عدن در آتش اختلاف

بحران در جنوب يمن با وجود رايزني‌ها ميان عربستان سعودي و امارات متحده عربي همچنان ادامه دارد. چهار سال و نيم بعد از آغاز تجاوز نظامي ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي در يمن، براي بازگرداندن عبدالربه منصور هادي به قدرت در صنعا، شكاف و جنگ داخلي در ميان ائتلاف، عيان‌تر از هر زمان ديگر شده است. جنگنده‌هاي اماراتي در اتفاقي كم‌سابقه روز پنجشنبه مستقيما نيروهاي ارتش وفادار به دولت مستعفي عبدالربه منصور هادي را هدف قرار دادند. هادي و وزارت خارجه كابينه‌اش با انتشار بيانيه‌اي حمله جنگنده‌هاي اماراتي را محكوم كرده‌اند و در برابر وزارت امور خارجه و همكاري‌هاي بين‌المللي امارات متحده عربي با صدور بيانيه‌اي اين اقدام را «دفاع مشروع» توصيف كرده است و نظاميان وابسته به دولت هادي را «شبه‌نظاميان وابسته به سازمان‌هاي تروريستي» عنوان مي‌كند. افزايش تنش‌ها در جنوب يمن با واكنش شوراي امنيت سازمان ملل متحد مواجه شده است كه در بيانيه‌اي ضمن ابراز نگراني از بالا گرفتن درگيري‌ها از تمامي طرف‌هاي درگير در يمن خواسته است در مذاكراتي فراگير با يكديگر به درگيري‌هاي نظامي پايان دهند. پزشكان بدون مرز با صدور بيانيه‌اي ضمن بحراني توصيف كردن وضعيت در عدن، تاكيد كرده است كه هر چند روز جمعه اندكي اوضاع در اين شهر آرام‌تر شده، اما پيش‌بيني مي‌شود كه هر زمان دوباره نبردها در اين شهر شعله‌ور شوند.

در طول يك هفته گذشته عدن چندين بار ميان نيروهاي وفادار به عبدالربه منصور هادي و نيروهاي جدايي‌طلب تحت حمايت امارات متحده عربي دست به دست شده است. در شرايطي كه چهارشنبه شب رسانه‌ها از عودت كامل كنترل نيروهاي منصور هادي بر شهر عدن و استان‌هاي اطراف خبر داده‌ بودند، عصر پنجشنبه بار ديگر كنترل شهر كليدي عدن با حمايت هوايي نيروي هوايي امارات به جدايي‌طلبان جنوب يمن بازگشت. اين اولين ‌بار است كه سياستمداران وفادار به دولت مستعفي تحت حمايت عربستان سعودي، مستقيما امارات متحده عربي را به حمله به مواضع خود متهم مي‌كنند. عمليات نظامي امارات عليه نيروهايي كه روزگاري متحد آنها محسوب مي‌شدند، از عمق شكاف ميان رياض و ابوظبي در مورد سرنوشت يمن خبر مي‌دهد.

بر اساس بيانيه‌اي كه وزارت دفاع دولت تحت حمايت عربستان سعودي منتشر كرده است، بر اثر حملات جنگنده‌هاي اماراتي دست‌كم 300 نفر كشته و مجروح شده‌اند. معمر الارياني، وزير اطلاع‌رساني دولت هادي هم روز پنجشنبه رقم كشته‌‌شدگان حملات امارات را 40 نفر عنوان كرده است. به گفته الارياني، حملات هوايي ارتش امارات به عدن و حومه آن و همچنين به شهر زنجبار، مركز استان ابين انجام شده است و در اثر آن 40 نظامي يمني كشته و 70 غيرنظامي مجروح شده‌اند. در برابر ابوظبي با صدور بيانيه‌اي هدف اين حملات را «شبه‌نظاميان تروريست» عنوان كرده است. در شرايطي كه در طول هفته گذشته، مقام‌هاي امارات متحده عربي و عربستان سعودي با صدور بيانيه‌اي مشترك بر هماهنگي ميان نيروهاي دو كشور تاكيد كرده‌ بودند و از طرف‌هاي درگير در جنوب يمن خواستند تا براي مذاكره در جلسه‌اي در جده عربستان مشاركت كنند، اما آتش اختلاف ميان نيروهاي جدايي‌طلب يمن با حمايت امارات و نظاميان وابسته به دولت تحت حمايت عربستان سعودي، آخر هفته گذشته از هميشه شعله‌ورتر شد. دولت عبدالربه منصور هادي، خود را دولت به رسميت شناخته ‌شده بين‌المللي عنوان مي‌كند، اما بر اساس بيانيه‌اي كه وزارت خارجه امارات متحده منتشر كرده است نيروهاي وابسته به اين دولت «نيروهاي وابسته به سازمان‌هاي تروريستي» توصيف شده‌اند. عدن كه از زمان آغاز تجاوز نظامي ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي به يمن، به عنوان پايتخت موقت دولت مستعفي عبدالربه منصور هادي معرفي شده است، اما در طول يك ماه گذشته شبه‌نظاميان جدايي‌طلب جنوب يمن، عملياتي براي بيرون راندن دولت مستعفي از استان‌هاي جنوبي آغاز كرده‌اند.

