طالبان شركت در گفت‌وگوهاي فني براي تبادل زندانيان را متوقف كرد
بن‌بست در اجراي توافق تحميلي
شهاب شهسواري
چهل روز بعد از امضاي توافق ميان دولت ايالات متحده امريكا و گروه شبه‌نظامي طالبان، موانع تازه‌اي در برابر اجراي اين توافق جنجالي شكل مي‌گيرد. سخنگوي طالبان در قطر، سهيل شاهين دوشنبه شب اعلام كرد كه اين گروه مشاركت در مذاكرات فني با دولت افغانستان براي آزادي زندانيان اين گروه شبه نظامي را معلق كرده است. اين بيانيه يك روز بعد از آن منتشر شد كه گروه طالبان وضعيت توافقش با امريكا را شكننده توصيف كرد و از نقض مكرر توافق آتش‌بس توسط ايالات متحده امريكا شكايت كرد. سهيل شاهين، سخنگوي طالبان دوشنبه شب با انتشار پيامي به زبان پشتون در حساب كاربري توييتر خود، تاكيد كرد كه طالبان «ديگر در مذاكرات بي‌ثمر» مشاركت نخواهد كرد، چرا كه دولت افغانستان يا به گفته طالبان «اداره كابل» «به بهانه‌هاي مختلف» آزادي اسراي طالبان را به تاخير مي‌اندازد.
مبادله زندانيان دولت افغانستان و گروه شبه‌نظامي طالبان يكي از مناقشه‌برانگيزترين مواد موافقتنامه‌اي بود كه زلمي خليل‌زاد، فرستاده ويژه وزارت امور خارجه امريكا در امور افغانستان با ملا عبدالغني برادر آخوند، رهبر ارشد طالبان امضا كرد. يك روز بعد از امضاي اين توافقنامه بود كه اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان در سخناني اعلام كرد كه حاضر به اجراي چنين خواسته‌اي نيست. هر چند كمتر از يك هفته بعد رييس‌جمهور افغانستان اين گفته خود را پس گرفت و گفت كه حاضر است آن را عملي كند، اما بعد از چهل روز هنوز گامي جدي در اين جهت برداشته نشده است. طالبان مدعي است كه بر اساس توافقش با امريكا، زندانيان اين گروه بايد بر اساس فهرستي كه طالبان ارايه مي‌دهد با تعدادي از نيروهاي امنيتي كه در زندان‌هاي تحت كنترل طالبان اسير هستند، مبادله شوند. طالبان چنين مبادله‌اي را پيش‌شرط مذاكرات بين افغاني مي‌داند.
به گفته سهيل شاهين، سخنگوي دفتر سياسي «امارت اسلامي افغانستان (دولت خودخوانده طالبان)» در دوحه قطر، از روز سه‌شنبه، هيات فني طالبان مشاركت خود را در هر گفت‌وگويي با طرف مقابل لغو مي‌كند. طالبان از هفته پيش يك گروه سه‌نفره براي مذاكره در مورد جزييات فني تبادل زنداني به كابل فرستاده بود. طالبان با ايالات متحده امريكا توافق كرده است كه ۵۰۰۰ زنداني اين گروه به ازاي آزادي ۱۰۰۰ اسير دولت افغانستان از زندان آزاد شوند و پس از آن با آغاز گفت‌وگو ميان طرف‌هاي درگير در افغانستان، دولت امريكا تمامي نيروهايش را ظرف مدت يك سال آينده از خاك افغانستان خارج كند.
به گفته متين بك، يكي از اعضاي تيم مذاكره‌كننده دولت افغانستان، دليل اصلي تاخير در مبادله اسرا اين است كه طالبان خواستار آزادي ۱۵ تن از رهبران ارشد اين گروه مسلح شده است. به گزارش الجزيره، متين‌بك روز دوشنبه در جمع خبرنگاران گفت: «ما نمي‌توانيم قاتلان مردم‌مان را آزاد كنيم. ما نمي‌خواهيم اين افراد به جبهه‌هاي درگيري بازگردند و ولايات افغانستان را اشغال كنند.» به گفته اين مذاكره‌كننده دولت افغانستان، كابل تاكنون به آزاد كردن ۴۰۰ زنداني كم‌خطر عضو طالبان به ازاي كاهش عمده خشونت از سوي اين گروه تعهد داده است. به گفته اين مذاكره‌كننده افغان، طالبان پيشنهاد دولت را رد كرده است.
