كرونا و خبرنگاران
محسن آزموده
يادداشت كوتاه ديروز صفحه انديشه با عنوان «نترسيد، ما همه با هم هستيم»، آنجا كه بر ضرورت تقدير و ستايش از«پزشكان و پرستاران و مددكاران و خدمه مراكز درماني و مسوولان و زحمت‌كشان و خبرنگاران و روزنامه‌نگاراني كه هريك متناسب با وظايف خود براي مقابله با اين بيماري و بهبود مبتلايان تلاش مي‌كنند»، تاكيد داشت، در ميان برخي دوستان روزنامه‌نگار اين شائبه را پديد آورده كه احتمالا نگارنده متوجه اهميت و خطير بودن كاري كه پزشكان و پرستاران و مددكاران و خدمه مراكز درماني در مبارزه با كرونا مي‌كنند، نيست يا مي‌خواهد با همنشين كردن «خبرنگاران و روزنامه‌نگاران» با ايشان، خودستايي كند و بي دليل نقش خودش و هم صنفي‌هايش را مهم جلوه دهد. نكته ديگري كه اين دوستان بر آن تاكيد كرده‌اند آن است كه چرا در يادداشت مذكور از دولت و عملكرد آن انتقادي صورت نگرفته است.
در مورد نقد دوم بايد گفت كه البته يك يادداشت كوتاه 500 كلمه‌اي، جاي بيان همه مطالب و سخنان نيست، قطعا در روزنامه 16 صفحه‌اي، به موضوع حساسي چون كرونا از ابعاد و جنبه‌هاي مختلف پرداخته شده و خواهد شد. پيام اصلي آن يادداشت كوتاه اين بود و هست كه براي مقابله با كرونا همه بايد دست به دست هم بدهيم، به فكر فرودست‌ترها و كساني كه امكانات كمتري در اختيار دارند، باشيم و به جاي راه‌حل‌هاي فردي و خودخواهانه، به جمع و اجتماع بينديشيم.
اما در مورد روزنامه‌نگاران و خبرنگاران و نقش آنها در اين ماجرا چه مي‌توان گفت؟ در روزگار جنگ و تهاجم نظامي متجاوزان آنان‌كه در صف اول مبارزه با دشمنان ايستاده و مبارزه كردند، سربازان و رزمندگان بودند، اين جان بركفان و ايثارگران بودند كه بي محابا در مقابل تيرهاي دشمنان سينه سپر مي‌كردند و در خاك و خون مي‌غلتيدند. البته در آن زمان پشت خاكريزها ديگران هم حضور داشتند، پزشكان و پرستاراني كه در بيمارستان‌هاي صحرايي حضور داشتند يا همه خدمه‌اي كه در پشت خط مقدم به مبارزان خدمات ارايه مي‌كردند. وقتي هم كه سيل مي‌آيد يا زلزله‌اي رخ مي‌دهد، يا در مواردي مثل آتش‌سوزي ساختمان پلاسكو، آنكه در خط مقدم ايثارگري مي‌كند، كاركنان خدوم و زحمت‌كش آتش‌نشاني و فعالان سازمان‌ها و نهادهاي عمومي مبارزه با سوانح طبيعي هستند.
در اين روزهاي پر اضطراب كرونايي هم كساني كه بيش از بقيه درگير ماجرا هستند، پزشكان و پرستاران و كاركنان و خدمه بيمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و مراكز بهداشتي و درماني هستند، آنها كه مستقيم و احتمالا تنها با واسطه ماسك و نقاب و دستكش و وسايل ضدعفوني كننده، با كرونا و مبتلايان به آن در تماس هستند و براي بهبود بيماران و نجات جان آنها تلاش مي‌كنند. در روزهاي اخير اخبار تلخ و دردناك درگذشت شماري از مبتلايان به اين ويروس همراه است با خبر ابتلا و فوت شماري از اين خدمتگزاران جان بر كف. از اين حيث شك و ترديدي به جاي نمي‌ماند كه وظيفه همه جامعه تقدير و سپاس از اين ايثارگران شجاع و فروتن و قدرداني از تلاش‌هاي آنهاست.
