«ايدز» كسي را نمي‌كشد

گروه اجتماعي|«كسي از ابتلا به ايدز نمي‌ميرد.» 32 سال از فوت اولين بيمار ايدز در ايران مي‌گذرد در حالي كه در نيمه دهه 60 و سال‌هاي آغازين دهه 70 طرح هر بحثي درباره اين بيماري عفوني و اعلام آمار شناسايي مبتلايان، تابوي نظام سلامت و فرهنگ و عرف عمومي كشور بود. اما در اين سالها هم درمانگران اچ‌آي‌وي ايدز تلاش مي‌كردند اين باور را با تكيه بر مستندات علمي ايجاد كنند كه «ايدز» عامل مرگ نيست بلكه ضعف سيستم ايمني بدن به دليل مواجهه با ويروس اچ‌آي‌وي مي‌تواند فرد آلوده به ويروس را مستعد ابتلا به بيماري‌هاي عفوني يا صعب‌العلاج كند كه در چنين شرايطي مراجعه ديرهنگام براي كنترل پيشرفت فعاليت ويروس اچ‌آي‌وي(Human immunodeficiency virus)و آغاز دريافت داروهاي ضدرتروويروسي در اولين دوره‌هاي ورود ويروس به بدن، تاريخ مرگ بيمار را جلو مي‌اندازد.

ايدز چيست؟

در دانشنامه ويكي پديا در معرفي بيماري اچ‌آي‌وي، ايدز نوشته شده است:«ويروس نقص ايمني انساني HIV نوعي ويروس با سرعت تكثير پايين و عامل بيماري ايدز است كه به سلول‌هاي حياتي دستگاه ايمني بدن حمله كرده و با مختل كردن كاركرد و ويران كردن سلول‌هاي مسوول هماهنگي ايمني، باعث نقص دستگاه ايمني بدن انسان مي‌شود كه نتيجه اين اتفاق، ايدز است. ايدز / AIDS / Acquired immune deficiency syndrome در دستگاه ايمني و توسط ويروس نقص ايمني HIV ايجاد مي‌شود. اين بيماري داراي 3 مرحله اصلي- عفونت حاد، نهفتگي و ايدز- است و از زمان ورود HIV به بدن تا بروز ايدز ممكن است بين ۶ ماه تا 10 سال يا بيشتر طول بكشد و در اين مدت گرچه فرد از نظر ظاهري، سالم به نظر مي‌رسد اما ممكن است، ناقل ويروس به ديگران باشد. ايدز، زماني اتفاق مي‌افتد كه بر اثر نقص اكتسابي سيستم ايمني، تعداد CD4 خون(سلول‌هاي سفيد خون) به كمتر از ۲۰۰ سلول در هر ميكروليتر برسد(واحد شمارش سلول‌هاي CD4 در يك سيستم ايمني سالم 600 تا 1200 سلول در هر ميكروليتر است) براي پيشگيري از انتقال عفونت HIV جز رعايت آميزش جنسي محافظت شده، استفاده از سرنگ يكبار مصرف(در معتادان تزريقي)، آغاز درمان‌هاي دارويي براي مادران باردار مبتلا، غربالگري و ويروس‌زدايي خون‌هاي اهدايي، سزارين مادران مبتلا و جلوگيري از شيردهي اين مادران به نوزادان خود، هيچ راه ديگري وجود ندارد چون با وجود تمام پيشرفت‌هاي علمي هنوز هيچ روشي براي درمان مبتلايان كشف نشده و درمان‌هاي ضدرتروويروسي صرفا پيشرفت بيماري و بروز عوارض ناتوان‌كننده را به تاخير مي‌اندازد.»

يكي از دلايل تاخير يا كندي اطلاع‌رساني و فرهنگ‌سازي درباره اچ‌آي‌وي (ايدز) در ايران، ماهيت اين بيماري است. اچ‌اي‌وي(ايدز) يك بيماري رفتاري است كه ابتلا به آن نه بر اثر عوامل بيروني مثل آلودگي هوا يا چربي بالا يا كم تحركي بلكه بر اثر جذب ويروس از طريق خون و ترشحات آلوده، روابط جنسي پرخطر با زنان يا مرداني كه شركاي جنسي متعدد داشته يا مصرف‌كننده تزريقي مخدرها و محرك‌ها هستند، اتفاق مي‌افتد. از آنجا كه خون و ترشحات بدن، كانال اصلي انتقال ويروس اچ‌اي‌وي به بدن ساير افراد است، مادران باردار آلوده به ويروس هم مي‌توانند، بيماري را به جنين خود منتقل كنند مگر آنكه به محض اطلاع از بارداري تحت مشاوره و دريافت داروهاي پيشگيري از انتقال ويروس به جنين قرار گرفته يا پيش از بارداري، مصرف داروهاي ضدرتروويروسي را آغاز كرده و بار ويروسي را در زمان بارداري به حداقل رسانده باشند. تيم درمان در درمانگاه‌ها، بيمارستان‌ها و حتي مطب‌هاي دندانپزشكي هم دقيقا به دليل آنكه آلودگي و جذب پوستي خون و ترشحات بيمار آلوده به ويروس مي‌تواند احتمال ابتلاي ثانويه را افزايش دهد از اين بابت در معرض خطر هستند كه البته از پايان دهه گذشته، وزارت بهداشت با تدوين پروتكل «مديريت مواجهه شغلي با اچ‌آي‌وي» چارچوب پيشگيري دارويي اورژانسي براي اين افراد را مشخص كرده كه همين روش براي قربانيان تجاوز(در صورت مراجعه به اولين مركز بيماري‌هاي رفتاري حداكثر تا 72 ساعت پس از وقوع حادثه) هم قابل اجراست.

