عامل خاموشي سراسري در ونزوئلا خرابكاري بود يا ناكارآمدي؟
جنگ برق
شهاب شهسواري
قطع سراسري برق در ونزوئلا در حالي براي روز سوم ادامه دارد كه طرفين دعواي سياسي در اين كشور يكديگر را به تقصير در اين موضوع متهم مي‌كنند. قطع برق در ونزوئلا از روز پنجشنبه آغاز شد. علت اين امر اختلال در توليد برق در يكي از بزرگ‌ترين نيروگاه‌هاي برق‌آبي ونزوئلا عنوان شده است. ونزوئلا هر‌چند داراي بزرگ‌ترين ذخاير اثبات‌شده نفت خام جهان محسوب مي‌شود، اما بخش عمده برق داخلي خود را از طريق سدها تامين مي‌كند. دولت ونزوئلا «امپرياليست خارجي» را به «خرابكاري الكتريكي و حملات خرابكارانه» به نيروگاه‌هاي برق خود متهم مي‌كند، اما مخالفان دولت ونزوئلا سوء‌مديريت نيروگاه‌ها را عامل اين اتفاق مي‌دانند. در طول سه روز گذشته بخش عمده‌اي از خاك ونزوئلا در خاموشي كامل به سر مي‌برد، سامانه‌هاي ارتباطي و حمل و نقل دچار اختلال شده‌اند و بيمارستان‌ها به استفاده از ژنراتورهاي برق روي آورده‌اند. بر‌اساس گزارش بي‌بي‌سي دست‌كم روز جمعه يك شهروند ونزوئلايي بستري در بيمارستان‌ها به دليل قطع برق ژنراتور توليدكننده برق و خاموش شدن دستگاه تنفس مصنوعي جان خود را از دست داده است.خاموشي‌هاي گسترده برق در ونزوئلا، به عنوان يكي از اصلي‌ترين صاحبان منابع انرژي در جهان امر تازه‌اي نيست. در طول سال‌هاي گذشته دولت ونزوئلا برنامه سهميه‌بندي برق براي نقاط شهري در نظر گرفته است و گهگاه قطع برنامه‌ريزي شده برق تا 6 ساعت طول مي‌كشد. با اين حال مخالفان دولت سوسياليست حاكم ادعا مي‌كنند كه خاموشي‌ها و قطع برق از سال 2007 كه دولت هوگو چاوز كل شبكه انتقال انرژي الكتريكي اين كشور را ملي اعلام كرد، روز به روز بدتر شده است. سال 2016 قطعي‌هاي مكرر برق به حدي فراگير شد كه دولت ونزوئلا وضعيت اضطراري 60 روزه اعلام كرد. روز جمعه هفته جاري هم يك روز بعد از خاموشي سراسري، دولت اعلام كرد كه كسب و كارها و ادارات تعطيل هستند. اين اقدام براي كاهش فشار بر شبكه انتقال برق ونزوئلا انجام شد، اما بر اساس گزارش رويترز، هر چند بخشي از مشكلات خاموشي در پايتخت ونزوئلا با اين اقدام روز شنبه جبران شد، اما همچنان بخش‌هاي گسترده‌اي از ونزوئلا از خاموشي رنج مي‌برند و شبكه برق در نقاطي كه وصل است دچار نوسان‌هاي شديد است.
اتهام‌زني واشنگتن و كاراكاس
رييس‌جمهور ونزوئلا، نيكولاس مادورو دليل قطعي برق در اين كشور را «حمله جديد دشمنان به ميهن» توصيف كرد و گفت: «ايالات متحده امپرياليستي امريكا عليه ما اعلام جنگ برق كرده است، اما شكست خواهد خورد.» دلسي رودريگز، معاون رييس‌جمهور اين مساله را «جنگ الكتريكي امپرياليسم» نام داد. وزير خارجه ايالات متحده امريكا كه دولتش از سوي كاراكاس به خرابكاري در شبكه برق اين كشور متهم شده است، ضمن رد اين ادعا در حساب كاربري توييتر خود نوشته است: «بدون غذا، بدون دارو و حالا بدون برق، به زودي بدون مادورو.» پمپئو تاكيد كرد: «قطعي برق به خاطر كلمبيا نيست، به خاطر اكوادور يا برزيل يا هيچ جاي ديگر نيست. قحطي و خاموشي محصول ناكارآمدي رژيم مادورو است.» خوان گوايدو، رييس‌جمهور خودخوانده ونزوئلا كه از سوي واشنگتن حمايت مي‌شود در واكنش به اين رويداد از مردم ونزوئلا خواسته كه تعطيلات آخر هفته (ديروز و امروز) براي اعتراض به دولت مادورو به خيابان‌ها بيايند. او در بيانيه خود گفته است «براي اعتراض به غصب حكومت و نظام فاسد و ناكارآمدي كه كشور را به تاريكي فروبرده است، به خيابان‌هاي بياييد.» خورخه رودريگز، وزير ارتباطات و اطلاع‌رساني ونزوئلا، ماركو روبيو، سناتور جمهوري‌خواه امريكايي و از مخالفان جدي دولت مادورو را عامل خرابكاري در شبكه برق اين كشور معرفي كرد و گفت: «اين يك اقدام جنايتكارانه عليه مردم ونزوئلا بود.» ماركو روبيو در واكنش به اين اتهام در حساب كاربري توييتر خود به كنايه نوشته است: «من از مردم ونزوئلا عذرخواهي مي‌كنم! شايد روي نرم‌افزاري كه روي گوشي‌ام دانلود كرده بودم دكمه اشتباه را فشار داده‌ام!»
