نياز اوكراين به روسيه
افشار سليماني
اوكراين در حال حاضر در شرايطي قرار گرفته كه مجبور است، سياست تنش‌زدايي با روسيه را دنبال كند. گرچه روسيه در اين منطقه دخالت مستقيم انجام مي‌دهد و سياست‌هاي توسعه‌طلبانه را نيز اعمال مي‌كند و اين موضوع را در بحث انضمام شبه‌جزيره كريمه به خاك روسيه نيز شاهد بوديم. ولي به هر حال اوكراين چه به لحاظ ژئوپولتيك و چه به لحاظ شرايط اقتصادي در وضعيتي قرار گرفته كه آقاي زيلنسكي بر مبناي وعده‌هاي انتخاباتي كه به مردم داده، مجبور است آنها را عملي كند. چراكه آقاي زيلنسكي در گام اول وعده داده كه بحران در شرق را حل و فصل كند و در گام بعدي مبارزه‌اي جدي با فساد را در اوكراين كليد بزند. از همين رو براي اولين گام براي بهبود فضا مجبور است تا مشكل خود با روسيه را حل كند. چراكه اوكراين هم وابستگي خاصي به روسيه از لحاظ انرژي دارد و هم به لحاظ مسائل تجاري و صنعتي، اوكراين نيازمند مراوده با روسيه است. اما به مرور پس از ديداري كه ميان روساي جمهور دو كشور آقاي پوتين و زيلنسكي در پاريس در قالب گروه نرماندي برگزار شد به نظر مي‌رسد، رفته رفته گشايش‌هايي براي حل اين بحران در حال شكل‌گيري است و طرفين براي رسيدن به اين هدف به توافق‌هايي كلي نيز دست پيدا كرده‌اند. اما در اين مسير مخالفت‌هايي نيز در داخل اوكراين وجود دارد تا اجازه ندهند روابط روسيه و اوكراين احيا شود و به روس‌هراسي در داخل اوكراين دامن مي‌زنند. ولي به نظر مي‌رسد با موقعيتي كه آقاي زيلنسكي در اوكراين به دست آورده، بتواند تا حدودي به موفقيت دست پيدا كند. در سوي ديگر اگر روس‌ها نيز صادقانه با اين موضوع برخورد كنند اين روند مي‌تواند موفقيت‌آميز باشد. در حال حاضر به‌نظرمي‌رسد دو طرف بر سر مباحث صادرات گاز روسيه به اوكراين با 25 درصد تخفيف به توافق‌هاي اوليه نيز دست پيدا كرده‌اند كه گام مهمي در بهبود شريط و روابط ميان روسيه و اوكراين محسوب مي‌شود.
اگر دو طرف نيز بتوانند با يكديگر كنار بيايند و تحريم‌هاي متقابل عليه يكديگر را نيز بردارند در كنار توافق گازي و مبادله زندانيان به شكل قابل توجهي مي‌تواند فضاي روابط را تلطيف كند. در قدم بعدي تعيين رژيم حقوقي و امنيتي منطقه «دمباز» كه شرق اوكراين را در بر مي‌گيرد در آينده بسيار حايز اهميت است. چراكه طرفين بايد به يك جمع‌بندي برسند كه چگونه قصد دارند، وضعيت اين منطقه را تعيين تكليف كنند. زيرا اكنون خودمختاري اين منطقه از جمله نياز‌هاي اصلي براي به نتيجه رساندن هرگونه مذاكره است. اگر طرفين بتوانند بر سر خودمختاري منطقه دمباز به توافق برسند، تماميت ارضي اوكراين حفظ خواهد شد. اما نبايد انتظار داشت اين اتفاقات در كوتاه‌مدت انجام شود چراكه مشكلات به حدي است كه راحت پايان نمي‌يابد اما به دليل نياز اوكراين براي بهبود رابطه با روسيه شرايط به گونه‌اي است كه دو طرف تمايل دارند اين بحران را حل كنند. از همين رو اعطاي خودمختاري مي‌تواند يكي از راه‌حل‌هاي خوب باشد تا طرفين گام به گام پيش بروند تا به موفقيت دست پيدا كنند. هر چند كه مخالفان كار خود را خواهند كرد اما جديت در ميان طرفين مي‌تواند تا حد زيادي در به نتيجه رسيدن مجموعه اقدامات بسيار موثر باشد. از طرفي ديگر نبايد انتظار داشت كه در چنين شرايطي موضوع شبه‌جزيره كريمه به راحتي حل شود هرچند در آينده‌اي دور شايد روسيه تصميم ديگري اتخاذ كند ولي نمي‌توان به آساني منتظر چنين اتفاقي بود. ولي به غير از مساله شبه‌جزيره كريمه ساير مسائل ميان طرفين قابليت حل شدن دارد و اوكراين به آن نياز دارد. روس‌ها نيز قصد دارند يكي از چالش‌هاي خود را كم كنند چراكه با موضوعات ديگري نيز دست به گريبانند و نمي‌خواهيم چالش تعيين‌كننده‌اي مانند اوكراين كه فرصت حل آن به دست آمده را از دست بدهند. در اين بين نيز اگر اوكراين و روسيه بتوانند به يك توافق دوجانبه دست پيدا كنند قطعا امريكا و اروپا نيز به نظر نمي‌رسد با آن مشكلي داشته باشند. چراكه هم امريكا و هم اروپا درگير مسائل داخلي خود هستند و اگر دو طرف به نتيجه دست پيدا كنند قطعا به ديده اغماض به آن نگاه خواهند كرد. اوكرايني‌ها نيز به دليل اينكه از طرف‌هاي غربي براي حل اين بحران نا اميد شده‌اند، مجبور به كنار آمدن با روس‌ها شده‌اند. از همين رو به نظر نمي‌رسد، غربي‌ها نيز اين بازي را بر هم بزنند.