تني محتشم در لباسي حقير
پيمان نوروزي
همين لباس زيبا كه تا ديروز نشان آدميت انسان نبود امروز بلاي جان او شده است و سلامتش را تا حد خطرناكي تهديد مي‌كند. «فست فشن» يا مُد سريع، پديده‌اي است كه اين روزها توجه بسياري را به خود جلب كرده است؛ موضوعي كه سود سرشاري را به سمت توليد‌كنندگان بزرگ پوشاك روانه مي‌كند، اما خطرات بسياري براي محيط زيست دارد و لطمه‌هاي جبران‌ناپذيري به سلامت همه ما مي‌زند.
«مد سريع» كه شايد بتوان آن را نقطه مقابل مد پايدار دانست به رواج سبك و مدل‌هايي از لباس گفته مي‌شود كه در كنار قيمت مناسب تنوع بسيار زيادي دارد و به‌طور گسترده در فروشگاه‌هاي بزرگ و برندهاي جهاني براي همه در دسترس و قابل تهيه است. برندهاي بزرگ و مطرحي كه شعبه‌هاي بسياري از هر كدام را مي‌توان در همه جاي دنيا به راحتي پيدا كرد و تمامي آنها در موضوعاتي مانند تنوع، دسترسي گسترده، قيمت ارزان و گاهي كيفيت نازل باهم اشتراك دارند. اين لباس‌ها اغلب از سالن‌هاي مد مشهور دنيا و افراد سرشناس الهام مي‌گيرند و در تيراژ وسيعي توليد و عرضه مي‌شوند. چنين سيستمي باعث بروز تغييرات چشمگيري در رفتار مصرف‌كننده‌ها شده است؛ به اين ترتيب كه مشتريان خود را ترغيب به خريد مداوم مي‌كنند. خريداران هم احساس مي‌كنند با خريد نكردن از فروشگاه‌هايي كه محصولي ارزان ارايه مي‌كنند، موقعيت ممتازي را از دست داده‌اند. بنابراين براي اينكه از جريان مد روز عقب نمانند با خريد مداوم تلاش مي‌كنند خود را با اين جريان سريع هماهنگ كنند. امروز كمد لباس ما پر شده است از لباس‌هاي بي‌كيفيتي كه امكان استفاده از آنها در بلندمدت وجود ندارد. به راحتي مي‌توان گفت بيش از نيمي از مواقع به لباسي كه خريده‌ايم نيازي نداشته‌ايم اما توان مقاومت در برابر تنوع فروشگاه و قيمت وسوسه‌كننده آن را هم نداشتيم. هدف اين شركت‌ها هم همين است؛ احساس نياز را در ما تشديد كنند.
اما صحبت فقط از مضرات ترويج مصرف‌گرايي نيست. استثمار كارگران در كارگاه‌هايي با بدترين شرايط كار هم موضوع جديدي نيست؛ سال‌هاست كه كمپاني‌هاي بزرگ دنيا كارگران ارزان‌قيمت كشورهاي شرق آسيا مانند اندونزي و بنگلادش را با دستمزدي ناچيز در شرايطي ناسالم به كار مي‌گيرند. صحبت ما بر سر آسيب‌هاي غير قابل جبراني است كه اين رفتار غلط اجتماعي بر محيط زيست و سلامت انسان‌ها وارد مي‌كند.
صنعت پوشاك چيزي حدود ده درصد از نشر كربن را در جهان شامل مي‌شود. پلي‌استر از جمله پارچه‌هاي رايج و مورد استفاده در اين صنعت است كه از مشتقات مواد نفتي توليد مي‌شود و سالانه ميليون‌ها بشكه نفت براي توليد آن استفاده مي‌شود. پلي‌استرها از مواد مضر و غير قابل تجزيه‌اي هستند كه صدها سال در طبيعت باقي مي‌مانند و استفاده از آن باعث افزايش گازهاي گلخانه‌اي مي‌شوند؛ ضمن اينكه در تماس با بدن نيز در بلندمدت مشكلات پوستي و ريوي را به همراه دارد. از ديگر لطمه‌هاي خطرناك و جبران‌ناپذير اين صنعت مي‌توان از آلودگي آب‌ها نام برد. در فرآيند شستشوي لباس‌هايي كه جنسي از پلاستيك دارند ميكروفيبر آزاد مي‌شود، همچنين برخي از رنگ‌هايي كه در اين لباس‌ها استفاده مي‌شود رنگ‌هاي بي‌كيفيت و شيميايي است كه شستشوي آن باعث سرازير شدن اين مواد در آب مي‌شود كه در نهايت اين آب‌ها به دريا مي‌رسند و امروز شاهد آلودگي گسترده‌اي در درياها هستيم. آلودگي خطرناكي كه حيات بسياري از آبزيان در اقيانوس‌ها را با مشكلات جدي روبرو كرده است.
براي خوش‌پوش بودن احتياجي به تنوع گسترده‌اي از لباس نيست. فقط كافي است درست انتخاب كنيم، لباس باكيفيتي تهيه كنيم و مدت بيشتري از يك لباس استفاده كنيم. كيفيت در برازنده بودن يك لباس تاثير شگفت‌انگيزي دارد.