فلسطينيان بعد از ۱۵ سال در يك انتخابات سراسري شركت مي‌كنند
گام مهم محمود عباس در جهت آشتي
شهاب شهسواري
محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطيني روز جمعه اعلام كرد كه بهار سال آينده انتخابات در سرزمين‌هاي اشغالي فلسطين برگزار خواهد شد. انتخابات فلسطين قرار است ۱۵ سال بعد از انتخابات جنجالي ۲۰۰۶ برگزار شود؛ انتخاباتي كه عدم پذيرش نتايج آن توسط پشتيبانان غربي تشكيلات خودگردان فلسطيني بعد از پيروزي حماس، باعث درگيري ميان گروه‌هاي فلسطيني و دو‌دستگي دراز‌مدت در مديريت مسائل فلسطينيان در غزه و كرانه باختري شد. گروه‌هاي فلسطيني به ويژه فتح و حماس، گفت‌وگوهاي خود را براي آشتي و برگزاري انتخابات سراسري از چند ماه پيش آغاز كرده‌اند. براساس حكم محمد عباس، انتخابات پارلماني در تاريخ ۲۲ ماه مه ۲۰۲۱ (يكم خرداد ۱۴۰۰)، انتخابات رياستي ۳۱ جولاي (۹ مرداد ۱۴۰۰) و شوراي ملي ۳۱ آگوست (۹ شهريور) برگزار خواهد شد. رهبران گروه‌هاي فلسطيني قرار است تا پايان ماه ژانويه در مصر با يكديگر ديدار كرده تا براي تامين نيازهاي برگزاري يك انتخابات سراسري با هم رايزني كنند. تصميم تشكيلات خودگردان براي همكاري با حماس و ديگر گروه‌هاي فلسطيني، سه سال بعد از تصميم دولت ترامپ براي اعلام قدس به عنوان پايتخت رژيم اشغالگر و قطع تمامي روابط سياسي ميان فلسطينيان و امريكا اعلام مي‌شود. در طول اين سه سال، دولت امريكا موفق شده تعدادي از كشورهاي عربي را وادار به عادي‌سازي روابط با رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين كند و تقريبا تمامي كمك‌هاي مالي و اقتصادي از جمله كمك‌ها به سازمان‌هاي بين‌المللي حامي آوارگان را قطع كند؛ اقدامي كه باعث شد تا تشكيلات خودگردان فلسطيني كه براي بقا به‌شدت به حمايت و پشتيباني كشورهاي عربي نياز داشت، به تدريج به نياز خود براي تكيه بر جمعيت تحت اشغال و آواره فلسطيني پي ببرد. پايان دوره رياست‌جمهوري ترامپ و احتمال تلاش دولت جديد امريكا براي احياي روابط با تشكيلات خودگردان، در كنار فشار كشورهاي اروپايي به عنوان اصلي‌ترين حاميان راه‌حل دو دولتي براي حل مناقشه فلسطين، باعث شده تا گروه‌هاي فلسطيني فرصت را براي بازسازي ساز و كارهاي حاكميتي فلسطينيان تسريع كنند. محمد عباس ۸۵ ساله از زمان درگذشت ياسر عرفات، رييس پيشين تشكيلات خودگردان، چهارده سال است كه به صورت پيوسته رياست اين تشكيلات را برعهده دارد. او تاكيد كرده است كه قصد ندارد در انتخابات تابستان سال آينده به عنوان نامزد رياست تشكيلات مشاركت كند، اما هنوز مشخص نيست كه نامزد اصلي جنبش فتح براي رقابت در انتخابات براي جانشيني او چه كسي خواهد بود. «محمد اشتيه»، نخست‌وزير تشكيلات خودگردان تاكيد كرد كه دولت و مقام‌هاي فلسطيني همه موانع پيش روي انتخابات آينده را با هدف موفقيت اين رويداد برطرف خواهند كرد. اشتيه گفت كه تشكيلات خودگردان براي رفع و غلبه بر تمام موانع برگزاري انتخابات در فلسطين تلاش خواهد كرد. او ادامه داد كه به كميسيون برگزاري