عبدالربه منصور هادي، رييس‌جمهور مستعفي يمن كه اكنون در عربستان مستقر است از دولت عربستان سعودي خواسته است كه براي جلوگيري از پيشرفت نيروهاي موسوم به «شوراي انتقالي يمن جنوبي» تحت حمايت امارات دخالت كند.

هادي روز پنجشنبه با صدور بيانيه‌اي گفت: «نيروهاي شبه‌نظامي شوراي انتقالي يمن جنوبي، علاوه بر ظلم، تعرض و استفاده از نيروي نظامي عليه مردم يمن از زرادخانه امارات متحده عربي براي تجزيه كشور استفاده مي‌كنند.» او در اين بيانيه از رياض خواسته است «براي جلوگيري از نفوذ آشكار اين شبه‌نظاميان و بمباران هوايي نيروهاي مسلح يمني» دخالت كند. انور قرقاش، وزير مشاور در امورخارجه كابينه امارات متحده عربي با انتشار پيامي در توييتر، خواهان گفت‌وگو ميان طرفين درگيري در جنوب يمن، تحت نظارت دولت عربستان سعودي شده است.

امارات متحده عربي به تازگي اعلام كرده است كه قصد «تغيير آرايش» نيروهاي خود در يمن را دارد. براساس اعلام مقام‌هاي رسمي امارات، قرار است 19 هزار شبه نظامي تربيت ‌شده توسط مستشاران نظامي امارات متحده عربي، جاي اين نيروها را در خاك يمن بگيرند. اعلام خبر «تغيير آرايش» نيروهاي اماراتي در يمن كه در رسانه‌ها عقب‌نشيني از يمن تعبير شد، به عنوان نقطه عطفي در اختلاف نظر ميان عربستان سعودي و امارات متحده عربي تلقي شد. از سال 2015 كه جنگ ائتلاف رهبري عربستان سعودي عليه يمن آغاز شد، دولت‌هاي عربستان و امارات، تعداد زيادي از نيروهاي وفادار به خود را براي همكاري با اين ائتلاف تجهيز كردند با اين تصور كه بعد از شكست دشمن مشترك در شمال يمن، اين نيروها قدرت را با يكديگر تقسيم خواهند كرد. اما بعد از 4 سال عمليات بي‌نتيجه و پرهزينه در يمن، حالا نيروهايي كه در طول 4 سال گذشته با حمايت امارات و عربستان در اين كشور شكل گرفته ‌بودند وارد نبرد با يكديگر براي در اختيار گرفتن كنترل جنوب يمن شده‌اند. نزار هيثم، از اعضاي ارشد گروه جدايي‌طلب شوراي انتقالي يمن جنوبي با پيروي از دولت امارات در تروريست خواندن نظاميان هوادار هادي، روز پنجشنبه با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرد: «اكنون تمامي عدن امن است و ما فقط براي در اختيار گرفتن برخي مخفي‌گاه‌هاي تروريست‌ها تلاش مي‌كنيم.» به گفته مقام‌هاي اين گروه شبه‌نظامي، برخي از افراد مسلح اين گروه كه پيش از اين در حومه بندر حديده - كه تحت كنترل انصار‌الله يمن است - حضور داشتند به عدن بازگشته‌اند تا در نبرد با نيروهاي هادي همكاري كنند.

جنوب يمن تا پيش از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، يك دولت مستقل به پايتختي عدن با حمايت مصر و شوروي داشت. اما پس از فروپاشي شوروي به تدريج حمايت‌ها از موجوديت يمن جنوبي هم كمتر شد تا با تلاش علي عبدالله صالح، رييس‌جمهور پيشين يمن شمالي، اتحاد ميان دو كشور و تشكيل يمن متحد اعلام شود. علي عبدالله صالح، براي حفظ اتحاد ميان اقوام شمال و جنوب كشور، همواره يك معاون از اهالي جنوب براي خود انتخاب مي‌كرد. عبدالربه منصور هادي، آخرين رييس‌جمهور يمن پيش از خيزش داخلي در كشور هم يكي از جنوبي‌هايي بود كه تا پيش از سرنگوني علي عبدالله صالح به عنوان معاون او خدمت مي‌كرد. سال‌هاي سخت بعد از آغاز حكومت عبدرالربه منصور هادي با حمايت عربستان و پس از آن جنگ 4 ساله در يمن، باعث شده است گروه‌هاي شبه‌نظامي جدايي‌طلب جنوب يمن بار ديگر براي استقلال تلاش كنند.