نقاشان خودآموخته

دهه 70 بود كه نقاشي‌هاي مكرمه قنبري، نقاش خودآموخته بابلي به شهرت جهاني رسيد تا جايي كه اين نقاش كه سواد خواندن و نوشتن را هم نداشت عنوان بانوي سال نقاش 2001 را از دوازدهمين كنفرانس ايران‌شناسي در سوئد از آن خود كرد و خانه‌اش به عنوان اثري ملي به ثبت ميراث ‌فرهنگي رسيد. از آن زمان تاكنون مكرمه‌هاي بسياري كه به مكتب نرفتند و خط ننوشتند به غمزه مساله‌آموز صد مدرس شدند و حالا انجمني به نام انجمن هنرمندان خودآموخته ايران از سال 1385 با هدف شناسايي و معرفي هنرمندان خودآموخته مشغول شناسايي و جذب اين هنرمندان است. از ميان اين هنرمندان خودآموخته مي‌توان به ذبيح‌الله محمدي اشاره كرد، محمدي از كودكي دلبسته داستان‌هاي شاهنامه بود و داستان‌هايي را كه از كودكي در ذهن داشت با خودكار و در دهه هفتم زندگي‌اش به تصوير كشيده است. ننه حسن هنرمند ديگر زنجاني است كه در 74 سالگي قلم به دست گرفت و در كنار كار كشاورزي و خانه‌داري به جمع هنرمنداني پيوست كه «خيلي دير كشف شدند.» اما آنچه اين نقاشان خودآموخته را از ديگر نقاشان متمايز مي‌كند، راهي است كه پيش از قلم به دست گرفتن پيمودند. «حسن مرادي» شاطري كه نقاش شد در زمره همين نقاشان خودآموخته قرار مي‌گيرد كه سرگذشت زندگي‌اش چه پيش از شروع نقاشي در 79 سالگي و چه پس از آن نشان از انساني در جست‌وجو و سيري‌ناپذير دارد. مرادي كه با خودكار نقاشي مي‌كند اين روزها نمايشگاهي در نگارخانه سرو تهران برگزار كرده است و در 84 سالگي همچنان با جديت و در ميان بازديدكنندگان مشغول نقاشي است و از پاي نمي‌نشيند. با اينكه گفته مي‌شود، تعريف خاصي براي نقاشان خودآموخته وجود ندارد و اين نقاشان عموما آثارشان را براساس جوشش دروني خلق مي‌كنند، پرسپكتيو و تركيب‌بندي چندان با آثار مرادي غريبه نيست، همانطور كه هنر او در قيد بند تكنيك و بندهاي محال ديگر نيست، همان طور كه سرگذشت پيشين او هم در گرو محال‌ نبود. نقاشي‌هاي مرادي برگرفته از سرشت اوست، برگرفته از داستان زندگي‌اش و برگرفته از تمام آنچه از سر گذرانده است.