موافقان و مخالفان ونزوئلا به پاي ميز مذاكره آمدند
چشم اميد به اسلو
ميثم سليماني
امريكايي‌ها در قرن بيستم ميلادي عادت كرده بودند كه مي‌توانند هر اقدامي را مي‌خواهند در امريكاي لاتين برنامه‌ريزي و آن را اجرايي كنند. كوبا نقطه شكست اصلي اين سياست بود اما تمام تلاش خود را كردند تا اجازه ندهند ساير نقاط امريكا به سرنوشت كوبا منتهي شود. از همين رو راست‌ترين افراد ممكن را در مسند امور در امريكاي لاتين قرار دادند و از آنها حمايت كردند كه با وجود گذشت دهه‌ها از آن دوران كماكان تاريخ از جنايت‌هاي آنها سخن مي‌گويد. امريكايي‌ها از ترس گرايش كشورها به بلوك شرق از هر زمان ديگري افراطي‌تر در امريكاي لاتين عمل كردند. اما اين سياست به حدي اشتباه بود كه وقتي فضا تا حدودي باز شد، مردم بلافاصله گرايش خود را به چپ نشان دادند و روساي‌جمهور چپ‌گرا در اواخر قرن 20 و دهه اول قرن 21 كنترل امور را به دست گرفتند. هر چند ديگر شوروي و بلوك شرق ماهيت خود را از دست داد اما شكست سياست‌هاي امريكا در چند دهه كاملا نمايان شد. سال‌ها طول كشيد تا امريكاي لاتين از گرايش به چپ افراطي به سمت چپ ميانه و محافظه‌كار و حتي در مواردي به راست افراطي سوق پيدا كردند. اما امريكا سياست‌هاي اشتباه گذشته را بار ديگر تكرار كرد و با مداخله در ونزوئلا سعي كرد يكي از معدود حكومت‌هاي چپ باقي مانده در امريكاي لاتين را سرنگون و فرد مورد نظر خود را بر مسند قدرت قرار دهد. اما اشتباه محاسباتي امريكا اينجا بود كه ديگر شرايط همانند قرن 20 نيست. فضاي سياسي و جهاني تغيير كرده است. دوره نفوذ ابرقدرت‌ها و تعيين‌كنندگي آنها از بين رفته است. بنا نيست هر چه آنها بخواهند، انجام شود. حدود 4 ماه پيش هنگامي كه امريكايي‌ها از خوان گوايدو حمايت كردند تا رييس‌جمهور ونزوئلا شود بر اين تصور بودند كه شايد كار نيكولاس مادورو طي چند روز يا چند هفته به پايان برسد. بارها و بارها زمان‌هايي را تعيين كردند كه مادورو بايد برود و قدرت بايد در اختيار خوان گوايدو قرار گيرد. حالا همه چيز به بن‌بست رسيده است. امريكايي‌ها كه همه راه‌ها را براي به قدرت رساندن گوايدو طي كرده‌اند از كودتا گرفته تا تظاهرات گسترده مردمي همگي به شكست انجاميده و تنها يك راه برا‌ي‌شان باقي مانده يا اينكه اقدام نظامي در ونزوئلا انجام دهند يا به نحوي وارد مذاكره با دولت شوند تا به راه‌حلي براي خروج از بحران دست پيدا كنند.
اكنون شرايط به نحوي است كه گزينه نظامي تا حدي غيرممكن به نظر مي‌رسد. حالا طرفين رضايت داده‌اند تا در اسلو پايتخت نروژ گرد هم جمع شوند تا راهي را براي برون‌رفت از اين بحران پيدا كنند. از روز جمعه طبق اعلام دو طرف مذاكرات ميان مخالفان و طرفداران دولت برگزار شده است. اين مذاكرات در حالي است كه ونزوئلا چند ماه پرتنش را پشت سر گذاشته است.
