مسوولان بنابه رسم هر ساله همزمان با فرارسيدن «16 آذر»
از دانشگاه و دانشجويان گفتند
به‌پاس دانشجو
شانزدهم آذرماه هرسال، دانشجويان گل سر سبد محافل مي‌شوند؛ براي‌شان مراسم برگزار مي‌كنند و خيل عظيم پيام تبريك و تشويق است كه از گوشه و كنار به پاس «آزادگي» و «حق‌طلبي» اين قشر جامعه روانه مي‌شود؛قشري كه طول سال، تحت فشارها سعي در حفظ حيات‌شان را از دل بازداشت، زندان و ستاره‌دار شدن حفظ كند. با وجود همه اينها اما چنانچه محمود واعظي، رييس‌دفتر رييس‌جمهوري و يكي از پيام‌دهندگان به‌مناسبت «روز دانشجو» گفته، دانشجويان هميشه در «خط مقدم مطالبه‌گري براي احقاق حقوق عامه» و «مقابله با جزم‌انديشي‌ها و انحرافات» بوده‌اند. آنها همواره «زبان گوياي مردم» بوده و «هيچگاه از حركت باز نايستاده‌اند.» اگرچه افرادي مانند مصطفي معين از «رخوت و سكوتي» كه جنبش‌هاي دانشجويي به دليل «هزينه‌هاي سنگين فعاليت سياسي و اجتماعي» و «فقدان تشكيلات سازمان يافته سراسري» به آن گرفته شده‌اند، سخن گفته و ابراز تاسف مي‌كنند اما تلاش جنبش دانشجويي براي ادامه فعاليت صنفي‌اش از دل تمام اين مشكلات همچنان ادامه دارد.
شانزدهم آذر براي فعالان دانشجويي فرصتي است كه مطالبات‌شان را بار ديگر تحت‌عنوان روز دانشجو مطرح كرده و چنانچه معاون اول رييس‌جمهوري هم در پيامي كه به مناسبت همين روز منتشر كرده، تاكيد دارد، دانشجويان بتوانند نام خود را به «آرمان‌خواهي، تلاش براي كسب آگاهي‌هاي علمي، اجتماعي و سياسي، ايستادن كنار مردم و ايستادگي براي اعتلاي ايران» گره بزنند. اگرچه اسحاق جهانگيري در اين پيام خواسته كه «هويت دانشجويي را به رسميت بشناسيم و حرمت همه دانشجويان را پاس بداريم» اما اين مهم طي سال‌هاي گذشته مغفول مانده و چنانچه پيشتر اشاره شد، همواره دانشجويان با مصائبي مواجه بوده‌اند كه آنها را به گوشه رينگ برده تا از دايره مطالبه‌گران خارج شوند. خارج كردن دانشجويان از اين مدار اما حالا علاوه بر فشارهايي كه طي سال‌هاي گذشته به آنها وارد مي‌شد، همدست ديگري هم پيدا كرده است. شيوع گسترده كرونا در كشور كه سبب شده دانشگاه‌ها از دانشجويان خالي شوند و امكان فعاليت براي آنها كمتر از قبل باشد. فعالان دانشجويي كه پيش از اين تنها نگران برخوردهاي امنيتي و قضايي با فعاليت‌هاي‌شان بودند، پس از شيوع كرونا روزهاي متمادي حتي امكان حضور در دانشگاه‌ها را نداشتند. موضوعي كه باعث شد حتي رييس‌جمهوري كه بنابه رسم هر ساله به مناسبت شانزدهم آذر در يكي از دانشگاه‌هاي كشور حاضر مي‌شد و سخنراني مي‌كرد، امسال، به صدور پيامي بسنده كند.
دانشجويان؛ نبض بيدار جامعه
برهمين اساس هم حسن روحاني كه ماه‌هاي پاياني حضورش به عنوان رييس قوه مجريه را مي‌گذراند، در پيام خود به‌مناسبت روز دانشجو ابراز اميدواري كرده تا به زودي شرايطي فراهم شود كه بتواند در سال پاياني دولت در جمع دانشجويان حضور پيدا كند. رييس دولت يازدهم و دوازدهم شانزدهم آذرماه را نماد «خردگرايي، آزادي‌خواهي و روز تجليل از مبارزات سرنوشت‌ساز دانشجويي» دانسته و معتقد است دانشجويان فهيم و بصير كشور، همواره ثابت كردند كه دانشجو نه فقط جوينده دانش، جوينده آزادي و استقلال هم هست. رييس‌جمهوري، دانشجويان را مصداق « نبض بيدار جامعه و سرمايه واقعي و ماندگار كشور و كليد سعادت فرداي ايران عزيز» معرفي كرده و مدعي شده كه دولت تدبير و اميد با تكريم رسالت تاريخي دانشجويان، نگاه نقادانه و مشاركت و حضور سازنده آنها در تصميم‌سازي‌ها را براي توسعه كشور، همواره فرصتي ارزنده مي‌دانسته و مي‌داند.
تريبوني براي نظرات جناحي
آنچه حسن روحاني از آن به عنوان «فرصت ارزنده» ياد مي‌كند اما طول اين سال‌ها چندان قدر نديده است. دانشجويان اگرچه تمام طول سال با فشارهايي بابت رفتار و گفتارشان مواجه بودند، در مراسم روز دانشجو هم از اين اوضاع مصون نمانده‌اند. بارها پيش آمده كه سخنراني افرادي كه از طرف دانشجويان در دانشگاه شركت كرده‌اند، با هجوم گروهي خاص با مشكلاتي مواجه شده يا از ابتدا فرصت برگزاري مراسم را حتي باوجود دريافت مجوزهاي لازم، سلب كرده‌اند.
