مذاكرات صلح امريكا و طالبان اثر ملموسي
در وضعيت امنيتي افغانستان ندارد
گفت‌وگوهاي صلح صوري
شهاب شهسواري
طالبان اعلام كرده است كه گزينه آتش‌بس در خاك افغانستان، اصولا در دستور كار مذاكرات جاري ميان امريكا و گروه شبه‌نظامي طالبان قرار ندارد. در حالي كه مقام‌هاي امريكايي در دوحه پايتخت قطر در حال مذاكره با يك هيات بلندپايه طالبان هستند، حملات تروريستي در پايتخت افغانستان با شدت زيادي ادامه دارد. روز پنجشنبه محل يك تجمع سياسي با حضور تعداد زيادي از مقام‌هاي بلندپايه سياسي كنوني و پيشين افغانستان شاهد چندين انفجار بود. مراسمي با حضور عبدالله عبدالله، رييس اجرايي كابينه وحدت ملي افغانستان، حامد كرزاي، رييس‌جمهور پيشين اين كشور، حنيف اتمر، مشاور پيشين امنيت ملي، يونس قانوني، معاون پيشين رييس‌جمهور، صلاح‌الدين رباني، سرپرست وزارت خارجه و محمد محقق معاون دوم رييس اجرايي كابينه در اين مراسم حاضر بودند. بر اساس گزارش رسانه‌ها دست‌كم 3 شهروند و بر اساس برخي گزارش‌ها 7 شهروند افغان جان خود را از دست دادند. به نوشته پايگاه خبري الجزيره، عامل انفجارها در اين تجمع سياسي، شليك گلوله‌هاي خمپاره بود. تا لحظه تنظيم اين گزارش هيچ گروهي مسووليت اين حمله را بر عهده نگرفته است. همزمان روز جمعه سخنگوي گروه طالبان رسما اعلام كرد كه مساله گفت‌وگو با دولت كابل و آتش‌بس در افغانستان اصولا روي ميز مذاكرات ميان گروه طالبان و امريكا قرار ندارد. به نوشته الجزيره، تنها مسائل مورد توافق طرفين گفت‌وگو در مورد جزييات خروج نيروهاي امريكايي و «عدم استفاده تروريست‌هاي بين‌المللي از سرزمين‌هاي افغانستان» است.
مذاكرات ميان طالبان و مقام‌هاي امريكايي در شرايطي در قطر ادامه پيدا مي‌كند كه روز دوشنبه مايك پومپئو، وزير خارجه امريكا تاكيد كرده بود در صورت رسيدن به يك توافق عمده در پايان اين مذاكرات شخصا حاضر است براي حصول نتيجه بهتر به قطر سفر كند. اظهارات پومپئو كه گفته بود «نيروهاي من در حال مذاكره ميداني به نمايندگان تروريست طالبان هستند» جنجال‌ساز شد. به نوشته نيويورك تايمز تعريف تروريسم، يكي از اصلي‌ترين سوال‌هايي است كه بر مذاكرات جاري ميان طالبان و امريكا تاثير گذاشته است. همزمان ژنرال جوزف ووتل، فرمانده سنتكام گفته است كه به اعتقاد او در شرايط كنوني «عقب‌نشيني از افغانستان توجيهي ندارد.» به گفته اين نظامي ارشد امريكايي «تاكنون دستوري براي خروج نظاميان امريكا از افغانستان صادر نشده است. هيچ فرماني براي عقب‌نشيني هيچ چيز وجود ندارد. قطعا صدور چنين دستوري نتيجه رويدادهاي ميداني و همچنين پيشرفت‌ها در فرآيند سياسي است. شرايط سياسي كه ما اكنون در ميدان نبرد شاهد آن هستيم به هيچ وجه توجيه كننده چنين چيزي نيست.»
مرگبارترين سال
حمله به اين تجمع در حالي صورت مي‌گيرد كه نمايندگان گروه شبه‌نظامي طالبان در دوحه، پايتخت قطر در حال مذاكره با نمايندگان دولت ايالات متحده امريكا هستند. هر چند خشونت‌ها در سراسر افغانستان همچنان ادامه دارد، اما كابل در طول دو ماه گذشته، شرايط نسبتا آرامي را پشت سرگذاشته بود. ماه ژانويه سال جاري ميلادي طالبان موفق شده بود با استفاده از يك خودروي بمب‌گذاري شده به منطقه سبز كابل كه ساختمان‌هاي دولتي و اماكن ديپلماتيك خارجي در آن قرار دارد، حمله كند. به نوشته الجزيره، سرماي هوا و بارش شديد برف در مناطق مختلف افغانستان باعث شده بود تا در فصل زمستان ميزان حملات تروريستي و درگيري‌ها به شكل چشمگيري كاهش پيدا كند، اما با رسيدن فصل بهار و گرم شدن تدريجي هوا در جنوب افغانستان پيش بيني مي‌شود كه طي هفته‌هاي آينده ميزان حملات بار ديگر با افزايش مواجه شود. بر اساس تازه‌ترين گزارش سازمان ملل متحد، سال گذشته ميلادي (2018) افغانستان شاهد بيشترين تعداد تلفات غيرنظامي از زمان آغاز ثبت اين آمار در سال 2009 بود. بر اساس برآورد سازمان ملل متحد، 3804 شهروند غيرنظامي افغانستان از جمله 927 كودك، بر اثر حملات در نقاط مختلف اين كشور جان خود را از دست داده‌اند. بر اساس اين گزارش، طي 10 سال گذشته بيش از 32 هزار غيرنظامي در جنگ 17 ساله امريكا عليه افغانستان جان خود را از دست داده‌اند و بيش از 60 هزار نفر مجروح شده‌اند.
