اعضاي حزب حاكم انگليس چگونه از ستايش ترامپ به خوشحالي از پيروزي بايدن رسيدند؟
چرخش محافظه‌كارانه در بريتانيا
بوريس جانسون: تحولات مهمي در نگرش واشنگتن- لندن در مسائل مختلفي از جمله ايران رخ داده است
محمدحسين لطف‌الهي
در ميان كشورهاي اروپايي، بريتانيا تنها كشوري بود كه در دوره چهارساله حاكميت دونالد ترامپ در امريكا توانست روابط خود را با اين كشور در همان سطح سابق حفظ كند و هرچند اختلاف نظرهايي جدي در برخي موضوعات خاص ميان لندن و واشنگتن وجود داشت اما بوريس جانسون، برخلاف امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه و آنگلا مركل، صدراعظم آلمان مشكلي جدي در روابط خود با رييس‌جمهور پيشين امريكا نداشت. با روي كار آمدن دولت جو بايدن در ايالات متحده و نمايان شدن چشم‌انداز تقويت همه‌جانبه امريكا و اتحاديه اروپا به نظر مي‌آمد كه انگليس نگراني‌هايي پيرامون انتقال قدرت از جمهوري‌خواهان به دموكرات‌ها داشته باشد اما به نظر مي‌رسد كه حتي بوريس جانسون نيز از روي كار آمدن دولتي «عادي» در امريكا خوشحال است. در همين راستا نخست‌وزير انگليس روز گذشته در گفت‌وگو با شبكه سي‌بي‌اس گفت كه «در چند هفته گذشته برخي تحولات مهم در نحوه به هم نزديك شدن تفكر امريكا و انگليس وجود داشته است» و به موضوعاتي نظير همچون تغييرات آب و هوايي، ناتو، پرونده ايران و فراتر از همه در قبال طرق همكاري امريكا و انگليس براي رسيدگي به چالش محيط زيستي پيش روي سياره زمين به عنوان اصلي‌ترين مسائلي كه پيشرفت گفت‌وگوها در آن محسوس بوده، اشاره كرد.
ايالات متحده در دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ راه خروج از توافق آب‌وهوايي پاريس و توافق هسته‌اي ايران را در پيش گرفت و با ناديده گرفتن نظرات هم‌پيمانانش در ناتو ترجيح داد كه به تنهايي در خصوص تهديدهاي امنيتي جهان تصميم‌گيري كند. در همين موضوعات كه مهم‌ترين موارد اختلاف ميان دولت وقت امريكا و كشورهاي اروپايي به حساب مي‌آمدند، دولت بايدن رويكردي بسيار متفاوت از دولت قبلي امريكا دارد. بوريس جانسون در اين باره معتقد است: «من فكر مي‌كنم در اين زمينه برخي صحبت‌هايي كه ما داريم از دولت جديد امريكا و كاخ سفيد جديد مي‌شنويم به شكل فوق‌العاده‌اي دلگرم كننده هستند و ما مي‌خواهيم با رييس‌جمهور در قبال آنها همكاري كنيم.»
بوريس جانسون جزو اولين رهبران جهان بود كه به بايدن و معاون كامالا هريس بعد از برنده شدن آنها در انتخابات نوامبر گذشته امريكا تبريك گفت. رييس‌جمهور امريكا همچنين با جانسون سه روز بعد از اجراي تحليف صحبت كرده و خطاب به او «نيتش را براي تقويت روابط ويژه بين دو كشور و جان بخشي مجدد به روابط ترانس آتلانتيك» ابلاغ كرد. جانسون در ادامه مصاحبه‌اش با شبكه سي.بي.اس نيوز گفت از داشتن روابط خوب با كاخ سفيد «خرسند» است و با بايدن «گفت‌وگوهاي فوق‌العاده» داشته است. نخست‌وزير انگليس در عين حال گفت، از اينكه بايدن شعار «بار ديگر بهتر بسازيم» را به ويژه در ارتباط با رسيدگي به همه‌گيري ويروس كرونا اتخاذ كرده «هيجان‌زده» است، هر چند كه جانسون به شوخي گفت كه اول او از آن استفاده كرده است. او تاكيد كرد: «اين شعار درست است. ما بايد از اين همه‌گيري بيماري درس بگيريم. ما بايد ياد بگيريم كه چطور اطلاعات را به اشتراك بگذاريم، چطور به شكل مناسب داروها را به اشتراك بگذاريم، چطور اطمينان حاصل كنيم كه چيزهايي مثل تجهيزات حفاظت شخصي را همان‌طور كه در اوايل همه‌گيري بيماري شاهد بوديد، احتكار نمي‌كنيم. ما بايد اطمينان حاصل كنيم كه واكسن‌ها را توزيع مي‌كنيم.»
