سوريه هشتمين سال بحران را پشت سر مي‌گذارد و در حالي كه تلاش‌هاي بين‌المللي براي پايان دادن به بحران در روندي كند پيش مي‌رود اما ابتكار «آستانه» با حضور ايران، روسيه و تركيه مسير منطقي خود را طي كرده و اندك اندك از فاز نظامي وارد فاز سياسي شده است. نخستين دور نشست‌هاي سه‌جانبه ايران در سطح سران نوامبر 2017 در «سوچي» روسيه برگزار شد. پس از اين نشست بود كه سه كشور عضو ابتكار آستانه موافقت خود را با تشكيل چهار منطقه كاهش تنش در سوريه اعلام كردند. در همان جلسه نخست اعلام شد كه سه كشور معتقد به حفظ تماميت ارضي و استقلال سوريه هستند و همزمان از دولت سوريه و مخالفان مي‌خواهند كه در كنگره گفت‌وگوي ملي سوريه شركت كنند. پس از آن سران ابتكار «آستانه» در آوريل سال 2018 در آنكارا، در سپتامبر 2018 در تهران و در فوريه 2019 در سوچي باز هم با يكديگر ديدار كردند. ديدار روز دوشنبه سران در تركيه پنجمين بار از دومينوي ديدارهايي است كه در اين مسير انجام مي‌شود.
دستور كار اين دور از رايزني‌هاي سران سه كشور از سوي تركيه و روسيه «ادلب» اعلام شده است. پيش از آغاز اين دور از رايزني‌ها رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در اين باره به تلويزيون اين كشور گفت: «ادلب» سوژه اصلي رايزني‌ها در آنكارا خواهد بود و همچنين دو طرف درباره وضعيت گروه‌هاي تروريستي حاضر در سوريه نيز گفت‌وگو و مشورت خواهند كرد. اردوغان كه ميزباني اين دور از نشست‌هاي ابتكار «آستانه» را برعهده دارد تاكيد كرد كه آنكارا به همكاري‌اش با نيروهاي ائتلاف بين‌المللي در سوريه ادامه خواهد داد.
همزمان با برگزاري نشست سه‌جانبه در تركيه، سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه نيز از پايان جنگ در سوريه صحبت كرده و اعلام كرد كه اين كشور در حال بازگشت به صلح و آرامش است. در حالي كه ميان تركيه و دولت مركزي در سوريه اختلاف‌ها به قوت خود باقي است، لاوروف از باقي ماندن كانون‌هاي تنش جداگانه در سوريه سخن گفته و افزود: «ادلب» و منطقه شرقي رودخانه فرات نمونه‌اي از اين كانون‌هاي تنش است. كارهايي مانند كمك بشردوستانه فراگير به سوريه، پيشرفت فرآيند سياسي براي پايان دادن به بحران و رسيدن به ثبات پايدار و طولاني‌مدت در اين كشور و همچنين در تمام غرب آسيا بايد انجام شود.
وزير خارجه روسيه در حالي از لزوم پيشرفت فرآيند سياسي در سوريه سخن مي‌گويد كه تشكيل كميته بازنويسي قانون اساسي سوريه همچنان در هاله‌اي از ابهام قراردارد. در حالي كه گفته مي‌شود اختلاف اصلي برسر اعضاي اين كميته است، وزير خارجه روسيه اعتقاد دارد كه تشكيل كميته قانون اساسي باعث خواهد شد تا معارضان و دولت سوريه براي اولين‌بار به‌طور مستقيم درباره آينده اين كشور به گفت‌وگو بپردازند.