اما هم در مورد وقايعي چون جنگ و تهاجم نظامي و هم در مواردي چون سيل و زلزله و آتش‌سوزي يا در بازتاب اخبار اعتراضات سياسي و اجتماعي يا در مورد اخير يعني شيوع وحشتناك ويروس كرونا، آنها كه هميشه حضور دارند و بايد حضور داشته باشند، روزنامه‌نگاران و خبرنگاران و به‌طور كلي اصحاب رسانه هستند. يعني فرقي نمي‌كند كه جايي آتش بگيرد يا جنگي در بگيرد يا سيل بيايد يا ويروسي همه گير شود، در هر حالت وظيفه اهل خبر آن است كه گوش به زنگ باشد، در صورت امكان در محل حاضر شود يا از طريق رسانه‌اي كه در اختيار دارد، اخبار دقيق و درست را در سريع‌ترين زمان و به ساده‌ترين شكل ممكن به همگان برساند. بگذريم كه در روزگار ما بسياري از خبرنگاران به جاي اين كارها به كنج عافيت خود مي‌خزند و به «كپي- پيست» كردن مشغولند يا مثل بسياري از كاربران، غيرمسوولانه به بازنشر اخبار ناموثق و بعضا جعلي مي‌پردازند.
اين در حالي است كه وظيفه خبرنگاران و روزنامه‌نگاران، ضمن خبررساني و تهيه گزارش‌هاي جامع به مخاطبان، نقد مسوولان و نهادهاي دولتي و گوشزد كردن وظيفه آنها از طريق شفاف سازي و بازتاب دادن مطالبات مردم است، ديگر وظيفه مهم اصحاب رسانه پمپاژ اميد در جامعه و خاطرنشان كردن اهميت مشاركت عمومي در شرايط تلخ كنوني است. متاسفانه در روزهاي اخير شاهديم كه برخي رسانه‌هاي خارج از مرزها، مشخصا تلويزيون «ايران اينترنشنال» با عنوان خبردهي و اطلاع‌رساني، فضايي تيره و تار از ايران ترسيم مي‌كنند، به جاي آمار رسمي، اعداد و ارقامي وحشتناك با منابعي نامعلوم ارايه مي‌كنند و در هر خبر و گزارشي كه ارايه مي‌كنند، با هدف نمايش ناكارآمدي نهادهاي دولتي و رسمي، چنان جوي ايجاد مي‌كنند كه مخاطب بيچاره دچار اضطراب و دلهره شديد و نااميد از عالم و آدم مي‌شود. سوي ديگر ماجرا رسانه‌هايي هستند كه با هدف توجيه عملكرد مسوولان و به بهانه پرهيز از تشتت و اضطراب، از بازتاب اخبار دقيق و درست اجتناب مي‌كنند، غافل از اينكه در عصر گردش سريع اطلاعات، اين كار تنها موجب بي اعتمادي مخاطبان به اين رسانه‌ها و رجوع آنها به اخبار ناموثق مي‌شود.
كوتاه سخن آنكه روزنامه‌نگاران و خبرنگاران واقعي، همه جا حضور دارند و با قلم و انديشه‌شان به خبررساني و نقد صريح جامعه و دولت و انتشار اميد در اجتماع مي‌پردازند، آنها متوجه اهميت و بزرگي فداكاري‌هاي ارزشمند پزشكان، پرستاران، مددكاران، خدمه مراكز درماني، آتش‌نشانان، رزمندگان جبهه‌هاي جنگ، كاركنان سازمان‌ها و مراكز خدماتي مثل شهرداري‌ها، بانك‌ها، داروخانه‌ها، رانندگان اتوبوس‌هاي عمومي و مترو و تاكسي‌هاي عمومي و ... هستند و مي‌كوشند در حد توان خود زحمات اين عزيزان را به ديگران يادآوري كنند و مطالبات ايشان از جامعه و دولت را در ميان افكار عمومي بازتاب دهند.