پوليتيكو در تحليلي با اشاره به صحبت‌هاي پيشين جو بايدن درباره بوريس جانسون و مقايسه نخست‌وزير انگليس با دونالد ترامپ نوشته است كه هرچند در ظاهر روابط خوب و سازنده‌اي ميان لندن و دولت جديد امريكا وجود دارد اما اختلاف نظرهايي نيز از مدت‌ها پيش ميان محافظه‌كاران انگليس و دموكرات‌هاي ايالات متحده مطرح است كه مي‌تواند روابط دو كشور را تا حدي تحت تأثير قرار دهد. يكي از اين اختلافات عمده ميان كاخ سفيد و ساكنان خيابان داونينگ استريت به موضوع برگزيت بازمي‌گردد. تيم سياست خارجي جو بايدن را اغلب كساني تشكيل مي‌دهند كه از چندجانبه‌گرايي و نهادهاي اجماع‌ساز نظير اتحاديه اروپا حمايت مي‌كنند و با رويكردهايي نظير آنچه در موضوع برگزيت در انگليس اتفاق افتاد، مخالفند.
برخي از تحليلگران ابراز خوشحالي محافظه‌كاران از همكاري با دولت بايدن را «نمايشي» و «باورناپذير» توصيف مي‌كنند. گاردين در گزارشي انتقادي آورده است كه بسياري از همين محافظه‌كاران تا چندي پيش روي پيروزي دونالد ترامپ شرط بسته بودند و انتظار شكست بايدن را مي‌كشيدند. به نوشته اين روزنامه انگليسي، مدت زيادي از زماني كه ترزا مي به واشنگتن رفت تا به ستايش از ترامپ بپردازد و براي تقويت همكاري با دولت او ابراز علاقه كند، نگذشته است. هنوز زماني مايكل گاو مصاحبه‌اي شگفت‌آور درباره «خصوصيات ويژه ترامپ» داشت يا وقتي بوريس جانسون از ضرورت اعطاي جايزه صلح نوبل به رييس‌جمهور پيشين امريكا سخن مي‌گفت فراموش نشده اما بسياري از سياستمداران محافظه‌كار به گونه‌اي رفتار مي‌كنند كه گويي «يك دوست قديمي براي جو» هستند و به سختي دونالد ترامپ را مي‌شناسند.
گاردين توصيه كرده كه پس از چهار سال اكنون زمان آن است كه مقامات دو كشور به فكر اصلاح و تقويت روابط دوجانبه ايالات متحده و بريتانيا «به شيوه صحيح» باشند. بر اساس يادداشت شوراي سردبيري اين روزنامه، سياستي كه طي چهارسال گذشته از سوي بريتانيا در خصوص رابطه با امريكا اتخاذ شد، سياست درستي نبود اما اكنون هيچ كدام از طرفين در موضعي نيستند كه بخواهند به بازخواني اتفاقات گذشته بپردازند و طرف مقابل را سرزنش كنند. ايالات متحده به تازگي از بحراني دموكراتيك رهايي يافته كه طي آن رييس‌جمهور اين كشور ادعاي وقوع تقلبي بزرگ را مطرح كرد و زمينه‌ساز حمله به كنگره شد. در مقابل انگليس نيز چندي پيش از مواجهه با اروپا «به روش خود» سخن گفته و تهديد كرده بود كه قوانين بين‌المللي را زير پا خواهد گذاشت. ميانه‌روهاي انگليسي توصيه مي‌كنند كه دولت اين كشور بايد با تكيه بر قدرت نرم و به ويژه ديپلماسي عمومي از مسير اشتباهات گذشته و ناديده گرفتن حقوق بين‌الملل و يكجانبه‌گرايي فاصله بگيرد و با اتخاذ رويكردي سازنده بر مبناي رشد آسيايي‌ها در عصر جديد و با در نظر گرفتن افول هژموني امريكا راهي به سوي آينده پيدا كند. در ميان اين توصيه‌ها حتي مي‌توان مواردي را ديد كه دولت بريتانيا را به كنار گذاشتن سياست خارجي تهاجمي فرا مي‌خوانند و از لندن مي‌خواهند از آغاز «منازعه‌هايي كه پيروزي در آنها ممكن نيست يا ارايه تعهداتي كه امكان اجراي آن وجود ندارد، پرهيز كند.»
