اصلاحات با لاريجاني نمي‌آيد؟

گروه سياسي

سابقه همراهي و ائتلاف علي لاريجاني با جريان اصلاحات در انتخابات مجلس دهم اين پيش‌زمينه ذهني را فراهم كرده كه شايد دوباره لاريجاني و يارانش با اصلاح‌طلبان در يك مسير سياسي گام بردارند، از يكديگر يارگيري كنند و دوشادوش هم وارد عرصه رقابت با رقيب اصولگرا شوند. به‌خصوص اين روزها كه اصلاح‌طلبان هر روز به‌نحوي يكي از سنگرهاي سياسي خود را در تيرس و خطر منتقدان و مخالفان مي‌بينند؛ «بهارستان» را در انتخابات مجلس يازدهم به اصولگرايان و آن‌هم طيفي كه به تندروهاي اين جريان شناخته مي‌شوند، واگذار كرده‌اند و حالا بيم آن دارند كه در دو انتخابات رياست‌جمهوري و شوراي شهر 1400، «پاستور» و «بهشت» را هم به رقيب واگذار كنند. هرچند نيروهاي اصلاح‌طلب مي‌گويند كه اين شرايط براي رقابت عادلانه نيست اما واقعيت زمين بازي سياست، سخت‌تر از اين حرف‌هاست.  از مدت‌ها پيش كه صحبت از انتخابات 1400 ميان احزاب و جريان‌هاي سياسي مطرح شد، نام علي لاريجاني نيز به عنوان يكي از كانديداهاي احتمالي شنيده شد و اگرچه تا مدت‌ها اين احتمال با سردي از سوي نزديكانش مواجه مي‌شد اما همان زمان هم بسياري قاطعانه معتقد بودند كه لاريجاني، اهل خداحافظي از صحنه سياست نيست و به‌موقع وارد كارزار انتخابات 1400 خواهد شد. چندي پيش محمد حسن قديري ابيانه به باشگاه خبرنگاران جوان گفته بود كه «قطعا لاريجاني يكي از نامزدهاست و اگرچه الان استقبالي از او وجود ندارد، اما ممكن است كه شرايط افكار عمومي تغيير كند و در گذر زمان نحوه مواجهه او با مشكلات و پاسخگويي درباره عملكردش درگذشته و نشان دادن يك رويكرد ولايت‌مدارانه و جذب آراي نيرو‌هاي انقلاب شرايط را برايش تسهيل كند، اگر لاريجاني نتواند نيرو‌هاي انقلاب را نسبت به نامزدي خودش قانع كند موفقيتي نخواهد داشت؛ كمااينكه عملكرد او در ماجراي برجام و تصويب ۲۰ دقيقه‌اي برجام يكي از نقاط ضعف او بود.»  در مجالس نهم و دهم لاريجاني به‌شدت مورد نقد و حمله مخالفان دولت بود. آنان معتقد بودند كه لاريجاني از عوامل موثر در تصويب برجام بوده و در همكاري با دولت گام برمي‌دارد اما به‌نظر مي‌رسد قديري‌ابيانه در سخنان اخير خود قصد داشته، به نوعي خاستگاه سياسي لاريجاني را يادآوري كند تا شايد به اين ترتيب از همراهي او با اصلاح‌طلبان جلوگيري كند؛ چراكه در مدت اخير هرگاه سخن از كانديداتوري لاريجاني به ميان مي‌آيد، ائتلاف سال 94 او با اصلاح‌طلبان پيش چشم ناظران مي‌آيد و احتمال تكرار آن ائتلاف. تا پيش از اين پيش‌فرض اين بود كه اصولگرايان ديگر رغبتي به لاريجاني نشان نمي‌دهند. اما شرايط در جريان اصلاحات آن‌گونه كه تصور مي‌شود براي لاريجاني مهيا نيست. هرچند عده‌اي تلاش مي‌كنند كه ميان اصلاح‌طلبان و لاريجاني و يارانش فضايي مثبت تبليغ كنند تا آنجا كه به‌تازگي خبري