توقف مذاكرات تبادل اسرا در افغانستان در حالي رخ مي‌دهد كه دولت ايالات متحده امريكا به‌شدت از دولت افغانستان به دليل تاخير در اجراي خواسته‌هاي مشترك واشنگتن و گروه شبه‌نظامي طالبان اعتراض كرده است. مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا در طول تعطيلات نوروز سفري به كابل انجام داد و بعد از آنكه به‌شدت از طرف‌هاي سياسي در افغانستان به دليل عدم توافق براي تشكيل يك دولت فراگير انتقاد كرد، خبر داد كه كمك‌هاي توسعه‌اي يك ميليارد دلاري امريكا به افغانستان، تعليق شده است. وزير خارجه امريكا بعد از سفر به كابل به دوحه، پايتخت قطر رفت تا در آنجا با رهبران گروه شبه‌نظامي طالبان ديدار و گفت‌وگو كند.
شبكه ان‌بي‌سي‌نيوز به نقل از دو ديپلمات ارشد امريكا در گزارشي نوشت: پمپئو در سفر به كابل به رهبران افغانستان اعلام كرده است كه در صورت عدم توافق با طالبان امريكا تمام نيروهاي خود را از افغانستان خارج مي‌كند. به گزارش خبرگزاري فارس اين رسانه امريكايي خبر داده است پمپئو دو هفته پيش و در يك سفر غيرمنتظره به كابل سفر كرده تا پيام ترامپ را بر حفظ تنها دستاورد سياست خارجي امريكا يعني صلح با طالبان به گوش رهبران افغانستان برساند. وزير خارجه امريكا به رهبران افغانستان اين پيام ترامپ را منتقل كرده كه اختلافات را كنار گذاشته و به يك توافق با طالبان برسند در غير اين‌صورت علاوه بر كاهش يك ميليارد از كمك‌هاي امريكا، بايد منتظر خروج كامل نظاميان اين كشور از افغانستان باشند.
به نوشته ان‌بي‌سي، ترامپ نگران اين موضوع است كه رهبران افغانستان قادر به كنار گذاشتن اختلافات خود نبوده و اين موضوعي تهديدي براي توافق صلح امريكا با طالبان براي پايان طولاني‌ترين جنگ امريكا در اين كشور باشد. به گزارش اين شبكه امريكايي، ترامپ كه اميدوار بود توافق صلح با طالبان را برجسته كند با اختلاف به وجود آمده ميان رهبران و در حاشيه قرار گرفتن توافق صلح به‌شدت عصباني است. به گفته مقامات ارشد امريكا، ترامپ شخصا و پيش از سفر پمپئو به كابل اين پيام را امضا كرده است و سپس وزير خارجه امريكا در يك نشست خصوصي با اشرف غني پيام ترامپ را به وي مخابره كرده است. براساس اين گزارش، پمپئو همچنين به عبدالله گفته است كه از غني حمايت كرده و ترامپ انتظار يك تيم و دولت واحد را در افغانستان دارد.
در كابل، اشرف غني رييس‌جمهور و عبدالله عبدالله، رييس پيشين اجرايي دولت كه پيشتاز انتخابات مهر ماه سال گذشته بودند، هنوز نتوانسته‌اند در خصوص تشكيل دولت با يكديگر به توافق برسند. هر دو نامزد رياست‌جمهوري بعد از آنكه كميسيون مستقل انتخابات، اشرف غني را با اكثريتي بسيار ناچيز برنده انتخابات اعلام كرد، مراسم تحليف برگزار كرده‌اند و اعلام كرده‌اند كه به‌زودي كار دولت‌هاي خود را با تعيين وزرا و والي براي ولايات افغانستان آغاز مي‌كنند. حتي اقدام امريكا در تعليق كمك‌هاي يك ميليارد دلاري براي بازسازي افغانستان هم نتوانسته است كه عبدالله و غني را به مصالحه تشويق كند. اشرف غني، رييس‌جمهور گفته است كه پيشنهاد رياست شوراي صلح را به عبدالله‌عبدالله پيشنهاد داده است، اين در حالي است كه اطرافيان عبدالله، تاكيد مي‌كنند او به كمتر از مقام نخست‌وزيري و رياست كابينه راضي نخواهد شد.