آتش‌بس روي ميز نيست!
روز جمعه سخنگوي طالبان، ذبيح‌الله مجاهد با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد كه «آتش بس در افغانستان» در دستور كار مذاكرات امريكا با طالبان قرار ندارد. بر اساس بيانيه‌اي كه طالبان منتشر كرده است: «فاز جاري مذاكرات فقط و فقط براي رايزني در مورد جزييات دو مساله است: 1- خروج نيروهاي اشغالگر خارجي از خاك افغانستان 2- جلوگيري از استفاده از افغانستان براي آسيب رساندن به ديگر كشورها.» سخنگوي طالبان تاكيد كرده است: «مسائل ديگر داخلي افغانستان كه ارتباطي با ايالات متحده ندارد در مباحث جايي ندارند. برخي افراد كه تلاش مي‌كنند موضوعات ديگر را به اين گفت‌وگوها ارتباط بدهند، يا ناآگاهند يا اينكه اهداف خاصي را دنبال مي‌كنند.» اين اظهارنظر رسمي طالبان مغاير با اظهارات مقام‌هاي امريكايي است. رابرت پالادينو، سخنگوي وزارت خارجه ايالات متحده امريكا ادعا كرده كه دستور كار مذاكرات دوحه چهار موضوع است. به گفته اين ديپلمات امريكايي «چهار موضوع مرتبط با يكديگر در دوحه روي ميز مذاكره قرار دارد، تروريسم، عقب‌نشيني نيروها، گفت‌وگوي بين‌افغاني و آتش بس.» گفت‌وگوهاي جاري ميان هيات بلندپايه طالبان و نمايندگان امريكا از دو هفته پيش آغاز شده است. اين گفت‌وگوها روز جمعه براي يك مهلت 24ساعته متوقف شد و قرار است كه از امروز دوباره از سر گرفته شود. به نوشته نيويورك تايمز در حالي كه ملاعبدالغني برادر، از رهبران ارشد طالبان براي اين گفت‌وگوها در دوحه حاضر شده، اما عملا شيرمحمد عباس استانكزي، مذاكره كننده اصلي طالبان در گفت‌وگوها است. به نوشته اين روزنامه امريكايي به نظر مي‌رسد وضعيت سلامتي ملاعبدالغني برادر بعد از يك دهه حبس در زندان‌هاي پاكستان آنچنان مناسب نباشد، اما همزمان حضور او كه از بنيانگذاران طالبان و معاون رهبر پيشين اين گروه است، مي‌تواند بر تصميم‌گيري‌هاي عمده هيات طالبان تاثيرگذار باشد. بر اساس اين گزارش، مالي في، معاون زلماي خليل‌زاد و سفير پيشين ايالات متحده امريكا در سودان جنوبي مذاكره‌كننده ارشد امريكايي‌ها است. خانم في در دولت باراك اوباما مسووليت مذاكرات براي عقب‌نشيني نيروهاي امريكا از عراق را نيز بر عهده داشت.
در حال حاضر 14 هزار نيروي امريكايي در خاك افغانستان حضور دارند. منابع امريكايي از احتمال خروج نيمي از اين نيروها در صورت رسيدن به يك توافق با طالبان خبر داده‌اند. به گفته منابع آگاه از مذاكرات جاري، امريكايي‌ها در حال رايزني با طالبان براي رسيدن به يك برنامه زماني خروج كامل نيروهاي امريكايي در طول 3 سال يا بيشتر از خاك اين كشور هستند. به نوشته نيويورك تايمز، تمايل روشن دونالد ترامپ به خروج نظاميان امريكايي از افغانستان و پايان جنگ 18 ساله اين كشور از چشم طالبان پنهان نيست و اين گروه خواستار دريافت بيشترين امتيازها از امريكا در قبال تسهيل خروج نظاميان امريكايي است. با اين حال مقام‌هاي دولت كابل به‌شدت نسبت به اين موضوع بدبين هستند. اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان روز چهارشنبه در سخناني تاكيد كرد: «من حاضرم جان خودم را براي صلح فدا كنم اما نه صلحي كه قرار باشد مقدمه يك جنگ جديد باشد.»