درحالي كه با گذار سوريه از فاز نظامي به فاز سياسي طبيعتا اختلاف‌ها ميان سه كشوري كه در قالب آستانه در دو سال گذشته با هم مسيري را آغاز كردند بيشتر نمود پيدا مي‌كند، به نظر مي‌رسد كه هر سه تلاش مي‌كنند همچنان شاكله اين گفت‌وگوهاي سه‌جانبه را حفظ كنند. ادلب در حالي به اصلي‌ترين سوژه رايزني‌هاي روز دوشنبه سران سه كشور در تركيه تبديل شده كه در چندهفته اخير دولت بشار اسد در سوريه و دولت اردوغان در تركيه درباره فرجام اين منطقه يكديگر را تهديد كرده و البته به هم هشدار نيز داده‌اند. دولت بشار اسد اعلام كرده كه براي بازپس‌گيري اين منطقه اقدام نظامي خواهد كرد و در مقابل آنكارا هم از وقوع مصيبت انساني در اين منطقه خبرداده است. براساس گزارش رسانه‌هاي غربي در چندهفته اخير با پيشروي‌هاي دولت سوريه به سمت ادلب، وضعيت در اين منطقه به گونه‌اي پيش رفته كه بايد راهي براي پرهيز از كشته شدن غيرنظاميان يافت. برخي منابع ادعا مي‌كنند كه قريب به 3 ميليون نفر به سمت تركيه گريخته‌اند. تركيه مي‌گويد براي جلوگيري از وقوع يك فاجعه انساني در ادلب با همتاهاي خود از ايران و روسيه سخن خواهد گفت. پروفسور يكي از دانشگاه‌هاي تركيه در اين باره به صداي امريكا به زبان انگليسي گفته است كه وضعيت در ادلب بسيار حياتي و خطرناك است و قريب به نيم ميليون جمعيت در اين منطقه در ده كيلومتري مرز تركيه هستند. علاوه بر اين بسياري از پناهندگان سوري از ادلب به كمپ‌هاي مخصوص پناهندگان در مرز تركيه رفته‌اند و اين ازدحام جمعيت مي‌تواند هر حادثه‌اي را به فاجعه انساني تبديل كند. يكي از مشكلات اردوغان، رقم بالاي پناهندگان سوري در تركيه است. رييس‌جمهور تركيه آخرين بار اعلام كرده بود كه كشورش در حال حاضر ميزبان 4 ميليون سوري است و توانايي پذيرش بيشتر پناهندگان را ندارد. با توجه به مشكلات اقتصادي در تركيه، رقم بالاي پناهندگان سوري در اين كشور صداي اعتراض‌ها و انتقادها از دولت اردوغان را بلند كرده و به همين دليل دولت شروع به جمع‌آوري برخي كمپ‌هاي مخصوص پناهندگان در برخي از شهرهاي بزرگ تركيه كرده و البته به روند ساخت ديوار مرزي با استان ادلب سوريه هم سرعت بيشتري بخشيده است. براي برخي از متواريان از منطقه ادلب سوريه تنها يك راه باقي مانده و آنهم فرار به سمت تركيه است. به نظر مي‌رسد كه روسيه قصد دارد با وجود اختلاف‌هايي كه با تركيه بر سر سوريه دارد درباره ادلب مساله را با همكاري در قالب ابتكار آستانه فيصله بدهد. رجب‌طيب اردوغان دو هفته پيش نيز با سفر به مسكو با پوتين درباره اوضاع ادلب گفت‌وگو كرده بود. با اين همه برخي تحليلگران اعتقاد دارند كه پوتين در ماجراي ادلب آنچه را كه اردوغان مي‌خواهد به وي نخواهد داد و احتمالا ميزبان خود را در نشست روز دوشنبه نااميد خواهد كرد.پوتين قويا اعتقاد دارد كه ادلب بايد بخشي از سوريه و تحت حاكميت دولت بشار اسد باشد.در اين ميان مساله اين است كه ارتش سوريه قدرت كافي براي بيرون راندن نيروهاي ارتش كشور همسايه يعني تركيه را از خاك خود ندارد اما از حمايت روسيه برخوردار است.
بسياري از تحليلگران اعتقاد دارند كه جنگ در سوريه همه به خصوص امريكا و روسيه را خسته كرده و به دنبال راهي براي پايان دادن به كشمكش‌هاي نظامي و وارد كردن پرونده از فاز نظامي به فاز سياسي و تبيين قانون اساسي هستند.
ماجراي ادلب از همان ابتداي رايزني‌هاي آستانه به دليل پيچيدگي‌هايي كه داشت به حاشيه رانده شد تا در مراحل پاياني فكري براي آن بشود. سال گذشته بود كه اردوغان و پوتين در توافقي اعلام كردند دولت بشار اسد فعلا اقدامي نظامي عليه ادلب انجام نخواهد داد. با اين‌همه مسكو و آنكارا بر سر اينكه كدام گروه‌ها در ادلب بايد گروه تروريستي باشند با هم اختلاف نظر دارند. يكي از انتقادهاي روسيه از عملكرد تركيه در ادلب اين است كه نيروهاي تركيه برخلاف وعده داده شده نتوانسته‌اند گروه‌هاي تندرو شبه نظامي را خلع سلاح كنند و مانع از حمله اين گروه‌هاي شبه‌نظامي به پايگاه‌هاي روسيه در سوريه بشوند. با توجه به جايگاه روسيه در مذاكرات آستانه و رابطه‌اي كه كرملين با دولت بشار اسد دارد بسياري از تحليلگران اعتقاد دارند كه در نهايت پوتين به نفع اسد وارد ميدان خواهد شد. برهمين اساس پيش‌بيني مي‌شود كه در اين دور از نشست آستانه در تركيه اتفاقي رخ ندهد كه منجر به تداوم سلطه تركيه بر ادلب شود.