سل، سرطان و ذات‌الريه مبتلايان ايدز را مي‌كشد

به دنبال ضعيف شدن سيستم ايمني بدن، انواع بيماري‌هاي عفوني يا مرتبط با قواي دفاعي بدن شخص آلوده را هدف قرار مي‌دهد. 25 درصد موارد مرگ مبتلايان اچ‌آي‌وي(ايدز) بر اثر سل بوده و هپاتيت C، ساركوم كاپوسي(رشد بيش از حد عروق خوني كه منجر به تومورهاي بدخيم و سرطان بافت لنفاوي و پوست مي‌شود) پوكي استخوان، سرطان كليه، بيماري قلبي عروقي، ذات‌الريه و عفونت‌هاي مغزي مهم‌ترين دلايل فوت مبتلايان اچ‌آي‌وي است.

هنوز ايدز در خاورميانه پيش مي‌تازد

روز سه‌شنبه مينو محرز، رييس مركز تحقيقات ايدز ايران نسبت به تداوم پيشتازي ايدز در خاورميانه هشدار داد.

محرز با هشدار نسبت به ناشناخته ماندن حدود 60 هزار مبتلاي اچ‌آي‌وي ايدز در كشور با وجود ثبت وجود بيش از 30 هزار مبتلا در فهرست وزارت بهداشت، اين نگراني را مطرح كرد كه«روند شيوع ايدز در منطقه و ايران متاسفانه شيوع بالايي دارد. تنها مناطقي كه هنوز كنترل ايدز در آنها انجام نگرفته، خاورميانه و شمال آفريقاست كه ايران هم در منطقه خاورميانه واقع شده است.»

محرز با تاكيد بر اين جمله كه «لازم است مردم بدانند كه عفونت ايدز اصلا كشنده نيست چون داروهاي لازم براي كنترل بيماري وجود دارد و بيماران عمر طبيعي و سالم خواهند داشت» به نتايج مثبت مراجعه زودهنگام جوانان پس از هر رفتار پرخطر انجام آزمايش خون بدون نگراني از افشاي مشخصات فردي يا خجالت از طرح ارتكاب به رفتار پرخطر با مشاوران پايگاه‌هاي بيماري‌هاي رفتاري گفت:«200 مركز مشاوره بيماري‌هاي رفتاري در كشور وجود دارد و در صورت تشخيص سريع بيماري به راحتي با داروهاي موجود كنترل مي‌شود. در صورت شروع به موقع درمان دارويي بار ويروس در خون پايين مي‌آيد و در اين شرايط، بيماري حتي قابل سرايت هم نخواهد بود. مردم بايد از اين نكته با خبر شوند كه در صورت شروع به موقع و زودهنگام درمان، بيمار عمر طبيعي خواهد داشت و مي‌تواند مثل افراد عادي زندگي كند. مشكل بزرگ ما اين است كه مردم نمي‌دانند و بيماران هم به دليل ترس از انگ اجتماعي از مراجعه و شناسايي فرار مي‌كنند. از ورود ويروس به بدن 10 سال فرصت داريم، بيمار را تحت درمان قرار دهيم تا به مرحله ايدز نرسد. ايدز پايان و غلبه بيماري بر اندام است. ايدز ورشكستي سيستم ايمني بدن است. ايدز باعث مرگ نيست اما عفونت‌هاي فرصت‌طلب هنگام از بين رفتن سيستم ايمني بدن باعث مرگ مي‌شوند.»

بنا بر آخرين آمار دوره‌اي كه خرداد امسال توسط رييس اداره پيشگيري از ايدز و كنترل بيماري‌هاي آميزشي وزارت بهداشت اعلام شد از سال 1365 تاكنون 39هزار و 549 مبتلا به ايدز در كشور شناسايي شده‌اند كه ۱۸هزار و ۱۱۹ نفر از اين تعداد فوت كرده‌اند. علت ابتلاي 60.8 درصد موارد شناسايي شده ظرف 33 سال گذشته، تزريق با وسايل مشترك در معتادان تزريقي، رابطه جنسي پرخطر، 21.6 درصد و 1.6 درصد انتقال از مادر آلوده به جنين بوده است. پروين افسر‌كازروني ضمن اعلام اين آمار گفته بود كه تا پايان سال ۹۷ و از ۲۱ هزار و ۴۳۰ نفر مبتلاي زنده ثبت شده ۱۵ هزار و ۵۰ نفر براي دريافت خدمات به مراكز ارايه‌دهنده خدمت مراجعه كرده و ۱۳ هزار و ۴۷۷ نفر هم تحت درمان قرار دارند علاوه بر اينكه در مجموع 82 درصد از مبتلايان مرد و 18 درصد زن هستند.