امريكا از وزير دولت مادورو شكايت كرد
دولت ايالات متحده امريكا، از يك وزير و يك سرمايه‌دار با نفوذ ونزوئلايي به اتهام دور زدن تحريم‌ها و مشاركت در قاچاق مواد مخدر به دادگاه شكايت كرده است. طارق عيسمي، وزير صنايع و توليد ملي ونزوئلا، متهم است كه با استفاده از خدمات جت‌هاي مسافربري خصوصي امريكا تحريم‌هاي وضع شده دو سال پيش عليه خود را دور زده است. لوپز بلو تاجر ونزوئلايي و از نزديكان عيسمي نيز در اين پرونده متهم شده است. دو ونزوئلايي ساكن امريكا كه براي ايجاد يك شركت خدمات اجاره هواپيما كه توسط اين وزير ونزوئلايي استفاده شده است نيز متهم شده‌اند. دولت دونالد ترامپ، دو سال پيش طارق عيسمي و تعدادي ديگر از مقام‌هاي ونزوئلايي را در فهرست تحريم‌هاي خود قرار داد و آنها را متهم به تسهيل قاچاق مواد مخدر از طريق بنادر و فرودگاه‌هاي ونزوئلا كرد. بر اساس قانون مبارزه با «قاچاقچيان كلان خارجي مواد مخدر» امريكا، اين افراد در صورت محكوم شدن ممكن است با حكم 30 سال حبس مواجه شوند. دولت ونزوئلا مشاركت در قاچاق مواد مخدر را تكذيب مي‌كند و اتهام‌هاي وارد شده به مقام‌هاي اين كشور را بخشي از يك توطئه امپرياليستي از سوي امريكا توصيف مي‌كند.
خيز گوايدو براي نهادهاي مالي بين‌المللي
در ادامه تلاش‌هاي خوان گوايدو، رييس‌جمهور خودخوانده و رهبر مخالفان برانداز در ونزوئلا براي شناسايي بين‌المللي دولت ادعايي‌اش، قرار است بانك توسعه بين‌دولتي قاره امريكا IADB براي پذيرش نماينده گوايدو در اين نهاد مالي منطقه‌اي تصميم‌گيري كند. به گزارش رويترز، 48 كشور عضو اين نهاد منطقه‌اي تا جمعه اين هفته فرصت دارند تا نظر خود را در مورد پذيرش نماينده گوايدو به عنوان نماينده رسمي ونزوئلا در اين نهاد اعلام كنند. در حال حاضر اوزوالدو خاوير پرز كوئواس، از طرف دولت مادورو در اين نهاد نمايندگي ونزوئلا را در اختيار دارد، اما در صورت به رسميت شناخته‌شدن دولت گوايدو، ريكاردو هاسمن، استاد دانشگاه هاروارد امريكا جانشين او خواهد شد. نهادهاي مالي بين‌المللي مانند صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني، هنوز در مورد بحران مشروعيت در ونزوئلا موضع‌گيري نكرده‌اند و همچنان نمايندگان دولت مادورو به عنوان نمايندگان كاراكاس در اين نهادها حاضر هستند. در صورت تاييد نماينده خوان گوايدو به عنوان نماينده ونزوئلا در بانك توسعه بين دولتي قاره امريكا، اولين نهاد مالي بين‌المللي رسما به صف حاميان دولت گوايدو مي‌پيوندد. دفتر مركزي اين نهاد مالي در پايتخت ايالات متحده امريكا واقع شده است و اغلب كشورهاي عضو آن از جمله كشورهاي حامي خوان گوايدو هستند. در ميان اعضاي بانك توسعه بين‌دولتي قاره امريكا، بوليوي و ايتاليا از جمله كشورهايي هستند كه همچنان دولت مادورو را به رسميت مي‌شناسند. مكزيك و اروگوئه هم دو كشور امريكاي مركزي و جنوبي هستند كه موضع بي‌طرفي اتخاذ كرده‌اند و از طرفين دعواي ونزوئلا دعوت به گفت‌وگو كرده‌اند.