اوپك گزارش مي‌دهد ايران وابستگي خود را به نفت كاهش داده
درآمد 60.2 ميليارد دلاري ايران از نفت
گروه اقتصادي
اوپك در جديدترين گزارش خود با نام «دورنماي نفت جهان در 2019 » ميزان تقاضاي نفت در سال 2023 را با كاهشي حدود 600 هزار بشكه به 103.9 ميليون بشكه در روز رساند. اين در حالي است كه تقاضاي روزانه نفت جهان در سال 2018 حدود 104.5 ميليون بشكه نفت اعلام شده بود. اين امر به خوبي نشان مي‌دهد كه بازار نفت تا چه ميزان مي‌تواند از شرايط اقتصادي و تنش‌هاي تجاري و بين‌المللي تاثيرپذيرد. البته نبايد از اين نكته غافل شد كه افزايش تقاضا براي سوخت‌هاي جايگزين نفت نيز به عنوان يكي از علل كاهش در تقاضاي بلندمدت نفت در نظر گرفته شده است. كارشناسان اوپك معتقدند تعداد خودروهاي برقي كه در حال حاضر در ناوگان حمل و نقلي جهان وجود دارد تا 5 سال آينده افزايش چشمگيري خواهد داشت، بر همين اساس مي‌بايست هر گونه پيش‌بيني درخصوص تقاضاي ميان‌مدت و بلندمدت نفت را تعديل كرد. در بخش ديگري از اين گزارش به افزايش توليد نفت شيل به عنوان يكي ديگر از عوامل تعيين‌كننده در كاهش رونق بازار و تقاضاي نفت اشاره شد. به گفته كارشناسان نفتي توليد و توسعه نفت شيل نه تنها باعث كاهش قيمت نفت شده بلكه هر اقدام متقابلي براي در دست گرفتن بازار نفت توسط كارتل نفتي اوپك را نيز با چالش مواجه كرده است. طبق گزارش‌هاي اوپك، انتظار مي‌رود توليد نفت امريكا از 12 ميليون بشكه در روز در سال جاري ميلادي به نزديك 17 ميليون بشكه در روز در سال 2024 برسد. نكته‌اي كه مي‌تواند سايه كاهش قيمت نفت را تا مدت‌ها بر اين بازار باقي بگذارد. هر چند كه طبق آمارهاي اداره كل انرژي طي سال‌هاي 2024 تا 2029 روند توليد شيل با شيب آهسته‌تري دنبال مي‌شود و به 17.4 ميليون بشكه در روز مي‌رسد. اما نبايد از اين نكته غافل شد كه توليد نفت شيل كه ممكن است در آينده به كشورهايي همچون آرژانتين و چين هم برسد، مي‌تواند قدرت اوپك را تا حد زيادي كاهش دهد. به نظر مي‌رسد اوپك در نشست آتي خود علاوه بر راه‌حل‌هايي براي افزايش قيمت نفت، راهكارهايي نيز براي مقابله با تهديد بلندمدت شيل ارايه خواهد كرد. در اين راستا محمد باركيندو، دبيركل اوپك ضمن اشاره به افزايش توليد نفت شيل در مقدمه اين گزارش نوشت: «دورنماي عرضه غيراوپك به ميزان چشمگيري بالا برده شده زيرا نفت شيل امريكا عملكردي فراتر از انتظارات داشته است.» در بخش ديگري از اين گزارش به توليد ميعانات نفتي اوپك نيز پرداخته شده كه بر اساس آن انتظار مي‌رود تا پايان 2024 به حدود 32.8 ميليون بشكه در روز برسد كه نشان‌دهنده كاهش توليد است چرا كه در سال 2019 توليد ميعانات روزانه 35 ميليون بشكه گزارش شده است.
كاهش 124 ميليارد دلاري درآمد اوپك
پس از توافق اوپك پلاس
ارايه آمارهايي در خصوص ميزان درآمد نفتي 14عضو اوپك نيز بخش ديگري از اين گزارش را به خود اختصاص داد. بر همين اساس ميزان درآمدهاي نفتي ايران در سال 2018 را 60.2 ميليارد دلار برآورد كرده است. اين رقم نشان مي‌دهد كه ايران در سال گذشته ميلادي، 14.4 درصد از توليد ناخالص داخلي‌اش را از طريق نفت و عايدات آن به دست آورده است. همچنين سهم نفت از كل درآمدهاي صادراتي اقتصاد ايران در سال 2018 ميلادي 56 درصد بود. توليد ناخالص داخلي ايران در ميان 14 كشور عضو اوپك در سال گذشته ميلادي، كمترين سهم را داشته كه نشان از وابستگي اقتصاد به درآمدهاي نفتي است. هر چند اين كاهش وابستگي با اجبار و به واسطه تحريم‌هاي ايجاد شده، صورت گرفت. طبق آمارها در سال 2018 ميلادي مجموع درآمدهاي نفتي اوپكي‌ها 648.7 ميليارد دلار بوده كه نسبت به سال 2017، كاهشي 124 ميليارد دلاري داشته است.
كاهش بيشتر عرضه نفت براي بالا رفتن قيمت‌ها
كاهش درآمدهاي نفتي به واسطه كاهش قيمت نفت باعث تقويت گمانه زني‌ها در خصوص تصميم كاهش بيشتر توليد در نشست آتي اوپكي‌ها شده است. پيش‌تر باركيندو ضمن اشاره به اين موضوع كه همه گزينه‌ها براي به دست گرفتن بازار نفت روي ميز است، گفت: «با نزديك شدن به دسامبر، با آمار واقعي براي سال ۲۰۲۰ روبه‌رو خواهيم شد كه ما را قادر مي‌سازد در توافقات جاري تجديدنظر كنيم و تصميمي بگيريم كه كل سال را پوشش دهد.» در اين راستا بيژن زنگنه، وزير نفت نيز بر اين باور است كه در نشست آتي اوپك رقم توليد كاهش نفت، بيشتر مي‌شود. به اين معنا كه عرضه نفت توسط اوپك كاهش بيشتري مي‌يابد.