به نام علم به كام خشونت
حسن اسلامي اردكاني
فيلم اي.تي. موجود فرازميني با فضاي عاطفي نيرومند و تاثيرگذار خود ساخته استيون اسپيلبرگ است. او كسي است كه در ساختن ژانرهاي خشن دستي توانا دارد و كارهايي چون فهرست شيندلر و آرواره‌ها را در كارنامه خود دارد. با اين حال هنگامي كه مي‌خواهد فيلمي براي كودكان بسازد، مراقب است تا نه تنها هيچ تصوير خشني را عرضه نكند و خشونت نياموزد بلكه حتي در ترويج خشونت ضمني نيز دقت كند.
داستان فيلم ساده است. اليوت، پسر 10ساله، موجود فضايي بازمانده‌اي پيدا كرده و با او مناسبات دوستانه برقرار مي‌كند و او را از چشم پليس‌هايي كه در پي اين موجود هستند، پنهان مي‌كند. پليس‌هاي اين فيلم به جاي اسحله بر كمر، بيسيم در دست دارند. اسپيلبرگ در توضيح اين نكته مي‌گويد، نمي‌خواستيم با ديدن اسلحه بچه‌ها به خشونت تمايل پيدا كنند. از سوي ديگر پليس معمولا با اسلحه است و پليس بي‌اسلحه مانند خان بي‌تفنگ است! لذا به جاي سلاح كمري، بيسيم در دست پليس‌ها گذاشتيم. در يكي از سكانس‌هاي جذاب اين فيلم، معلم كلاس زيست‌شناسي به همه كودكان تكليف كرده است تا با خود قورباغه بياورند و بعد از بي‌حسي كالبدشكافي كنند. اما اليوت با شيطنت ليوان را برمي‌گرداند و قورباغه خود را آزاد مي‌كند و ديگر بچه‌ها همه از اين رفتار زيبا تقليد مي‌كنند و معلم را ناكام مي‌گذارند. اين فيلم حدود 40 سال قبل(1982) ساخته شده است.
با اين حال گاهي مي‌شنويم و مي‌خوانيم كه در برخي مدارس خاص كشور در مقام تعليم، كودكان معصوم را به كشتن حيوانات يا ديدن حيوانات پاره پاره شده، وادار مي‌كنند. اين كار به هر دليلي صورت گرفته باشد نه در سنت ديني ما جايي دارد و نه با هنجارهاي امروزين تعليم و تربيت مدرن همسو است. كافي است كه با شيوه‌هاي مدرن آموزش آشنا شويم و راه‌هاي گوناگون آموختن آناتومي و فيزيولوژي حيواني را بدون دست زدن به خشونت بياموزيم و تعليم دهيم.
كشتن حيوانات در مدارس و كالبدشكافي آنها بر فهم علمي دانش‌آموزان تاثير چنداني ندارد اما مي‌تواند بر منش اخلاقي و تربيت آنها موثر باشد و آرام آرام خشونت‌ورزي را به آنها بياموزد. به هوش باشيم مبادا به نام علم، خشونت را در مدارس ترويج كنيم و بعدها شاهد پيامدهاي گسترده آن در جامعه باشيم، زيرا هنگامي كه كودكان نسبت به رنج حيوانات بي‌تفاوت شدند، اين آمادگي را خواهند داشت كه نسبت به رنج انسان‌ها نيز بي‌تفاوت شوند (براي توضيح بيشتر نك: سنگدلي‌هاي معصومانه، سيدحسن اسلامي، منتشر شده در 7/9/1394)