تغيير جهت بادهاي فراآتلانتيكي
فارن پاليسي نوشته است كه نخست‌وزير كنوني بريتانيا بازيگر سياسي قابلي است و اكنون به خوبي مي‌داند كه جهش وزش باد در آن سوي اقيانوس اطلس تغيير كرده است. به نوشته جان آلسوپ، تحليلگر روابط بريتانيا و امريكا، شايد در ابتدا با توجه به اظهارنظر بايدن كه جانسون را يك كپي ظاهري و محتوايي از ترامپ توصيف مي‌كرد يا اذعان رييس‌جمهور پيشين امريكا به اينكه جانسون «ترامپ انگلستان» است، اين طور به نظر آيد كه بوريس جانسون يكي از مهم‌ترين و جدي‌ترين متحدان دونالد ترامپ بوده است اما واقعيت اين است كه نخست‌وزير انگليس براي رييس‌جمهور پيشين امريكا يك متحد واقعي نبود. آلسوپ استدلال كرده است كه پيش از پيروزي دونالد ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري سال 2016 امريكا، بوريس جانسون او را فردي نالايق براي حضور در كاخ سفيد توصيف كرده بود و پيش از سال 2016 نيز در مقالاتي كه مي‌نوشت تمايل خود را به حضور رييس‌جمهوري در كاخ سفيد ابراز مي‌كرد كه ليبرال و طرفدار تقويت روابط امريكا با متحدان غربي‌اش باشد؛ خصوصياتي كه بيشتر در فردي نظير جو بايدن يافت مي‌شود تا ترامپ. بر اساس اين استدلال اتحاد و روابط خوب بوريس جانسون با دولت ترامپ يك راهكار عملگرايانه و غيرواقعي براي تأمين منافع ملي و افزايش قدرت محافظه‌كاران در انگليس بوده كه اكنون اين سياست با روي كار آمدن دولت بايدن تغيير كرده و نبايد انتظار داشت كه تنش‌هاي آشكار زيادي ميان لندن و واشنگتن اتفاق بيفتد؛ چرا كه بوريس جانسون با شناخت خوب از زمين بازي و اعمال تغييرات مناسب، درصدد تقويت روابط با ايالات متحده بايدن برخواهد آمد.
در اين مقاله به بررسي نظرات متناقض نخست‌وزير بريتانيا در خصوص روساي جمهور پيشين ايالات متحده اشاره شده و آمده است: «بوريس جانسون در ابتداي دهه 2000 به طور آشكار به ستايش از جورج بوش و سياست‌هاي او مي‌پرداخت كه مدعي بود به افزايش قدرت امريكا و غرب در نظام بين‌الملل منجر شده و اين رييس‌جمهور امريكا را فردي شايسته مي‌دانست اما در سال‌هاي واپسين دولت او از بوش به عنوان رييس‌جمهوري چشم ضربدري تگزاسي جنگ‌طلب ياد مي‌كرد كه جايگاه امريكا را در نظام بين‌الملل تضعيف كرد. او رويكردي مشابه به باراك اوباما نيز داشت و در سال 2007 در مقالاتي كه در تلگراف و ديگر نشريه‌هاي دست‌راستي منتشر مي‌كرد يا بعد‌تر در جايگاه شهردار لندن از نقش اوباما در تقويت اميد در جامعه و اقدامات مثبت او سخن مي‌گفت اما بعد‌تر در كنار ترامپ به انتقاد از برخي سياست‌هاي دولت اوباما پرداخت.