شكستن طلسم «وتو»

با راي بيش از دوسوم سناتورهاي امريكايي روز جمعه لايحه بودجه دفاعي ايالات متحده تبديل به قانون شد تا براي اولين‌بار طي چهار سال گذشته، كنگره امريكا راي به ابطال وتوي رييس‌جمهور داده باشد. راي موافق 81 سناتور در مقابل 13راي مخالف دو روز پس از آن رخ داد كه مجلس نمايندگان با اكثريتي قاطع حكم به لغو وتوي رييس‌جمهور داد و در مقابل مصوب كرد كه كمك پرداختي به شهروندان از 600 دلار به 2000 دلار افزايش پيدا كند تا نظر دونالد ترامپ نيز تامين شود. با اين وجود سناتورهاي جمهوري‌خواه به‌رغم تفاهم دو حزبي كه پيرامون شكستن وتوي رييس‌جمهور به وجود آمده بود، مانع از آن شدند كه افزايش كمك هزينه به 2000 دلار در مجلس سنا تاييد شود و اين موضوع خشم رييس‌جمهور امريكا را برانگيخت.
دونالد ترامپ اين اقدام نمايندگان مجلس سنا را «رقت‌انگيز» و «تاسف‌بار» توصيف كرد و نوشت: «حالا آنها مي‌خواهند به مردمي كه زندگي‌شان با ويروس چيني نابود شده، به جاي 2000 دلار، 600 دلار پرداخت كنند. اين اقدام نه هوشمندانه است و نه منصفانه.»
جمهوري‌خواهان مدعي هستند كه خواسته ترامپ كه دموكرات‌ها نيز با آن موافقند بار مالي سنگيني روي دوش دولت مي‌گذارد. بر اساس گزارش روزنامه واشنگتن‌پست، در صورتي كه سناي امريكا با اين افزايش ميزان كمك مالي موافقت مي‌كرد، بايد مبلغ 464 ميليارد دلار به مجموع بودجه تعيين شده براي بسته احياي اقتصادي اضافه مي‌شد و به همين دليل جمهوري‌خواهان مايل به پذيرش اين موضوع نبودند. در بحث‌هايي كه ميان سران دو حزب در روز جمعه در گرفت، چاك شومر رهبر اقليت دموكرات‌ در مجلس سنا گفت« ما مي‌توانستيم سال 2021 را با پرداخت يك چك 2000 دلاري به شهروندان آغاز كنيم تا پس از مدت‌ها تحمل يك پاندمي مرگبار و ترسناك كمي از درد و رنج آنها كاسته شود.» اما ميچ مك كانل رهبر اكثريت جمهوري‌خواه در اين مجلس ضمن مخالفت با صحبت‌هاي شومر، طرح دموكرات‌ها را طرحي «سوسياليستي» توصيف كرد كه مي‌تواند آينده اقتصادي ايالات متحده را ويران كند.

تغيير رفتار جمهوري‌خواهان با ترامپ
تحليلگران معتقدند اختلافات اخير ميان دولت دونالد ترامپ و جمهوري‌خواهان كنگره مي‌تواند طي سال‌هاي آينده به بحراني دروني براي حزب جمهوري‌خواه بدل شود و اين حزب را دچار مشكلاتي جدي كند. در هفته‌هاي اخير علاوه بر مخالفت جمهوري‌خواهان با دو خواسته ترامپ، يعني تغيير لايحه دفاعي و افزايش كمك نقدي به شهروندان، سران اين حزب در كنگره نيز تصميم گرفتند تا در مقابل از ادعاهاي انتخاباتي رييس‌جمهور امريكا حمايت نكنند و ميچ مك كانل از ديگر نمايندگان حزب خواست كه در روز ششم ژانويه كه دو مجلس به بررسي و جمع‌بندي نتايج انتخابات رياست‌جمهوري مي‌پردازند، اعتراضي به صحت برگزاري انتخابات نداشته باشند.