انتخابات اختيارات كامل براي رفع موانع و مشكلات برگزاري اين رويداد داده شده است. مجلس قانون‌گذاري فلسطين متشكل از ۱۳۲ نماينده است كه از ۱۱۶ حوزه انتخابي در كرانه باختري و نوار غزه انتخاب مي‌شوند. تعداد اعضاي اين مجلس پس از بازنگري در قانون انتخابات فلسطين در ژوئن ۲۰۰۵ از ۸۸ به ۱۳۲ افزايش يافت و مقرر شد كه نيمي از اين كرسي‌ها بر پايه درصد تجمعي آراي هر حزب مشخص شود. مجلس ملي فلسطين نيز نهاد قانون‌گذاري سازمان آزاديبخش فلسطين (ساف) است و اعضاي كميته اجرايي اين سازمان را انتخاب مي‌كند. جلسات اين مجلس هر دو سال يك‌بار برگزار مي‌شود و مصوبات آن با اكثريت آرا در صورت حضور دوسوم اعضا در جلسه تصويب مي‌شود. اين مجلس در حال حاضر ۶۶۹ عضو دارد و اعضاي مجلس قانون‌گذاري فلسطين به طور خودكار عضو اين مجلس نيز هستند. طبق اساسنامه سازمان آزاديبخش فلسطين و توافق ملي، انتخابات مجلس هر جا كه ممكن باشد برگزار مي‌شود.
تلاش اسراييل براي مانع‌تراشي
رسانه‌هاي اسراييلي در واكنش به بيانيه تشكيلات خودگردان فلسطيني مبني بر برگزاري انتخابات سراسري در سرزمين‌هاي اشغالي، احتمال برگزاري اين انتخابات را بسيار كم توصيف مي‌كنند. در شرايطي كه نهادهاي بين‌المللي از جمله اتحاديه اروپا و سازمان ملل متحد خواستار تسهيل روند انتخابات به عنوان يكي از مسووليت‌هاي اشغالگر شده‌اند، رسانه‌هاي اسراييلي از لحظه اعلام خبر موافقت طرف‌هاي فلسطيني با برگزاري انتخابات در حال فضاسازي براي ممانعت يا تعويق در برگزاري آن هستند. روزنامه هاآرتص، با اشاره به نظرسنجي‌هايي در ميان فلسطينيان تاكيد مي‌كند كه بعد از ۱۵ سال باز هم هيچ سياستمداري بخت پيروزي در انتخابات در برابر رهبر حماس، اسماعيل هنيه نخواهد داشت. اين روزنامه با اشاره به نظرسنجي‌هايي كه نشان مي‌دهد تنها مروان برغوثي، يكي از رهبران محبوس فتح در زندان‌هاي اشغالگران ممكن است بتواند در يك انتخابات هنيه را شكست دهد، پيش‌بيني كرده است كه به رغم اعلام تاريخ انتخابات، جنبش فتح اساسا قصدي براي برگزاري آن ندارد. روزنامه جروزالم پست هم در گزارشي به نقل از دو مقام آگاه در تشكيلات خودگردان فلسطيني نوشته است كه محمود دحلان، رييس پيشين دستگاه اطلاعاتي تشكيلات خودگردان كه به اتهام تلاش براي ترور و جاسوسي محكوم شده است، حق شركت در اين انتخابات را نخواهد داشت. اين روزنامه مدعي است كه هواداران دحلان در جنبش فتح، تمام تلاش خود را براي ممانعت از برگزاري انتخابات به كار خواهند گرفت.
در عين حال موضوع برگزاري انتخابات در قدس شرقي، مساله ديگري است كه با حضور نتانياهو در راس كابينه رژيم اشغالگر احتمال عملي شدن آن بسيار كم است. در حالي كه سال ۲۰۰۶ رژيم اشغالگر اجازه اخذ راي از بيش از ۳۰۰ هزار فلسطيني ساكن قدس شرقي را به تشكيلات خودگردان داد، اما با توجه به تحولات سال‌هاي اخير و به رسميت شناخته شدن حاكميت اين رژيم بر تمامي قدس توسط امريكا، بعيد است كه دولت راست‌گراي كنوني اجازه راي‌گيري در اين شهر را به فلسطينيان بدهد.
