگاه ثابت توزيع كمك‌هاي بشردوستانه در سراسر يمن دارد، اما توانايي چنداني براي رصد و كنترل بخش عمده اين كمك‌ها ندارد.
گزارش‌ها در مورد سوءمديريت كمك‌هاي بشردوستانه تازه نيست. تاكنون بارها گزارش شده است كه گروه‌هاي مسلح در يمن، چه شبه‌نظاميان وابسته به عربستان سعودي و امارات متحده عربي و چه گروه‌هاي ديگر جلوي عبور كاروان‌هاي حامل كمك‌هاي بشردوستانه را گرفته‌اند يا مسير آنها را از مناطقي كه دشمن تلقي مي‌شود به سمت مناطق متحد خود منحرف كرده‌اند. خبرگزاري آسوشيتدپرس روز يكشنبه از رواج غارت كمك‌هاي بشردوستانه در استان تعز توسط گروه‌هاي مسلح وابسته به عربستان سعودي خبر داده بود. به نوشته آسوشيتدپرس «غارت كمك‌هاي بين‌المللي در استان تعز توسط نيروهاي وابسته به عربستان به يك امر معمول بدل شده است.» اما بيانيه سازمان جهاني غذا، مستقيما مناطق تحت كنترل انصارالله را متهم كرده است و به شكل ويژه وزارت آموزش كميته عالي انقلاب كه تحت رياست يحيي بدرالدين حوثي، برادر رهبر انصارالله، عبدالمالك حوثي اداره مي‌شود، هدف قرار داده است.
ادعاي دزدي از دهان گرسنگان
مدير اجرايي برنامه جهاني غذا، در بيانيه‌اي ادعا كرده است كه مقامات محلي در يمن كمك‌هاي بشردوستانه جهاني را مي‌دزدند و در بازارها به فروش مي‌رسانند. اين ادعاي مدير اجرايي برنامه جهاني غذا با واكنش تند و تكذيب مقام‌هاي يمني مواجه شد. محمدعلي حوثي، رييس كميته عالي انقلابي يمن بلافاصله بعد از انتشار بيانيه برنامه جهاني غذا در شبكه اجتماعي توييتر اين ادعا را تكذيب كرد و گفت بيانيه‌اي همراه با شواهد تصويري براي رد اين ادعا به خبرگزاري رويترز ارسال كرده است كه اين خبر را براي اولين‌بار منتشر كرده بود. خبرگزاري رويترز تنها به انتشار يك خط از بيانيه ارسالي محمدعلي حوثي اكتفا كرده است كه در آن آمده بود: «ما از اين موضع‌گيري بهت‌زده شديم، چنين اتهام‌هايي بدون ارايه هيچ سند و مدركي مطرح شده‌اند ... ما از تشكيل يك كميته مستقل براي تحقيق در مورد اين اتهامات استقبال مي‌كنيم.» برنامه جهاني غذا با صدور بيانيه‌اي مدعي شده بود كه بخشي از كمك‌هاي بشردوستانه كه توسط اين سازمان بين‌المللي به يمن ارسال شده بود، به جاي اينكه به دست نيازمندان برسد، در بازارهاي صنعا به فروش مي‌رسد. ديويد بيسلي، مدير اجرايي امريكايي برنامه جهاني غذا، روز دوشنبه مدعي شد كه اين نهاد سازمان ملل متحد دريافته است؛ «بخشي از افراد كمتر از سهم تعيين شده خود غذا دريافت مي‌كنند. بر اساس اين ادعا دست‌كم يك سازمان محلي وابسته به وزارت آموزش يمن كه تحت كنترل دولت صنعا اداره مي‌شود، شناسايي شده است كه در اين اقدام دست داشته‌اند. ديويد بيسلي گفته است: «اين اقدام به معناي دزديدن غذا از دهان گرسنه و در حد جنايت است.»