با اين وجود برگزاري مراسم در دانشگاه به سخنرانان فرصتي مي‌دهد تا به ارايه ديدگاه‌هاي سياسي‌شان پرداخته و دانشجويان را با نظرات خود همراه كنند. امسال در بحبوحه شيوع كرونا كه دانشگاه را خالي‌تر از هميشه و دست دانشجويان را براي برگزاري مراسم روز دانشجو خالي‌تر از قبل گذاشته است، سعيد جليلي به دانشگاه تهران رفت و از اين عرصه براي هجمه عليه دولت استفاده كرده است. دبير سابق شوراي عالي امنيت ملي كه در سال‌هاي ۸۶ تا ۹۲ به عنوان رييس گروه مذاكره‌كننده هسته‌اي ايران با كشورهاي غربي فعاليت مي‌كرد و گوي رقابت در انتخابات رياست‌جمهوري يازدهم را به حسن روحاني باخت، حالا در سخنراني‌اش به مناسبت روز دانشجو به مذاكره با امريكا پرداخته و به طور ضمني از آن به عنوان «سراب» ياد كرده است. جليلي با اشاره به اينكه گفته مي‌شود امريكا در قبال ايران شكست اخلاقي خورده، تاكيد دارد كه امريكا در دانشگاه تهران در سال۳۲ شكست اخلاقي خورد و ديگر نيازي نبود بتن بريزيد و بعد بگوييد امريكا شكست اخلاقي خورد. اشاره جليلي به ادعاهاي گروهي تندرو در داخل است كه با وجود تكذيب اين موضوع از سوي رييس سازمان انرژي اتمي، مي‌گويند دولت در راستاي مذاكرات برجام در راكتور آب سنگين اراك، سيمان ريخته است. به هر روي سعيد جليلي بدون پرداختن به مشكلات دانشجويان در سخنراني روز شانزدهم آذر، تنها به بيان اين نكته كه «در دوراني كه سراب مدرنيته شكل مي‌گيرد، دانشجوي آگاه و بصير در ۱۶ آذر فرياد مي‌زند تا آب را از سراب بشناساند» بسنده كرد و از باقي فرصت سخنراني‌اش براي هجمه به دولت و تبليغات احتمالي براي كانديداتوري در انتخابات ۱۴۰۰ استفاده كرد. سيدابراهيم رييسي هم در ديداري كه به مناسبت ۱۶ آذرماه با نمايندگان تشكل‌هاي دانشجويي برگزار كرد، همچون جليلي اين تريبون را محفلي مناسب براي اظهارنظر درباره مذاكرات با امريكا دريافت و گفت: «امريكاي سال ۳۲، امروز به مراتب ضعيف‌تر شده است. رسوايي كه امروز امريكايي‌ها در غرب به بار آوردند رسوايي است كه با هيچ چيز پوشيده نمي‌شود و اين رسوايي روز به روز بيشتر مي‌شود.» رييس دستگاه قضايي تاكيد كرد كه در اين شرايط نشان ذوق‌زدگي براي مذاكره با امريكا امري سخت نادرست و خطاست و بزك كردن امريكا به عنوان امريكاي خوب و بد، امر خطايي است.
بازنگري در رويه‌هاي منفعل‌كننده
اگرچه دست‌كم تا زمان نگارش اين گزارش در صحبت‌هايي كه از رييس قوه قضاييه منتشر شده، اشاره‌اي به پرونده دانشجوياني كه طي سال‌هاي گذشته با مشكلاتي مواجه شده‌اند نيست، اما دانشجوياني كه طول اين سال‌ها به دليل بيان مطالبات مردمي كه اساس جنبش‌هاي دانشجويي از ديرباز تاكنون بوده، راه به زندان برده‌اند و همين برخوردهاي قضايي سبب شده انفعال اين جنبش مهم كه هرسال مسوولان كشور در شانزدهم آذرماه از آن با افتخار و غرور ياد مي‌كنند، روزبه‌روز منفعل‌تر شود. اما چنانچه انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها در بيانيه‌اي كه به مناسبت ۱۶ آذر منتشر كرده، اشاره مي‌كند: «تداوم وضعيت موجود و به انفعال كشاندن دانشگاه و جنبش دانشجويي، كشور را به بن‌بست مي‌كشاند و منجر به دوقطبي مردم– حاكميت خواهد شد.» آنها با اشاره به وضعيت پرچالش كنوني آن را برآيند فاصله گرفتن بسياري از كانون‌هاي تصميمگيري نظام از مطالبات نخبگان، دانشگاهيان و به‌ويژه ملت و آرمان‌هاي اصيل انقلاب دانسته و معتقدند تداوم اين وضعيت با آرمان‌هاي دانشگاه و دانشجو ناسازگار است و ديرگاهي نخواهد بود كه آنها را به واكنشي جدي وادارد. انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها بر لزوم و تسريع در بازنگري رويه‌هاي منفعل‌كننده دانشگاه و دانشجويان تاكيد جدي دارد و پويايي هر جامعه‌اي را منوط به سرزندگي دانشگاه و جوانان دانشجو و مشاركت دانشگاهيان در تصميم‌سازي‌هاي حياتي جامعه و ارايه راه‌حل‌هاي عالمانه براي خروج از بحران‌ها مي‌داند.