بيانيه گروه‌هاي فلسطيني
جنبش حماس با صدور بيانيه‌اي بر دستيابي به اين حق به نفع مردم فلسطين كه در انتخاب رهبران و نمايندگان خود صاحب حق مطلق هستند، تاكيد كرد. حماس گفت طي ماه‌هاي گذشته در راستاي برداشته شدن همه موانع براي رسيدن به چنين روزي تلاش كرده و اين جنبش براي تحقق اين امر، از خود انعطاف خيلي زيادي نشان داده است. در همين ارتباط جنبش فتح فلسطين كه رياست آن برعهده محمود عباس است نيز از تعيين موعد انتخابات استقبال كرد و آن را تجلي اراده مردم فلسطين دانست. سخنگوي جنبش فتح گفت كه مردم فلسطين در حال گذار از مرحله تاريخي و مهمي براي پايان دادن به دودستگي‌اي هستند كه ۱۳ سال ادامه داشته است. اسامه القواسمي در بيانيه‌اي گفت كه مرحله آتي در فلسطين شاهد گفت‌وگوي ملي عميق براي بررسي همه مسائل و جزييات خواهد بود. جبهه دموكراتيك براي آزادي فلسطين هم ابراز اميدواري كرد كه برگزاري اين انتخابات گامي رو به جلو براي پايان دادن به دودستگي‌ها و احياي وحدت داخلي و اجراي اصلاحات باشد.
واكنش‌هاي بين‌المللي
وزارت خارجه تركيه با صدور بيانيه‌اي ضمن استقبال از توافق گروه‌هاي فلسطيني براي برگزاري انتخابات در سرزمين‌هاي اشغالي نوشت: «با اين تصميم يك گام مهم در جهت حمايت قدرتمندانه‌تر از آرمان فلسطيني برداشته شد.» تركيه در اين بيانيه تاكيد كرده است كه آماده است تا هر كمكي كه لازم باشد جهت برگزاري اين انتخابات ارايه دهد. آنتونيو گوترش، دبير كل سازمان ملل از دستور محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين براي برگزاري انتخابات در ابتداي مه آتي استقبال كرد. گوترش عنوان داشت كه برگزاري انتخابات گامي تعيين‌كننده براي وحدت فلسطين و مشروعيت‌بخشي به نهادهاي ملي از جمله پارلمان و دولت خواهد بود. دبيركل سازمان ملل از مسوولان فلسطيني خواست تا از مشاركت سياسي زنان در تمامي مراحل انتخابات حمايت كنند. او ابراز اميدواري كرد كه برگزاري انتخابات در ازسرگيري اقدامات به سمت راهكار تشكيل دو كشور براساس مرزهاي قبل از سال ۱۹۶۷ طبق قطعنامه‌هاي ذي‌ربط سازمان ملل و توافق‌هاي دوجانبه و قانون بين‌المللي سهيم باشد. «پيتر استانو» يكي از سخنگويان كميسيون اروپا در صفحه توييتري خود نوشت: «فلسطين از مصوبه قانوني براي برگزاري انتخابات پارلماني، رياستي و شوراي ملي استقبال مي‌كند. نهادهاي منتخب و دموكراتيك موضوعي كليدي براي تعيين حق سرنوشت و ايجاد دولت هستند. اتحاديه اروپا آماده حمايت از (برگزاري) اين فرآيند انتخاباتي است.» او افزود: «اتحاديه اروپا آمادگي دارد با بازيگران مربوطه براي حمايت از فرآيند انتخابات تعامل كند. اتحاديه اروپا همچنين از مقام‌هاي اسراييلي مي‌خواهد برگزاري اين انتخابات‌ها در سراسر اراضي فلسطين را تسهيل كند.»