نيكولاس مادورو در سخناني مقابل 6500 سرباز گفت: مذاكرات در اسلو به خوبي به سمت يك توافق صلح پيش مي‌رود و من از همه مردم ونزوئلا مي‌خواهم كه در مسير صلح و ثبات پيش بروند. اين اتفاق را مي‌توان آغازي براي گفت‌وگوها ميان طرفين دانست تا شايد فضا به سمت بهبود در اين كشور پيش برود. اكنون ونزوئلا با بدترين بحران اقتصادي در تاريخ كشور مواجه است و مادورو در اين خصوص گفت: ونزوئلا بايد براي خروج از اين بحران درگيري‌هاي داخلي خود را كنترل كند و از طريق صلح به راه‌حلي براي عبور از اين بحران برسد. البته خوان گوايدو و طرفداران او اعتقادي به موفق بودن و پيشرفت مذاكرات ندارند و تنها معتقدند اين مذاكرات مي‌تواند شروعي براي مذاكرات ميان طرفين باشد. گوايدو خطاب به خبرنگاران تاكيد كرد كه هيچ مذاكره‌اي وجود ندارد اما در اين بين مقام‌هاي نروژي تلاش دارند به عنوان يك ميانجيگر فضا را به سمت يك آشتي و صلح تغيير دهند. تاكنون جزييات دقيقي از فرآيند مذاكرات در اسلو منتشر نشده است. در بيانيه‌اي كه وزارت خارجه نروژ منتشر كرده، آمده است تماس‌هاي اوليه با نمايندگان و بازيگران اصلي صحنه سياسي ونزوئلا برقرار شده و اين بخشي از يك مرحله اكتشافي در راستاي پيدا كردن راه‌حلي براي وضعيت كشور است. اكنون در بين اين جنگ قدرت ميليون‌ها نفر در بدترين وضعيت معيشتي در ونزوئلا قرار دارند. نيويورك تايمز در گزارشي وضعيت اقتصادي ونزوئلا را با سقوط اقتصاد زيمبابوه در دوره رابرت موگابه و كوبا در دهه 1990 مقايسه كردند كه در بدترين شرايط اقتصادي قرار داشتند. اكنون نيز اقتصاد ونزوئلا تحت مديريت مادورو به مرز فروپاشي رسيده است. اقتصاددانان مي‌گويند كه سقوط ونزوئلا سنگين‌ترين سقوط اقتصادي طي 45 سال گذشته بدون هيچگونه جنگي بوده است.
كنت روگوف، استاد اقتصاد دانشگاه هاروارد به نيويورك تايمز گفت: اين واقعا بسيار سخت است كه به يك فاجعه انساني در اين مقياس بدون هيچگونه جنگ داخلي فكر كنيم و اكنون ونزوئلا مي‌تواند سمبل يك سياست فاجعه‌بار اقتصادي باشد.
اقتصاددانان سطح تخريبي اقتصاد ونزوئلا را با كشورهاي تحت جنگ داخلي مانند ليبي طي چند سال اخير و لبنان در دهه 70 ميلادي مقايسه مي‌كنند.
اما ونزوئلا به نحوي ثروتمندترين كشور امريكاي لاتين محسوب مي‌شود و درگيري مسلحانه جدي در اين كشور هيچگاه وجود نداشته است. در عوض اقتصاددانان معتقدند كه حكومتداري ضعيف، فساد و سياست‌هاي غلط رييس‌جمهور مادورو و پيش از آن هوگو چاوز عامل كشيده شدن وضعيت اقتصادي به اين سمت است. تورم كنوني ونزوئلا عملا همه كسب وكارها را به زانو درآورده و تحريم‌هايي كه طي ماه‌هاي اخير از سوي دولت ترامپ وضع شده است، وضعيت مردم اين كشور را بدتر كرده و خدمات عمومي عملا از بين رفته است.
هر چند تحريم‌ها تاثير بسزايي در وخامت اوضاع اقتصاد ونزوئلا داشته است اما اكثر اقتصاددانان مستقل مي‌گويند، بحران اقتصادي سال‌ها پيش از تحريم‌ها آغاز شده كه بيشترين فروپاشي در همان دوران رخ داد.
نيكولاس مادورو در آخرين سخنراني خود در جمع هواداران گفت: ما با يك جنگ وحشيانه عليه تحريم‌هاي بين‌المللي روبه‌رو هستيم. آنها به دنبال حساب‌هاي بانكي ما و خريد ما هستند، اين بيش از يك محاصره است بلكه آزار و اذيت است.
ونزوئلا بزرگ‌ترين ذخاير اثبات شده نفت جهان را در اختيار دارد اما طبق داده‌هاي سازمان كشورهاي صادركننده نفت، ونزوئلا بزرگ‌ترين توليد‌كننده نفت امريكاي لاتين بوده اما طي سال گذشته توليد نفت اين كشور حتي پايين‌تر از زماني رسيده است كه امريكا در سال 2003 به عراق حمله كرد. بسياري از اقتصاددانان بر اين باورند كه اساسا اقتصاد كشور سقوط كرده است حال اينكه سياستمداران تا چه زماني براي حفظ موقعيت خود تلاش مي‌كنند تا مسيري براي صلح پيدا كنند و در اين مسير مردم تنها نظاره‌گر كاهش سطح زندگي خود هستند.
حمايت ايران از مذاكره
سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در واكنش به اخبار مربوط به گفت‌وگوي دولت ونزوئلا و مخالفان در نروژ ضمن استقبال از اين ابتكار گفت: اميدواريم كه اين گفت‌وگوها به يك راه‌حل سياسي بين طرفين منتج شده و ونزوئلا بتواند هر چه سريع‌تر در آرامش، وضعيت اقتصاد و معيشت مردم خود را بهبود بخشد. موسوي با اشاره به آثار خسارت‌بار دخالت برخي از كشورها در امور داخلي ونزوئلا افزود: متاسفانه امريكا با بلوكه كردن و غارت منابع مالي ونزوئلا مردم اين كشور را تحت مجازات دسته جمعي قرار داده كه ضروري است براي بهبود شرايط ملت ونزوئلا، دست از تروريسم اقتصادي و رفتارهاي غيرقانوني و خلاف موازين حقوق بشري بردارد.