منتشر شد مبني بر اينكه لاريجاني با خاتمي ديدار كرده است؛ خبري كه البته خيلي زود تكذيب شد. حسين نوراني‌نژاد، سخنگوي حزب اتحاد ملت در اين رابطه به خبرگزاري برنا گفت: «برخي خبرسازي كردند كه رييس دولت اصلاحات با علي لاريجاني نشستي داشته و براي انتخابات ۱۴۰۰ با او تعامل كرده، مشهود و بديهي است كه اين اخبار واقعيت ندارد و كذب است. طي روزهاي اخير خبرهاي اينچنيني بسيار حواشي ايجاد كرده اما صرفا خبر تعامل آقاي خاتمي با آقاي لاريجاني به طور واضح كذب است.» او گفته: «بعيد مي‌دانم لاريجاني هم علاقه‌اي داشته باشد در اردوگاه اصلاح‌طلبي براي انتخابات ۱۴۰۰ حضور پيدا كند. جناحي كه علي لاريجاني متعلق به آن است، قابل احترام است اما اين جناح، اصلاح‌طلبي نيست.» در عين حال كانال تلگرامي خاتمي‌مديا نيز برگزاري هرگونه نشست يا ديدار شخصيت‌هاي سياسي را با خاتمي و با محوريت بحث انتخابات از اساس تكذيب كرده است. مدير دفتر سيدمحمد خاتمي به خبرنگار خاتمي‌مديا گفته كه «هيچ نشستي با بزرگان اصلاحات برگزار نشده و ايشان درخصوص نامزدي افراد و انتخابات آينده اظهارنظر يا گفت‌وگويي انجام نداده‌اند.» اين اخبار درحالي منتشر مي‌شود كه برخي فعالان سياسي اصلاح‌طلب در ماه‌هاي گذشته هرگاه صحبتي از انتخابات 1400 به ميان آمده، تاكيد كرده‌اند كه بهتر است اين جريان سياسي تجربه خود را از ائتلاف گذشته تكرار نكند؛ ائتلافي كه در جريان انتخابات مجلس دهم در اسفندماه 94 با طيفي از چهره‌هاي ميانه‌رو و اصولگراي نزديك به علي لاريجاني رقم خورد و از قضا با فهرست انتخاباتي موسوم به «ليست اميد» به موفقيتي نسبي دست يافت. اين توفيق انتخاباتي اما پس از انتخابات، رنگ و بوي ديگري گرفت و آن چهره‌هاي ميانه‌رو و اصولگرا به محض ورود به مجلس از اميدي‌ها جدا شدند و با تشكيل فراكسيوني موسوم به «مستقلين ولايي»، از لاريجاني براي رياست مجلس مقابل عارف كه سرليست اميد بود، حمايت كردند. حال منتقدان جدي آنچه در آن مقطع گذشت، با نيم‌نگاهي به تجربه مشابه حمايت از حسن روحاني در انتخابات رياست‌جمهوري 92 و به‌ويژه 96، مي‌گويند جريان اصلاحات نبايد روي كانديداهاي غيراصلاح‌طلب سرمايه‌گذاري كند. آنان نگران از كاهش سرمايه اجتماعي اصلاحات در اين چندسال، مي‌گويند براي بازسازي اين پايگاه اجتماعي، بايد مرز اصلاح‌طلبي را بازتعريف كنيم و به هيچ بهانه از اين حد و مرز عقب ننشينيم. اما اين سخن همه اصلاح‌طلبان نيست و برخي احزاب و اشخاص اصلاح‌طلب از اين احتمال مي‌گويند كه اگر شوراي نگهبان صلاحيت هيچ كانديداي اصلاح‌طلبي را تاييد نكرد، اين جريان سياسي به‌ناچار بايد سراغ گزينه‌هاي ميانه‌رو مانند لاريجاني برود. به‌خصوص وقتي محسن هاشمي، عضو ارشد كارگزاران سازندگي و رييس كميته انتخابات اين تشكل سياسي، فهرستي از شخصيت‌هاي سياسي را به عنوان كانديداهاي احتمالي