ديدار دوجانبه روحاني – پوتين
ديدار سه رييس‌جمهور در تركيه در حالي صورت مي‌گيرد كه هركدام ديدارهاي دوجانبه‌اي را در حاشيه نشست آستانه خواهند داشت. روحاني و پوتين در حالي با يكديگر ملاقات خواهند كرد كه روسيه به عنوان عضوي بازمانده در توافق هسته‌اي با ايران نگراني‌هاي توامان خود از كاهش تعهدات برجامي ايران و همچنين عدم وفاي به عهد تروييكاي اروپايي در برجام را ابراز كرده است. روسيه و ايران هر دو رابطه‌اي متشنج و البته متفاوت با دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا را تجربه مي‌كنند و روسيه نيز شاهد خروج واشنگتن از توافق‌هاي دوجانبه با روسيه بوده و در دو سال اخير متحمل تحريم‌هاي امريكا هم شده است. روحاني و پوتين در فاصله كمتر از دو هفته تا سفر رييس‌جمهور ايران به نيويورك براي شركت در مجمع عمومي سازمان ملل متحد با هم ديدار مي‌كنند و اين در حالي است كه فرانسه تلاش مي‌كند به نحوي ديدار ميان روساي جمهور ايران و امريكا هرچند در قالب سه يا چندجانبه را جوش بدهد. تلاشي كه با توجه به زمان اندك باقي مانده و همچنين فاصله فاحش مطالبه‌هاي ايران و امريكا بعيد است به نتيجه‌اي برسد.
ديدار پوتين و روحاني پس از سفر بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم اسراييل به روسيه و رايزني با پوتين صورت مي‌گيرد. ديداري كه نتانياهو مي‌گويد در آن با ميزبان درباره تداوم حملات اسراييل به منافع ايران در سوريه صحبت كرده اما اطلاعاتي درباره پاسخ رييس‌جمهور روسيه به وي وجود ندارد. با اين‌همه رسانه امريكايي المانيتور گزارش داده ديدار بنيامين نتانياهو، با «ولاديمير پوتين»، رييس‌جمهور روسيه در شهر «سوچي» دستاورد چنداني براي او نداشته است.
براساس ترجمه خبرگزاري فارس از اين گزارش، نتانياهو درست ۵ روز پيش از برگزاري انتخابات سراسري در اسراييل براي ديدار با پوتين عازم روسيه شد. براساس اين گزارش، نتانياهو ابتدا از اين ديدار خواسته‌اي كاملا متفاوت داشت. او خواستار برگزاري ديدار سه‌جانبه‌اي ميان مشاوران امنيت داخلي روسيه، اسراييل و امريكا با حضور خودش، ولاديمير پوتين و «دونالد ترامپ»، رييس‌جمهور امريكا بود. اين خواسته او به دليل امتناع پوتين از همكاري ناكام ماند. نتانياهو قبل از سفر به سوچي گفت قصد دارد با پوتين درباره اوضاع سوريه صحبت كند و اقدامات ايران را براي پوتين توضيح دهد. المانيتور نوشته است: «آيا او توانسته دستاوردي از اين سفر كسب كند؟ بسيار بعيد است.»
روسيه قبل از سفر نتانياهو به سوچي دو بيانيه مهم صادر كرد كه يكي از آنها مربوط به ايران بود. در بيانيه نخست، روسيه بر خلاف نتانياهو تأكيد كرد كه يافته‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران را نشان مي‌دهد. روسيه حدود دو روز بعد هم با طرح نتانياهو براي ضميمه كردن بخش‌هايي از كرانه باختري به فلسطين اشغالي مخالفت كرد. المانيتور به ناكامي‌هاي قبلي نتانياهو در سفرهايش به روسيه هم اشاره كرده است.
رسانه امريكايي نوشته: « نخست‌وزير اسراييل زماني اميدوار بود كه بتواند بين ايران و روسيه جدايي ايجاد كند. امروز - بعد از گذشت چهار سال و ۱۳ ديداري كه نتانياهو با پوتين داشته- به نظر مي‌رسد كه او نتوانسته بين مسكو و تهران شكاف ايجاد كند. شراكت ميان دو كشور در سوريه همانند گذشته مستحكم است.»