تغيير رفتار جمهوري‌خواهان با دونالد ترامپ در موضوع لايحه دفاعي نيز جالب توجه است. به‌طور مشخص جيمز اينهوف، سناتور جمهوري‌خواه ايالت اوكلاهوما و رييس كميته نيروهاي مسلح سنا طي بن‌بست‌هايي كه ميان دولت و كنگره در مذاكرات مربوط به لايحه دفاعي پديد مي‌آمد، استدلال مي‌كرد كه به دليل اهميت سنت‌هاي سياسي در امريكا كنگره نبايد ارتش را ملزم كند كه نام پايگاه‌هايش را كه به نام برخي سران كنفدراسيون است، تغيير دهد تا رييس‌جمهور نيز رضايت كافي در اين خصوص داشته باشد. اما از اواخر ماه دسامبر به مرور نظرات او تغيير كرد تا اينكه در نهايت روز جمعه با نطقي عجيب از نمايندگان خواست براي ابطال وتوي رييس‌جمهور امريكا راي دهند. او كه طي 4 سال گذشته يكي از نزديك‌ترين متحدان دونالد ترامپ بوده، روز جمعه گفت: «اين مهم‌ترين رايي است كه نمايندگان مردم طي سال‌هاي اخير خواهند داد.» و سپس ابطال وتوي ترامپ را «يكي از نقاط روشن سال جديد، پس از مشكلات فراواني كه طي سال 2020 امريكا با آن دست و پنجه نرم مي‌كرد» دانست.
تنها 7 جمهوري‌خواه با اين تصميم سنا مخالفت كردند. تام كاتن، سناتور محافظه‌كار ايالت آركانزاس كه از متحدان نزديك ترامپ نيز به حساب مي‌آيد لايحه دفاعي را كه با راي سنا به قانون بدل شد، محصول يك روند عجولانه و نادرست مي‌داند كه در نهايت نتوانست خواسته رييس‌جمهور پيرامون ماده محافظت‌هاي حقوقي از شبكه‌هاي اجتماعي را برآورده كند. تام كاتن ماه گذشته نيز در سنا گفته بود تصويب اين لايحه رييس‌جمهور را به عنوان فرمانده كل كشور تضعيف مي‌كند. او همچنين اظهار تعجب كرده بود كه چرا در لايحه 4500 صفحه‌اي دفاعي هيچ نكته‌اي در خصوص نگراني‌هاي رييس‌جمهور پيرامون محافظت‌هاي حقوقي از شبكه‌هاي اجتماعي وجود ندارد.
اقدام روز جمعه كنگره در ابطال وتوي دونالد ترامپ از اين‌رو قابل توجه بود كه نمايندگان طي 4 سال گذشته چندين بار اقدام به تلاش براي ابطال وتوهاي رييس‌جمهور امريكا كرده بودند اما همه اين تلاش‌ها با شكست مواجه شده بود. از جمله اين موارد مي‌توان به تلاش كنگره براي محدود كردن فروش تسليحات به كشورهاي حوزه خليج‌فارس به ويژه عربستان سعودي و همچنين تلاش براي ممانعت از اعلام وضعيت اضطراري در خصوص مرز جنوب غربي امريكا اشاره كرد كه هر دو ناكام ماندند. در تمام طول هفته گذشته برني سندرز، سناتور مستقل ايالت ورمونت تلاش زيادي كرد كه در مقابل موافقت دموكرات‌ها و سناتورهاي مستقل با ابطال وتوي رييس‌جمهور در خصوص لايحه دفاعي، پرداخت كمك هزينه 2000 دلاري به شهروندان را مصوب كند با اين حال اين تلاش با مخالفت سرسختانه برخي جمهوري‌خواهان به نتيجه نرسيد. ميچ مك كانل رهبر اكثريت جمهوري‌خواه سنا براي جلوگيري از تصويب پرداخت اين كمك هزينه، راهبردي عجيب انديشيد و با موافقت برخي هم حزبي‌ها سه موضوع «افزايش كمك هزينه پرداختي به شهروندان از ۶۰۰ دلار به ۲۰۰۰ دلار، بازانديشي در خصوص امنيت انتخابات و لغو محافظت حقوقي از شبكه‌هاي اجتماعي را در قالب يك بسته اصلاحي تجميع كرد تا شانسي براي تصويب آن وجود نداشته باشد.»
روز جمعه تنها تغييراتي كوچك در لايحه دفاعي اعمال شد كه بر اساس آن 3 درصد بر حقوق كاركنان وزارت دفاع و نيروهاي مسلح امريكا افزوده مي‌شود. همچنين كنگره تصميم گرفت كه مزايايي را براي كهنه سربازان جنگ ويتنام و جانبازان اين جنگ در نظر بگيرد. طي 60 سال اخير اولين‌بار است كه موضوعي نظير بودجه وزارت دفاع با راي نمايندگان كنگره و نه با امضاي رييس‌جمهور تبديل به قانون مي‌شود.