مدنظر كارگزاران در انتخابات 1400 مطرح كرد و در اين ميان از لاريجاني نيز نام برد. با اين حال محمود صادقي، دبيركل انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها به روزنامه «اعتماد» مي‌گويد: «درجريان اصلاحات گرايش غالب به‌سمت آقاي لاريجاني نيست. مگر اينكه برخي از سر ناچاري ايشان را به عنوان چهره معتدل مطرح و از او حمايت كنند. اما در مجموع ارزيابي من اين است كه نمي‌توان شانس چنداني براي ايشان قائل بود.» از آن‌سو اما اصولگرايان نيز چندان روي خوشي به نزديكي لاريجاني به اصلاح‌طلبان نشان نمي‌دهند. حميدرضا ترقي از اعضاي حزب موتلفه در اين باره گفته است: « پايگاه جناحي آقاي لاريجاني، هميشه اصولگرايي بوده اما ميزان شدت و ضعف اصولگرايي در افراد مختلف است. اگر اصلاح‌طلبان از آقاي لاريجاني حمايت كنند و او نيز اين حمايت را بپذيرد، طبيعي است كه نگاه اصولگرايان نسبت به او منفي مي‌شود؛ زيرا اصولگرايان به‌دنبال تشكيل يك دولت جوان و حزب‌اللهي هستند.» با اين حال برخي همچنان اصرار دارند كه لاريجاني گزينه مناسبي است و بهتر آن است كه احزاب ميانه‌رو و اصلاح‌طلب روي لاريجاني ائتلاف كنند. گزاره‌اي كه به‌خصوص از سوي همين چهره‌هاي ميانه‌رو ترويج مي‌شود و ازجمله غلامعلي جعفرزاده ايمن‌آبادي، رييس فراكسيون مستقلين ولايي مجلس دهم در سال پاياني و نايب‌رييس نخست اين فراكسيون در سه سال نخست، گفته كه «جريان اصلاحات، اعتدال و اصولگرايان معتدل براي پيروزي در ۱۴۰۰ چاره‌اي جز ائتلاف ندارند،اگر چنين ائتلافي نباشد، هيچ‌كدام از اين اضلاع نمي‌تواند به تنهايي پيروز شود؛ بنابراين قطعا مثل انتخابات رياست‌جمهوري ۹۲ و ۹۶ بايد به ائتلاف برسند و علي لاريجاني مي‌تواند محور ائتلاف آنها باشد.» اين نماينده پيشين به پايگاه خبري نامه‌نيوز گفته است: «اگر جرياني فكر كند براي رهايي از تعابيري همچون نامزد اجاره‌اي مي‌تواند نامزد اختصاصي دهد، از همين الان خودش را شكست خورده بداند.» او همچنين در خلال صحبت‌هاي خود از حمايت حزب اعتدال و توسعه از لاريجاني سخن گفته است.  با اين حال به نظر مي‌رسد كه سرنوشت سياسي علي لاريجاني مدت‌هاست كه از مسير اصولگرايي فاصله گرفته است. البته شايد هنوز هم نتوان با قطعيت گفت كه لاريجاني ديگر اصولگرا نيست اما مي‌توان تاكيد كرد كه او ديگر چندان موردحمايت احزاب اصولگرا به‌خصوص طيف تندروي اين جريان نيست. از جمله جبهه پايداري كه نه‌ تنها از او حمايتي نمي‌كند، بلكه سال‌هاست از در دشمني عليه او درآمده و اين سال‌ها هرچه ميانه علي لاريجاني با اصولگرايان شكرآب بوده، به اصلاح‌طلبان نزديك شده است. در شرايط فعلي اما بنا به گفته بسياري از اصلاح‌طلبان بعيد است كسي از جمع اصلاح‌طلبان براي لاريجاني فرش قرمز پهن كند؛ حتي اگر نتوانند با كانديدايي تمام اصلاح‌طلب قدم به كارزار انتخابات 1400 بگذارند.