ارسال غذاي فاسد براي قحطي‌زدگان
رسانه‌هاي غربي اين ادعاي برنامه جهاني غذا و رييس امريكايي آن را با عنوان «دزدي غذاي قحطي‌زدگان توسط حوثي‌ها» بازنشر كرده‌اند، اما رييس كميته عالي انقلاب يمن، اين ادعا را كاملا رد كرده است. در بيانيه‌اي كه توسط رييس كميته عالي انقلاب يمن منتشر شده است، برنامه جهاني غذا را به ارسال «مواد غذايي فاسد به يمن» متهم كرده است و موضع‌گيري رييس اجرايي اين سازمان را موضع‌گيري غيرمنصفانه همراستا با دولت‌هاي متخاصم مي‌داند. در ترجمه‌اي كه خبرگزاري فارس از متن بيانيه محمدعلي حوثي منتشر كرده، آمده است: «اين نهاد به‌طور رسمي دولت يا طرف‌هاي مسوول را مورد خطاب قرار نداده است و به جاي اينكه اين اظهارنظر با ادله و مدارك معتبر ثابت شود، صرفا در حد اتهام‌زني است كه با ساده‌ترين اصول اتهام‌زني هم در تضاد است. انتشار اين اظهارات در رسانه‌ها نيز بيانگر انحراف زياد در عملكرد اين نهاد سازمان ملي است.» در اين بيانيه همچنين ترديدهايي در مورد عملكرد برنامه جهاني غذا در پرونده يمن مطرح شده است از جمله محمدعلي حوثي پرسيده: «برنامه جهاني غذا مسوول هدر دادن مبلغ بالاي پول براي خريد ميزان زيادي غذاي فاسد است كه قرار بود وارد يمن شود اما جمهوري يمن با وارد شدن اين مواد، مخالفت كرد زيرا اين مواد براي مصارف انساني مناسب نبود و مدارك مربوط به اين مساله نيز موجود است.» رييس كميته عالي انقلاب يمن در ادامه از برنامه جهاني غذا و ساير سازمان‌هاي امدادرسان جهاني خواست تا دليل عدم وارد شدن حتي يك كشتي در سال 2018 به يمن براي اهداف درماني با وجود شيوع وبا و بيماري‌هاي مسري و ضرورت امدادرساني به بيماران كليوي و زخمي‌ها را تبيين كنند.
قحطي دست‌ساز بشر
جنگ چهارساله عربستان عليه مردم يمن، عملا اين كشور را وارد بزرگ‌ترين قحطي جهان در قرن بيست و يكم كرده است. به گيرت كاپلار، مدير منطقه خاورميانه صندوق كودكان سازمان ملل متحد (يونيسف) به آسوشيتدپرس مي‌گويد: «يمن به لحاظ طبيعي دچار هيچ مشكلي نيست، در اين كشور هيچ نشانه‌اي از خشكسالي وجود ندارد. تمام مشكل كنوني قحطي دست‌ساز بشر است. تمام اين مسائل به خاطر مديريت سياسي ضعيفي است كه جان مردم را اولويت قرار نمي‌دهد.» جنگ چهارساله عربستان عليه مردم يمن، تخريب زيرساخت‌ها، جلوگيري از اجراي يك فرآيند سياسي و گفت‌وگوي سازنده ميان طرف‌هاي يمني و فقدان يك دولت مركزي مستقر باعث شده است تا گروه‌هاي رقيب هر يك در مناطق تحت كنترل خود براي جلوگيري از رسيدن مواد غذايي و كمك‌هاي بشردوستانه به مناطق تحت كنترل رقيب اقدام كنند. همزمان رقابت قدرت‌هاي جهاني نيز باعث شده است كه مسوولان برخي نهادهاي بين‌المللي با ديدگاه‌هاي سياسي به مسائل يمن توجه كرده و از مساله كمك‌هاي بشردوستانه براي فشار وارد كردن بر گروه‌هاي مختلف استفاده كنند.